وب سایت «استارت فور» در گزارشی به بررسی بازداشت دو تابعیتی ها در ایران توسط سپاه پاسداران پرداخته است که بخشی از آن را از نظر می گذارنید:
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به بازداشت شهروندان خارجی و ایرانی يان دارای تابعیت و یا اجازه سکونت در کشورهای غربی به عنوان ابزاری برای دفاع از منافع و حفظ مشروعیت خود ادامه خواهد داد. همزمان با افزایش بازگشت و سفر ایرانیان ساکن خارج تحت تاثیر کاهش انزوای بین المللی ایران این دستگیری‌ها ممکن است افزایش یابد.
این اقدامات با تلاشهای حسن روحانی رییس جمهور ایران برای بازگرداندن ایران به عرصه اقتصاد جهانی در تعارض است.
با وجودیکه در ژانویه ۲۰۱۶ همزمان با اجرای مفاد توافق هسته ای، حکومت ایران پنج شهروند آمریکایی- ایرانی را آزاد کرد ولی در طول سال ۲۰۱۶ پنج ایرانی دو تابعیتی ساکن کشورهای غربی بازداشت شده و طبق آمار علنی اکنون ۱۶ نفر از این افراد در ایران زندانی هستند.
حکومت ایران در سرکوب و زندانی کردن مخالفان سیاسی، روزنامه نگاران و دگر اندیشان سابقه طولانی دارد. ولی در شرایط کنونی دستگیری و زندان گروه اندکی از ایرانیان دو تابعیتی نقش مهم نهادهای امنیتی ایران در سرنوشت تلاشهای حسن روحانی برای اجرای اصلاحات را نشان می دهد.
گشتن به دنبال طعمه
از سال ۲۰۰۸ نهادهای امنیتی ایران حداقل ۲۹ نفر دارای تماس‌های قوی با خارج را دستگیر کرده اند و حدود نیمی از آنها هنوز در زندان هستند. اکثر آنها ایرانیان دوتابعیتی هستند که شهروندی آمریکا، کانادا، بریتانیا و سایر کشورهای اروپایی را دارند. سوابق حرفه‌ای و اشتغال آنها بسیار متنوع است. اکثر آنها به جرم جاسوسی، همکاری با حکومت‌های خارجی و مصرف الکل محکوم شده اند. ولی برخی از آنها بدون آنکه به جرمی متهم شده و یا حتی توضیح رسمی به آنها داده شود ماهها زندانی بودند و بعد به همان شکل اسرار آمیزی که بازداشت شده بودند یکباره آزاد شدند.
برخی از این موارد از بازداشت‌ها انگیزه‌های سیاسی و یا امنیت ملی کاملا روشنی دارد. از صبری حسن پور مجری یک برنامه تلویزیونی مخالف حکومت ایران گرفته تا امیر حکمتی پرسنل سابق تفنگداران دریایی آمریکا که هنگام بازداشت در ایران هنوز برای برنامه‌های تحقیقات دفاعی در آمریکا کار می کرد تا رابرت لوینستون کارمند بازنشسته اف بی‌آی و کارمند قراردادی سیا که حداقل در ظاهر امر نهادهای امنیتی ایران قاعدتا باید در مورد چنین افرادی حساس باشند.
اما به نظر می رسد در موارد دیگر زندانیان را به نوعی برای رفته به ایران فریب داده اند. حداقل در دو مورد افرادی که با دعوتنامه رسمی نهادهای حکومتی به ایران سفر کرده اند، بازداشت و زندانی شده اند. نزار ذکا شهروند لبنانی با اقامت دایم در آمریکا که توسط اعضای هیئت دولت برای شرکت در کنفرانسی در تهران دعوت شده بود هنگام ترک کشور در سپتامبر ۲۰۱۵ در فرودگاه دستگیر شد. یکسال بعد او توسط دادگاه انقلاب و بدون ارائه هیچ مدرکی به جرم جاسوسی به ۱۰ سال زندان محکوم شد.
در آوریل ۲۰۱۶ احمد رضا جلالی پژوهشگر ارشد پزشکی اورژانس و سوانح که ساکن سوئد است پس از شرکت در همایشی به دعوت دانشگاه تهران دستگیر شد. به گفته همسرش، قاضی پرونده تهدید کرده که او را به مجازات مرگ محکوم خواهد کرد.
بعید است هیچیک از این احکام کاملا اجرا شوند کما اینکه زندانیان ایرانی آمریکایی نیز به مجازات مرگ و یا حبس‌های طولانی مدت محکوم شده بودند ولی هر یک به شکلی یا از طریق معاوضه زندانیان و یا میانجیگری سلطان عمان آزاد شدند.
انگیزه‌های این بازداشت ها
حسن روحانی از زمان پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۳ سعی کرده از یک سو بحران هسته‌ای با جامعه بین المللی را حل کند و از سوی دیگر زمینه جلب سرمایه گذاری خارجی را فراهم کرده و ایرانیان خارج از کشور را به بازگشت به ایران تشویق کند.
در مقابل سپاه پاسداران پر قدرت ایران می کوشد از اصلاحات حسن روحانی بی‌بهره نماند. با وجودیکه لغو تحریم‌های هسته‌ای بخشی از فشارها را برداشته ولی با توجه به تداوم آزمایش‌های موشکی تحریم‌ها علیه سپاه پاسداران تشدید شده اند.
بنابراین این نهاد برای دفاع از منافع خود باید در دو راستا عمل کند. اول اینکه همواره برای معامله با آمریکا باید برگ هایی در دست خود داشته باشد و دوم اینکه همزمان با باز شدن فضای اقتصادی ایران باید از منافع اقتصادی گسترده خود محافظت کند. این به خوبی توضیح می دهد چرا سپاه پاسداران طی ۹ سال گذشته از مجموع ۲۹ نفر حداقل ۱۱ مورد از اين بازداشت‌ها را انجام داده است. مورد آزادی شهروندان ایرانی- آمریکایی در ژانویه ۲۰۱۶ به خوبی نشان داد که در معامله با آمریکا چه عامل مهمی می تواند باشد.
اما برای سپاه پاسداران موضوع فقط به معاوضه زندانیان ختم نمی شود. برای این نهاد که خود را حافظ مطلق انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران می داند، خارجیان و یا ایرانیان دارای تابعیت خارجی فقط به شرط رعایت چارچوب‌های سیاسی و عقیدتی نظام می توانند در ایران فعالیت اقتصادی کنند. و این تفاوت آشکار سپاه پاسداران با حسن روحانی در نحوه گشودن درهای ایران به روی سرمایه‌ها و سرمایه گذاران خارجی است.
مشکل عدم شفافیت
تحت تاثیر اختلاف کاملا آشکار بین سیاست دولت و نهادهای امنیتی بخصوص سپاه پاسداران اختلاف نظر آنها و البته دستگاه قضایی در مورد پرونده برخی از زندانیان علنی شده است. ولی این موارد چنان در دالان‌های مجادلات و جنگ قدرت جناحی گیر می کنند که تنها منبع خبررسانی خانواده‌های زندانیان هستند. و بالاخره از نقطه نظر حقوقی مشکل دیگر این است که ایران تابعیت دوم شهروندان کشور خود را به رسمیت نمی شناسد.
در نهایت آنچه که مسلم است تعداد بازداشت‌ها رو به افزایش است. تعداد آنها در سال ۲۰۱۶ يانزده مورد بود، یعنی معادل کل بازداشت هایی که در فاصله سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ صورت گرفته است. و این تعدادی است که تاکنون علنی شده و رقم واقعی ممکن است بیشتر از این باشد. اگر با توجه به رفع تحریم‌ها و بهبود مناسبات اقتصادی ایران با غرب بازگشت ایرانیان ساکن غرب به کشورشان افزایش یابد به احتمال زیاد در آینده شاهد بازداشت‌های بیشتری خواهیم بود.
