سازمان عفو بینالملل گزارش سالانه خود از وضعیت حقوق بشر در ایران را تحت عنوان «مرور سال میلادی ۲۰۱۸» منتشر کرده و نوشت که در سال گذشته میلادی «وضعیت حقوق بشر در ایران بهشدت رو به وخامت رفت».
این گزارش نقض «رو به وخامت» حقوق بشر در ایران را در یازده فصل توضیح داده است که عبارتند از: «آزادی بیان، انجمنها و اجتماعات؛ استفاده بیش از حد از نیروی قهری؛ بازداشت و حبسهای خودسرانه؛ سرکوب رسانهها؛ ادامه بازداشت خانگی سران معترض به انتخابات سال؛ شکنجه و سایر رفتارهای بیرحمانه؛ آزادی مذهب و عقیده؛ تبعیض علیه زنان و دختران؛ تبعیض علیه اقلیتهای اتنیکی؛ حقوق کارگران؛ و مجازات اعدام».
گزارش عفو بینالملل در مورد «وخیمتر شدن» وضعیت حقوق بشر در ایران در حالی منتشر میشود که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در زمان آغاز کار خود در ۴۶ وعدهای که داد موضوعات حقوق بشری هم دیده میشد.
رفع تبعیضهای جنسیتی، تشکیل وزارت زنان، تهیه لوایح حمایت از زنان، رفع تبعیضهای قومیتی، ایجاد امکان اجرای آداب و فرایض دینی مذهبی اقلیتهای مذهبی، تأسیس فرهنگستان زبان و ادب آذری، و به حداقل رساندن کنترلها در حوزه سینما از جمله این وعدهها بود.
نمونههای مورد اشاره در گزارش عفو بینالملل
این سازمان در گزارش خود، در بخشهای مربوط به این سرفصلها به نمونهها و موارد خاصی نیز اشاره کرده که شماری از آنها از این قرارند:
این گزارش یادآور میشود که «در ماه تیر، اعترافات اجباری مائده هژبری دختر ۱۷ سالهای که به دلیل انتشار کلیپهایی از رقص خود در اینستاگرام برای مدتی کوتاه بازداشت شده بود، از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.
نسرین ستوده، وکیل برجسته حقوق بشر و همسر وی رضا خندان، به دلیل حمایتشان از زنانی که بر علیه حجاب اجباری به اعتراض برخاسته بودند، بازداشت شدند. امیر سالار داوودی، آرش کیخسروی، قاسم شعله سعدی، فرخ فروزان، محمد نجفی، مصطفی دانشجو، مصطفی ترک همدانی، پیام درفشان و
زینب طاهری از وکلای دیگری هستند که بازداشت یا محاکمه شدند. مقامات دستکم ۱۱۲ نفر از زنان مدافع حقوق بشر را مورد بازداشت قرار دادند، محاکمه کردند یا همچنان در زندان نگاه داشتند.
در ماه ژوئیه (تیر ۱۳۹۷) مردی که با نام م. ر معرفی شد در استان خراسان رضوی به درخت بسته شد و ۸۰ ضربه شلاق خورد. این فرد یک دهه قبل به خاطر مصرف مشروبات الکلی در زمانی که ۱۴ یا ۱۵ سال سن داشته محکوم شده بود.
در جریان اعتراضات دیماه سال ۹۶، حداقل ۹ نفر به نحوی مشکوک حین بازداشت درگذشتند.
دهها تن از فعالان محیط زیست بازداشت شدند. چهار نفر از این فعالان به «افساد فی الارض» متهم شدند، اتهامی که مجازات اعدام را در پی دارد. در ماه فوریه (بهمن ۱۳۹۶) کاووس سید امامی، استاد دانشگاه و فعال محیط زیست ایرانی-کانادایی، دو هفته پس از آن که به طرز خودسرانه بازداشت شده بود، در زندان اوین درگذشت.
دیوان عالی کشور به تأیید احکام قطع عضو ادامه داد. در ماه ژانویه (دی ۱۳۹۶) در شهر مشهد، مسئولان حکم به قطع دست مردی موسوم به الف. خ را دادند که گفته میشد اقدام به دزدی احشام و اشیا قیمتی کرده است. مقامات به صدور حکم قصاص چشم و استفاده از مجازات کور کردن ادامه دادند.
در ماه فوریه (بهمن ۱۳۹۶) رهبر معنوی ۹۲ ساله دراویش گنابادی، نورعلی تابنده، تحت بازداشت خانگی قرار گرفت.
مسیحیان، از جمله نوکیشان، کماکان مورد آزار و اذیت و دستگیریها و بازداشتهای خودسرانه قرار گرفتند و با مجازاتهای طولانیمدت زندان روبهرو شدند. ویکتور بت تمرز و شمیرام عیسوی از اقلیت آسوری و نوکیشان مسیحی، امین افشارنادری و هادی عسگری، تنها به خاطر عمل به اعتقادات خود به پنج تا ۱۵ سال زندان محکوم شدند.
در ماه ژانویه (بهمن ۱۳۹۶) خواننده پرطرفدار، بنیامین بهادری، به دلیل ممانعت وزارت ارشاد از همراهی اعضای زن گروهش بر روی صحنه، حاضر به اجرای برنامه در کرمان نشد.
در ماه اوت (مرداد ۱۳۹۷) معلمی به نام محمد حبیبی به دلیل فعالیتهای صنفی مسالمتآمیز خود به ۱۰ سال و نیم حبس، ۷۴ ضربه شلاق، دو سال ممنوعیت از فعالیت در احزاب، گروهها و دستههای سیاسی و اجتماعی و همچنین دو سال ممنوعیت خروج از کشور محکوم شد.
در ماه سپتامبر (شهریور ۱۳۹۷) شش معلم دیگر به دلیل شرکت در اعتراضات مسالمتآمیز برای درخواست افزایش حقوق به شلاق و زندان محکوم شدند. بیش از دوازده معلم دیگر در جریان اعتصابات سراسری اکتبر و نوامبر (مهر و آبان ۱۳۹۷) بازداشت شدند. متهمان از حق داشتن وکیل انتخابی خود محروم شدند و حق فرجام خواهی علیه مجازات زندان را نداشتند.
در ماه خرداد، محمد ثالث، یکی از دراویش گنابادی، پس از یک محاکمه غیرمنصفانه به جرم قتل سه افسر پلیس در جریان اعتراضات فوریه (بهمن ۱۳۹۶) اعدام گردید. تنها ادله ارائه شده علیه محمد ثالث اعترافاتی بود که به گفته وی تحت شکنجه از او گرفته شده بود.
در ماه سپتامبر (شهریور ۱۳۹۷) سه زندانی کرد به اسامی زانیار مرادی، لقمان مرادی و رامین حسین پناهی در زندان رجاییشهر کرج پس از یک محاکمه غیرمنصفانه اعدام شدند. هر سه نفر از حق دسترسی به وکیل انتخابی خود در دوران پس از دستگیری محروم شده و گفته بودند که برای دادن اعتراف شکنجه شده بودند.
عفو بینالملل جنبشی جهانی با بیش از هفت میلیون عضو است. این سازمان در گزارش خود نوشته که تلاشش «رسیدن به جهانی است که در آن همه انسانها از حقوق بشر برخوردار باشند.»