دو شرکت هوایی آسمان و ایران‌ایرتور روز چهارشنبه، پنجم اردیبهشت ماه، تفاهم‌نامه‌ای برای خرید چهل فروند هواپیمای مسافربری سوخو را با روسیه امضا کردند.
شرکت آسمان اعلام کرد در نمایشگاه اورآسیا در ترکیه، تفاهم نامه خرید ۲۰ فروند سوخو در حضور معاون وزیر صنعت و تجارت روسیه بین مدیران عامل دو شرکت هواپیمایی آسمان و شرکت هواپیماسازی سوپر جت امضا شد. شرکت آسمان در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کرده این مدل از هواپیما آخرین نوع طراحی شده از سری هواپیمای سوپر جت ۱۰۰ است که با اویونیک و یک‌سری قطعات دیگر خارج از شمول تحریم، تجهیز شده است.
این در حالی است که دنیس مانتوروف وزیر صنعت و بازرگانی روسیه گفته بود « در بین قطعات و تجهیزات هواپیمای سوپر جت ۱۰۰ قطعاتی وجود دارند که در آمریکا تولید می‌شوند و طبق تحریم‌های آمریکا ما باید از خزانه‌داری این کشور مجوز بگیریم.» این مقام روس افزوده بود که «فعلا پاسخی از واشینگتن در این باره دریافت نکرده‌ایم و متاسفانه زمان بررسی این درخواست نیز در دولت آمریکا نامشخص است».
ممکن است شرکت سوخو قطعات شرکت‌های غربی را با نمونه روس جایگزین کرده باشد تا دیگر نیازی به اجازه دولت آمریکا برای فروش این هواپیماها به ایران نداشته باشد. هرچند این موضوع از سوی هیچ مقام رسمی تائید نشده‌است.
طراحی بدنه سوپرجت ۱۰۰ توسط شرکت سوخو انجام گرفته، اما مشاور طراحی، شرکت بوئینگ بوده است. سامانه کنترل بال توسط شرکت لیبهر آلمان و داخل هواپیما توسط شرکت پنین فارینای ایتالیا طراحی شده و شریک راهبردی سوخو برای ساخت این هواپیما هم شرکت آلنیای ایتالیا است. بیشتر تجهیزات الکترونیک و ناوبری هواپیما هم توسط شرکت تالس فرانسه طراحی و ساخته شده‌اند.
البته در زمینه موتور نگرانی کمتری بابت تحریم‌های احتمالی ایالات متحده برای صادرات هواپیما به ایران وجود دارد. موتور این هواپیما با نام سام۱۴۶ ساخت یک کنسرسیوم مشترک بین شرکت روسی نپوسترن و شرکت فرانسوی سفران است. نپوسترن توانمند‌ترین سازنده موتورهای هواپیماهای جنگی روسیه است و موتور سوخو ۲۷، ۳۰، ۳۵ و تی ۵۰ را ساخته است.
شرکت ایران ایرتور دیگر شرکت ایرانی است که اقدام به امضای تفاهم‌نامه برای خرید سوخو سوپر جت ۱۰۰ کرده است.
این شرکت نیز در بیانیه خبری‌اش از امضای تفاهم‌نامه خرید ۲۰ فروند هواپیمای سوخو سوپرجت ۱۰۰ خبر داده است.
مرضیه جعفرزاده، مدیر روابط عمومی این شرکت گفته است: «با بررسی‌های کارشناسی صورت گرفته، در مجموع ۲۰ فروند سوخو سوپرجت ۱۰۰ با ظرفیت صد صندلی از سال آینده به مرور به ناوگان هواپیمایی ایران ایرتور اضافه می‌شود». به گفته خانم جعفرزاده «ارزش کلی این تفاهم نامه یک میلیارد دلار است».
شرکت ایران ایرتور پیش تر هم یکی از اصلی ترین شرکت‌هایی بود که از هواپیماهای روسی استفاده می‌کرد. پیش از ممنوع شدن استفاده از هواپیمای توپولوف ۱۵۴ این شرکت از اصلی‌ترین کاربران این هواپیما بود. توپولوف ۱۵۴ سه حادثه خونین را برای این شرکت رقم زده که بیش از ۲۶۰ نفر کشته در پی داشته است.
پس از ممنوعیت استفاده از توپولف، شرکت ایران ایر تور مجبور شد ناوگان خود را با هواپیماهای مک‌دانل داگلاس ام‌دی-۸۰ با عمر بالای بیست سال که به‌صورت دست چندم خریده بود جایگزین کند.
سابقه خرید سوپرجت از سوخو
در سال ۱۳۹۵ در حالی که اعلام شده بود سه شرکت خصوصی در ایران برای خرید جت‌های مسافربری سوخو تمایل دارند و یک شرکت هم با سوخو به توافق رسیده است نقص فنی در این جت‌ها، سبب شد دو شرکت آئروفلوت روسیه و اینترجت مکزیک پرواز این هواپیماها را متوقف کنند. پس از این اتفاق احتمال خرید این هواپیما توسط شرکت‌های ایرانی در‌هاله‌ای از ابهام قرار گرفت.
مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی پس از زمین‌گیر شدن این هواپیماها در مکزیک و روسیه گفته بود «به علت مشکل ایجاد شده، بحث خرید و اجاره این هواپیماها با اما و اگرهایی مواجه است».
دو شرکت آسمان و ایران‌ایرتور برای توسعه ناوگان خود پیش از این با دو شرکت بوئینگ و ایرباس قرار داد امضا کرده بودند.
شرکت ایران ایرتور پس از امضا قرار داد خرید با شرکت ایرباس اعلام کرده بود «در مجموع ۴۵ فروند از خانواده ۳۲۰ نئو با ظرفیت‌های متفاوت از ۱۰۰ تا ۲۴۰ صندلی خریداری شده که به مرور به ناوگان هواپیمایی ایران‌ایرتور اضافه می‌شوند».
در سال ۱۳۹۶ شرکت آسمان هم با شرکت بوينگ قرار داد خرید ۳۰ فروند هواپیمای ۷۳۷ را امضا کرد.
با این همه، به نظر می‌رسد در حالی‌که وضعیت توافق اتمی نامشخص است و احتمال عدم تحویل هواپیماها توسط شرکت ایرباس و بوئینگ نیز وجود دارد، این دو شرکت برای خرید هواپیما به سمت شرکت‌های روس رفته‌اند.
