سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران قرار بود به بهانه جمع‌آوری درختان بی‌ریشه و شکسته، جنگل‌های هیرکانی را پاکسازی کند، اما یک کارزار اعتراضی موجب شده است که رئیس این سازمان دستور انجام کار کارشناسی پیش از پاکسازی را بدهد.
جنگل‌های هیرکانی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین جنگل‌های جهان محسوب می‌شوند که بخش قابل توجهی از جنگل‌های شمال ایران و بخش کوچکی از جنگل‌های جمهوری آذربایجان را تشکیل می‌دهند. قدمت جنگل‌های هیرکانی ۴۰ میلیون سال تخمین زده می‌شود. این تاریخچه مأمن گونه‌های متفاوتی از گیاهان و جانوران و حتی فسیل‌های قدیمی است.
فرمان آتش در جنگل‌های هیرکانی
حسن وحید، سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، طی حکمی اعلام کرد که امکان برداشت درختان بی‌ریشه و افتاده و شکسته‌شده در جنگل‌های هیرکانی وجود دارد. از نگاه فعالان محیط زیست، این فرمان آتش به جان جنگل‌های هیرکانی بود که ظرف سال‌های گذشته بارها دچار مخاطره شده است.
رضا ساکی، از فعالان محیط زیست، با این طرح مخالف است و در توضیح ضرورت توقف این دستور در کانال تلگرامی خود نوشت: «این قانون خوش‌به‌حال کسانی است که می‌خواهند هیرکانی را بتراشند و تبدیل کنند به کاغذ و تیر و تخته.»
با صدور این دستور، کمپین «کارزار» با عنوان «نه به فرمان قتل جنگل‌های هیرکانی»، فعالیت خود را آغاز کرد. رضا ساکی معتقد است که «باید به این کارزار پیوست تا یک‌باره درختان نیافتند». او به طور واضح اعلام کرد که ممکن است منافع کوتاه‌مدت، موجب شود تا درختان قطع شده و در نهایت با عنوان جمع‌آوری درختان بی‌ریشه، مشمول طرح جمع‌آوری درختان افتاده شوند.
این اتفاق البته مسبوق به سابقه است. در سال ۹۵، وضعیت برداشت‌های غیرقانونی و یا بی‌رویه از جنگل‌ها به گونه‌ای شده بود که «طرح تنفس» تصویب شد. طبق این قانون، برداشت درختان خشک و افتاده نیز ممنوع شد، زیرا احساس می‌شد که برداشت این نوع درختان می‌تواند بهانه‌ای شود برای برداشت‌های غیر مجاز و بی‌رویه در جنگل‌های شمال؛ اما آن قانون چندان پابرجا نماند، چنان که اکنون اجازه همان برداشت‌ها داده شده است.
جنگل فقط چوب نیست
اگر جنگل را ریه زمین بدانیم، حذف درختان و در نهایت جنگل‌ها، می‌تواند راه تنفس را قطع کند که این اتفاق سال‌هاست در حال انجام است. جمع‌آوری یا قطع درختان جنگل‌های هیرکانی سابقه‌ای بیش از این دارد. هادی تیزرو، از دیگر فعالان محیط زیست، با انتشار ویدئویی که مربوط به سال ۹۶ است، نوشته: «سالانه یک میلیون متر مکعب چوب از هیرکانی خارج می‌شد، همین امر مساحت این جنگل‌ها را تا نصف کاهش داد».
او از هشتگ «#جنگل-فقط-چوب-نیست» استفاده کرده است. منظور او زیستگاهی است که ظرف میلیون‌ها سال، زیستگاه انواع گیاهان و جانوران شده و جمع‌آوری حتی چوب‌های بی‌ریشه می‌تواند زیستگاه آنان را به خطر بیاندازد.
شمارش معکوس نابودی جنگل‌ها
سال ۱۳۹۷ هادی کیادلیری، رئیس پیشین انجمن جنگلبانی ایران و سرپرست معاونت آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست فعلی، اعلام کرد که تا کنون ۴۲ درصد از جنگل‌های شمال در معرض نابودی قرار گرفته و با ادامه این روند تا ۳۰ سال آینده جنگلی نداریم.
او نسبت به خشکسالی‌ها هشدار داده بود که طی پنج، شش سال موجب مرگ میلیون‌ها درخت در شمال کشور شده است.
این اعداد غیر از دستبردهایی است که طی سال‌های مختلف موجب تاراج جنگل‌ها شده. این در حالی است که جنگل‌های شمال تنها یک درصد از کل خاک ایران را به خود اختصاص داده است، اما ارزش آن چنان است که زمین‌خواران و جنگل‌خواران و صاحبان صنایع نمی‌توانند از آن چشم‌پوشی کنند. مثلا در مرداد ۱۳۹۹ خبر تصرف ۵۶۰۰ هکتار از جنگل‌های هیرکانی منتشر شد. فردی با استناد به سندی مربوط به دوره قاجار، خود را مالک بخش وسیعی از جنگل‌های بکر کشور در روستای «آق‌مشهد ساری» معرفی کرد و از سازمان جنگل‌ها مجوز قطع درخت می‌خواست. یا در آخرین روزهای بهمن ۱۴۰۲ حدود یک و نیم هکتار از عرصه‌های جنگلی منطقه الیمالات شهرستان نور به بهانه ایجاد پارکینگ برای طرح گردشگری قطع و به گفته برخی منابع، در این عملیات حدود چهار هزار اصله درخت و نهال جنگلی از بین رفت.
سهیل اولادزاده، از فعالان محیط‌زیست ایران، در صفحه اینستاگرام‌اش نوشت: «طرح جنگل‌داری از دهه چهل آغاز شد و رویکرد اصلی آن برداشت چوب از جنگل برای صنایع کاغذی، سلولزی، معادن و راه آهن بوده است. طی این سال‌ها، مساحت جنگل‌های شمال ایران کاهش چشمگیری داشته است. برداشت سالانه بیش از یک میلیون متر مکعب چوب، احداث بیش از هفت هزار کیلومتر جاده به عرض شش متر در سراسر زیستگاه‌های بکر، معرفی گونه‌های مهاجم به جنگل‌های شمال مانند اقاقیا و انواع کاج، عدم رسیدگی به درختان بیمار شده غیر صنعتی مانند شمشاد و سرخدار، افزایش چند برابری دوره‌های سیلاب، همه بخشی از مدیریت سال‌های جنگل‌داری به شیوه صنعتی در ایران است، اکنون می‌خواهند با وارد کردن یک تبصره در قانون تنفس جنگل مجددا صدای ماشین را در جنگل‌های رنگارنگ ما بلند کنند».
ابهام در توقف جنگل‌روبی
در کنار فعالان محیط زیست که از مردم درخواست می‌کردند در کمپین«کارزار» شرکت کنند، محمد درویش، از فعلان محیط زیست نیز حضور داشت و مدام درخواست می‌کرد که لینک امضای کارزار دست‌به‌دست شود تا تعداد درخواست‌ها برای توقف این جنگل‌روبی قطع شود. روز ۳۰ آبان نامه‌ای منتشر شد که طبق آن اعلام شده بود شرکت چوب و کاغذ مازندران قرار بر عقب‌نشینی از خواسته‌های پیشین خود را دارد. این می‌توانست پایان ماجرا باشد، اما نبود.
روز اول آذر، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست دستور پیگیری طرح برداشت چوب از جنگل‌ها را صادر کرد. این خبر را هادی کیادلیری، سرپرست معاونت آموزش سازمان حفاظت محیط زیست، اعلام کرد که پیش‌تر پایان عمر جنگل‌های ایران را ۳۰ سال اعلام کرده بود. جملات او، فاقد صراحت کامل بود و اعلام کرد که ما باید در سیاستگذاری‌های کلان مشکلات را حل کنیم، در حالی‌که اکنون در مدیریت بخشی این سیاستگذاری‌ها انجام می‌گیرد. او حتی اعلام کرد مبنای دستور رئیس سازمان محیط زیست، آن است که هرگونه دخالت در طبیعت باید پشتوانه کارشناسی داشته باشد.
او در عین حال گفته که دغدغه‌های فعالان محیط زیست طبقه‌بندی خواهد شد، تا به صورت جدی توسط سازمان محیط زیست پیگیری شود.
پیام رئیس سازمان محیط زیست و معاون او، هیچ کدام پیغام روشنی برای توقف جنگل‌روبی نداشت، به همین دلیل است که فعالان محیط‌زیست اعلام کرده‌اند کمپین خود را تا پایان عقب‌نشینی سازمان جنگل‌ها ادامه خواهند داد.
