بانک مرکزی ایران در اطلاعیه‌ای، افزایش تاریخی نرخ دلار و جهش در بازار طلا را «عمدتا» به «دشمنان» نسبت داد و گفت این تحولات «تناسبی با واقعیت‌های اقتصادی ایران ندارد». این اطلاعیه در روزی صادر شده که قوه قضائیه از بازداشت «۲۹ اخلاگر اقتصادی» خبر داده‌است.
بانک مرکزی ایران هفتم مرداد ماه در اطلاعیه‌ای گفته است «تحولات اخیر در بازار ارز و طلا را که عمدتاً ناشی از توطئه دشمنان کشور و در راستای ایجاد التهاب در اقتصاد و سلب آرامش روانی از مردم است، به دقت زیر نظر دارد».
روز یک‌شنبه هفتم مرداد ماه بهای هر دلار آمریکا در بازار غیررسمی از مرز ۱۰ هزار تومان گذشت و بهای سکه طلا نیز به بیشتر از ۴ میلیون تومان رسید. جهش ناگهانی در نرخ ارز و طلا، در روزی رخ داد که عبدالناصر همتی، کار خود را به عنوان رئیس کل جدید بانک مرکزی ایران، آغاز کرد.
بانک مرکزی ایران گفته «برنامه‌های مقتضی و رویکردهای جدیدی را که در برنامه اعلامی رئیس کل جدید نیز آمده بود در دست تهیه دارد». این بانک بدون اعلام تاریخ دقیقی افزوده این برنامه «ظرف روزهای آینده عملیاتی و اطلاع‌رسانی لازم انجام می‌شود».
مقام‌های جمهوری اسلامی پیشتر نیز گفته بودند برای مقابله با افزایش نرخ ارز و طلا برنامه دارند. این نخستین بار نیست که آن‌ها این تحولات را به «دشمنان» نسبت می‌دهند. رئیس کل جدید بانک مرکزی ایران روز یک‌شنبه در مراسم معارفه خود گفته بود «دشمنان با اعمال تحریم به دنبال از بین بردن سرمایه اجتماعی دولت و القای ضعف در اداره کشور هستند».
در همان روزی که این اطلاعیه صادر شده، غلامحسین محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه، اعلام کرد ۲۹ تن که او آن‌ها را «اخلالگران در نظام اقتصادی کشور» توصیف کرده، بازداشت شده‌اند. به گفته آقای اژه‌ای حکم بازداشت افراد دیگری نیز صادر شده و احتمال دارد آن‌ها به‌زودی بازداشت شوند. او گفته اتهام «بسیاری از آن‌ها در حد افساد فی‌الارض است».
بازداشت‌ها در رابطه با تحولات در بازار ارز و طلا نیز تازگی ندارد و برای نمونه یک روز پیش از افزایش تاریخی بهای دلار، سخنگوی قوه قضائیه ایران از بازداشت ۱۸ نفر در پرونده‌های واردات «غیرقانونی خودرو» و «اخلالگری در بازار ارز» خبر داده بود.
در حالی‌که مقام‌های جمهوری اسلامی از بازداشت‌های تازه سخن گفته‌اند، کم نیستند تحلیل‌گران و کارشناسانی که می‌گویند «برخوردهای امنیتی» ممکن است در کوتاه‌مدت از افزایش بهای ارز جلوگیری کند، ولی در بلندمدت تأثیری نخواهد داشت. این دسته از تحلیل‌گران به برخوردهای مشابه در دولت پیشین ایران و در عین حال افزایش بهای ارز اشاره می‌کنند.
گروهی از تحلیل‌گران نیز موضوع افزایش نقدینگی و سیاست‌های دولت فعلی در این زمینه را حائز اهمیت دانسته‌اند. از منظر این دسته از کارشناسان تصمیم دولت و بانک مرکزی برای خروج نقدینگی فراوان از بانک‌ها و در نتیجه روانه‌شدن آن به سوی بازار ارز «تصمیم نادرستی بود» که امروزه «یکی از دلایل التهاب سختی است که گریبان این بازار را گرفته است».
موضوع دیگری که بسیاری به آن اشاره کرده‌اند، تنش‌های سیاسی میان تهران و واشینگتن است؛ تحولات شدید در بازار ارز ایران، به ویژه پس از خروج آمریکا از «برجام» بود که شدت گرفت. افزایش بهای ارز با افزایش حملات لفظی مقام‌های ایالات متحده و جمهوری اسلامی ادامه پیدا کرده‌است.
تحولات در بازار ارز و طلا در رسانه‌های بین‌المللی نیز بازتاب پیدا کرده‌است. خبرگزاری رویترز با اشاره به بازگشت تحریم‌های ایالات متحده علیه تهران، یادآوری کرده است که ریال طی چهار ماه گذشته تقریبا نیمی از ارزش خود در برابر دلار را از دست داده‌است.
مقام‌های دولت دونالد ترامپ اظهار داشته‌اند که جمهوری اسلامی به‌جای هزینه در داخل، درآمد کشور را صرف گروه‌ها و دولت‌های مورد حمایت خود می‌کند. مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا اخیرا در جریان یک سخنرانی مقام‌های جمهوری اسلامی را به «شبکه مافیا» تشبیه کرده‌است. تهران از این اظهارات انتقاد کرده و در مواردی نیز به‌طور رسمی شکایت‌هایی را مطرح کرده‌است.
تحولات اقتصادی در ایران طی ماه‌های گذشته به شکل‌گیری اعتراضاتی در سراسر ایران انجامیده، که در بسیاری از آن‌ها شعارهای تند سیاسی علیه مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی، و یا حضور و فعالیت‌های ایران در دیگر کشورهای منطقه نیز مطرح شده‌است.
