با راه‌اندازی راه‌آهن قزوین–رشت، ایران یک مسیر ترانزیت بین المللی را ۲۴ روز کوتاه می‌کند. پروژه ای که چندین بار به تاخیر افتاده است، و حالا مسئولان وزارت راه ایران خبر از افتتاح آن در نیمه دوم سال جاری داده‌اند.
این کوریدور بندر عباس را به شهر مرزی آستارا در آذربایجان و از آنجا به روسیه و بندر پوتی در گرجستان وصل خواهد کرد. اکنون تقریباً کل این کریدور به استثنای قطعه خط آهن رشت-آستارا آماده است. در حال حاضر بارهای ترانزیتی بین‌المللی تا از هلسینکی فنلاند به اقیانوس هند برسند، ۴۵ روز زمان نیاز دارند. این در حالی است که با بهره‌برداری از این مسیر زمان انتقال کالا به ۲۱ روز کاهش پیدا می‌کند. مسیر ریلی قزوین به رشت شامل محوری با ۲۸ کیلومتر تونل و ۹ کیلومتر پل بزرگ می‌شود.
مصطفی معینی مدیرعامل شرکت خدمات مهندسی خط و ابنیه فنی راه‌آهن از رسیدن کار راه‌آهن قزوین–رشت به مراحل پایانی خود خبر داد و تاکید کرده است «با افتتاح این پروژه و البته تکمیل آن تا آستارا جابه‌جایی بار در این منطقه جغرافیایی سرعت قابل توجهی پیدا می‌کند».
الکساندر شاهین اوغلو، مدیر مرکز تحقیقات اطلس در باکو به بلومبرگ گفته بود «روسیه می‌تواند از مسیر جدید برای صادرات کالا به بازارهای آسیایی و منطقه خلیج فارس استفاده کند. همچنین مسیر کوتاه‌تری برای کالاهای ایرانی که به شمال و شرق اروپا صادر می‌شوند، فراهم می‌کند».
ماکسیم سوکولوف، وزیر حمل و نقل روسیه، نیز تاکید کرده تکمیل خط راه‌آهن ایران به روسیه برای هر دو طرف اهمیت دارد.
این خط راه‌آهن در کنار خطوط راه‌آهنی که بندر چابهار ایران را به افغانستان و آسیای میانه متصل می‌کنند و خط راه‌آهنی که چین را از طریق ایران به اروپا وصل می‌کند، از اصلی‌ترین برنامه‌های ایران در خطوط ریلی برای افزایش سهم ترانزیتی در زمینه حمل و نقل جهانی است.
ایران در چند سال اخیر و پس از برجام طرح گسترده‌ای را برای توسعه راه‌آهن تدوین کرده بود و قرار بود شرکت‌های اروپایی در کنار شرکت‌های چینی، روسی و هندی در توسعه این شبکه جدید به ایران کمک کنند. اما با خروج آمریکا از برجام و خروج بیشتر شرکت‌های اروپایی، تهران برای توسعه خطوط ریلی خود بیش از گذشته به همکاری شرکت‌های روسی و چینی نیاز دارد.
با این همه، سختیِ مسیرهای جغرافیایی یکی از چالش‌های توسعه دیگر خطوط ریلی ایران است.
مصطفی معینی، یک مقام ارشد راه‌آهن گفته مسیر قزوین–رشت از نظر شرایط فنی و جغرافیایی یکی از مهم‌ترین و دشوارترین پروژه‌های زیرساختی ایران بود: «این مسیر سه حوزه جغرافیایی متفاوت دارد که ۵۰ درصد آن در دشت، ۴۰ درصد در کوهستان و ۱۰ درصد آن در تپه ماهور ساخته شده است».
البته کار ساخت و راه‌اندازی قطعه قزوین به رشت و افتتاح آن بارها به تعویق افتاده است. پیش از این معاون وزیر راه و شهرسازی گفته بود پروژه در تابستان به بهره‌برداری می‌رسد. حال گفته می‌شود این پروژه احتمالا در نیمه دوم سال ۹۷ به بهره برداری خواهد رسید.
هم‌اکنون ایران درصدد توسعه شبکه راه‌آهن خود به ۲۵ هزار کیلومتر، از ۱۰ هزار کیلومتر فعلی است و هفت هزار و پانصد کیلومتر آن در دست ساخت است. براساس آخرین ارزیابی‌های انجام‌شده، ایران برای توسعه حمل و نقل ریلی به ۲۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد.
