در سیودومین سالگرد اعدامهای سیاسی سال ۶۷، برخی از خانوادههای کشتهشدگان این اعدامها، روز جمعه، هفتم شهریور، در گورستان خاوران گرد هم آمدند و یاد عزیزانشان را که محل دقیق دفنشان هم روشن نیست، گرامی داشتند.
بر اساس خبرهایی که از این رویداد در شبکههای اجتماعی منتشر شده، در این گردهمایی، خانوادهها ضمن گلباران این گورستان، به یاد آنان شعر و سرود خواندند.
آنها ساعتی بعد توسط نیروهای انتظامی و امنیتی پراکنده شدند.
گورستان خاوران مشهورترین محل دفن دستهجمعی کشتهشدگان اعدامهای سال ۶۷ است که به دستور آیتالله خمینی و با تشکیل هیئتی مشهور به «هیئت مرگ» و علیرغم اینکه در حال سپری کردن دوران محکومیت خود در زندان بودند، اعدام شدند.
به دلیل پنهانکاری مقامهای جمهوری اسلامی آمار دقیقی از تعداد اعدامشدگان وجود ندارد، اما بر پایه برخی برآوردها گفته میشود که حدود پنج هزار نفر از زندانیان سیاسی هوادار سازمان مجاهدین خلق و گروههای چپگرا مانند فداییان خلق و حزب توده، در تابستان سال ۱۳۶۷ در زندانهای ایران اعدام شدند.
محل دفن اکثر اعدامشدگان معلوم نیست، ولی طی سالهای اخیر خبرهایی از تخریب برخی از گورهای جمعی قربانیان این اعدامها در تعدادی از شهرهای ایران در رسانهها مطرح شده است.
سازمان عفو بینالملل با انتشار گزارشی در آذرماه ۱۳۹۷ به مناسبت سیسالگی «اعدامهای تابستان ۶۷» اعلام کرد که در آن زمان این سازمان شانزده نامهٔ «درخواست اقدام فوری» برای ایران ارسال کرده بود اما حکومت ایران به هیچ یک از نامهها پاسخ نداد.
از سوی دیگر، سال ۹۵ یک فایل صوتی از دیدار و گفتوگوی آیتالله حسینعلی منتظری، جانشین برکنارشده آیتالله خمنیی، با حسینعلی نیری، حاکم شرع در آن زمان، مرتضی اشراقی، دادستان وقت تهران و مصطفی پورمحمدی، نماینده وقت وزارت اطلاعات در زندان اوین، منتشر شد.
این سه نفر به همراه ابراهیم رئیسی، رئیس کنونی قوه قضاییه جمهوری اسلامی، که در آن زمان دستاندرکاران اصلی اجرای فرمان خمینی بودند، به «هیئت مرگ» معروف شدهاند.
در این فایل صوتی آیتالله منتظری از کشتار دستهجمعی زندانیان سیاسی با عنوان جنایت یاد میکند و با سرزنش شدید مجریان فرمان آیتالله خمینی، خواهان توقف اعدامها میشود.
این در حالی بود که آیتالله خمینی در فرمانی تأکید کرده بود «کسانی که در زندانهای سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و میکنند، محارب و محکوم به اعدام میباشند».
در سالهای اخیر و بهخصوص پس از انتشار فایل صوتی جلسه محرمانه آیتالله منتظری با «هیئت مرگ»، شماری از مقامات جمهوری اسلامی دلیل اعدام چند هزار زندانی سیاسی در تابستان ۶۷ را عملیات «فروغ جاویدان» سازمان مجاهدین خلق عنوان میکنند، اما گزارشها و اسناد حاکی است که در جریان این اعدامها، زندانیان سیاسی از همه طیفهای سیاسی با شتاب و دستهجمعی و در عین حال که در حال گذراندن دوران محکومیت خود در زندانها بودند، به جوخه اعدام سپرده شدند.
آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی که در سال ۶۷ عهدهدار مقام ریاست جمهوری بود، آذرماه ۶۷ در روزنامه رسالت درباره اعدامها گفت کسانی که اعدام شدند «مستحق» اعدام بودند.
ضمن آنکه در مرداد سال ۶۷، اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس وقت مجلس، و عبدالکریم موسوی اردبیلی نیز در خطبههای نمازجمعه از اعدامها حمایت کردند و محمد موسوی خوئینیها، دادستان کل وقت ایران، نیز در ۳۰ دی همان سال گفت: «ما از بالا رفتن آمار اعدامها واهمهای نداریم.»
با گذشت ۳۲ سال از اعدامهای تابستان ۶۷، مقامات جمهوری اسلامی همچنان از «اطلاعرسانی به خانوادههای کشتهشدگان درباره سرنوشت و محل دفن اجساد» خودداری میکنند، ضمن آنکه شماری از پدران و مادران اعدامشدگان نیز طی سه دهه گذشته به دلیل دادخواهی مورد تهدید و آزار دستگاههای امنیتی جمهوری اسلامی قرار گرفتهاند.