زلزله شامگاه چهارشنبه تهران به دلیل همزمانی وقوع آن که ۲۳ و ۲۷ دقیقه بود با ساعتی که روزنامهها براساس برنامه معمول به چاپخانه ارسال میشوند فقط در چند روزنامه صبح پنجشنبه ایران از جمله روزنامههای آرمان و همشهری بازتاب داشتهاست.
روزنامه آرمان گزارشی کوتاه در صفحه یک از وقوع زلزله شامگاه چهارشنبه در تهران منتشر کرده و نوشتهاست: «مردم تهران دیشب در خیابانها ماندند.»
به نوشته این روزنامه «ساعت ۲۳ و ۲۷ دقیقه شامگاه چهارشنبه زلزلهای با شدت ۲/۵ ریشتر مشکین دشت از اطراف تهران را لرزاند» و در پی وقوع این زلزله که در بیشتر نقاط استان تهران احساس شد، مردم در بیشتر مناطق این شهر از منازل خود خارج شده و شب را در خیابانها بسر بردند.
آرمان از قول مرادی از مرکز لرزهنگاری ایران، نوشته که مرکز این زلزله در حد فاصل استانهای تهران و کرج، حوالی مشکین دشت، بوده و مرکز لرزهنگاری کشور در گزارش مقدماتی زمینلرزه، مرز استانهای تهران و البرز حوالی ملارد (تهران) اعلام کرد.
این زلزله علاوه بر تهران در همچنین استانهای گیلان، قم، مرکزی، البرز و تهران احساس شدهاست و روزنامه آرمان از قول مرتضی سلیمی رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر از آمادهباش استانهای قزوین، قم، مرکزی، مازندران، البرز و تهران خبر داده و البته همزمان نوشته که بنابر اعلام شرکت فرودگاهها «با وجود زلزله هیچ مشکلی برای اعزام و پذیرش مسافران و نشست و برخاست هواپیماها در فرودگاه مهرآباد وجود ندارد.»
روزنامه همشهری نیز در چاپ دوم خود با تیتر «تهران لرزید و نخوابید» نوشتهاست: «کمبودن عمق کانون این زمین لرزه موجب شد شدت آن زیاد باشد و ساکنان مناطق غربیتهران به ویژه بیشتر آن را حس کنند» و در پی «وحشت تهرانیها و ترک خانهها از نخستین دقایق بعد از وقوع زمین لرزه، خیابانهای مناطق مختلف تهران شاهد ترافیک سنگین بود. ساکنان آپارتمانها، خانههایشان را ترک کردند و سراسیمه به کوچه و خیابان پناه بردند.»
این روزنامه با اشاره به اینکه «مرکز زلزلهنگاری کشور تا نیمه شب چهارشنبه از چندین پس لرزه یک تا ۲ ریشتری در همین منطقه خبر داد» اما «انتشار برخی اخبار غیرموثق دربارهٔ فعالشدن گسلهای تهران و توصیهها دربارهٔ رعایت احتیاط، موجب شد بسیاری از تهرانیها دیشب را تا بامداد در خیابانها بگذرانند.»
همشهری به نقل از مشاهدات خبرنگارانش و همچنین عکسها و فیلمهای منتشر شده از شاهدان عینی نوشتهاست: خیابانهای تهران که «در روزهایگذشته بهدلیل آلودگی هوا، تعطیلی مدارس و اجرای طرح زوج و فرد برای تردد خودروها، خلوت شده بود دیشب با هجوم خودروهایی رو بهرو شد که سرنشینان آن از بیم زلزله به آنها پناه برده بودند. شلوغی پمپبنزینها و ازدحام در اطراف مراکز آتشنشانی و اورژانس از دیگر ویژگیهای دیشب تهران بود. آنچه شامگاه در تهران روی داد، همچون مانوری طبیعی جهت آمادهشدن شهروندان و مسئولان برای زلزله بزرگتری بود که سالهاست بسیاری پیشبینیاش را میکنند.»
این روزنامه با تأکید براینکه «به دستور مسئولان شهری تمام بوستانها و پارکها، مدارس، ورزشگاهها، سرویسهای عمومی و مساجد برای حضور شهروندان بازگشایی شد»، نوشتهاست: «سولههای مدیریت بحران و سولههای سازمان ورزش شهرداری برای استقرار مردم گشایش یافت» و «در ستاد مدیریت بحران فعالیت گسلهای تهران و اطراف تهران بهصورت برخط از طریق مانیتورها رصد و دستورات لازم به مراکز مربوطه صادر میشود.»
روزنامه شهروند در تیتر یک شماره پنج شنبه خود روز چهارشنبه را «آلودهترین روز سال» طی ماههای گذشته در پایتخت معرفی کرده و نوشتهاست: «شصت و سومین روز آلوده تهران هم گذشت اما سایه سیاه ذرات آلاینده، هنوز از سر این شهر گذر نکرده؛ ذراتی که با هر نفس، مشتی بیماری را میهمان ریههای نه فقط پایتختنشینها که کلانشهرهای دیگر مثل تبریز و اصفهان کردهاست.»
محسن فرهادی، معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت طی ماحبه ای با این روزنامه افزایش دو تا سه برابری شمار بیماران مراجعه کننده به بیمارستانها در روزهای تشدید آلودگی هوای تهران را تأیید کرده و گفته که به همین دلیل «از مردم میخواهیم تا به جای استفاده از ماسکهای معمولی از ماسکهای FFP2 یا P95 استفاده کنند. برای آلودگی هوا، اینها بهترین ماسکها هستند، چراکه ذرات ۲٫۵ میکرون را عبور نمیدهند و تنفس افراد تنها از طریق ماسک انجام میشود. این درست برخلاف ماسکهای معمولی است که تقریباً هیچ کارایی ندارند و البته نباید اینگونه تصور شود که با زدن این ماسک، میتوان تمام فعالیتهای معمول را انجام داد، مثال با همین ماسکها ورزش کرد، این ماسکها تنها باید برای ضرورت استفاده شوند.»
روزنامه شهروند همچنین نوشته که «کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران در روزهایی که گذشت، شلوغتر از همیشه بود و در نهایت هم به این ممنوعیتها برای شهر تهران رسید؛ جلوگیری از تردد کامیونها، فروش طرح ترافیک، فعالیت کارخانههای آلایندهساز تا فعالیتهای عمرانی و به جز اینها، اجرای طرح زوج و فرد از در خانهها» و این درحالی است که این روزها همچنان «خودروهای آلاینده در شهر تهران دیده میشود و هم انواع تخلفاتی که به آلودگی هوا اضافه میکند مثل بعضی ساخت و سازها.»
روزنامه جامعه فردا در گزارشی با تیتر «یلدای قیمتها» نوشتهاست: «قصه تکراری گرانی و شب یلدا امسال هم خوانده شد. هنوز چند روز که هیچ، حتی دو هفتهای به شب پایانی پاییز باقی مانده بود که خبرهای افزایش قیمت آجیل و میوه شنیده شد. قیمت هندوانه دو برابر شد و آنطور که قیمتها از بازار میوه روایت میکنند این میوه پرطرفدار در شب یلدا به کیلویی بیش از دو هزار تومان رسیده و انار هم که حداقل کیلویی پنج هزار تومان قیمت دارد.»
ب
ه نوشته این روزنامه «تنها هندوانه و انار که از آنها به عنوان میوههای شب یلدا یاد میشوند، با نزدیک شدن به این شب راه گرانی را در پیش نگرفتهاند، سایر میوهها به تبع قیمت این دو قلم و به دنبال افزایش تقاضای خرید، افزایش قیمتهایی را در بازار خود ثبت کردهاند.»
جامعه فردا به افزایش قیمت آجیل و انواع خشکبار هم اشاره کرده و نوشته «هنوز پنج روزی به پایان پاییز مانده بود که نخستین بهانه برای افزایش قیمت آجیل از سوی رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار اعلام شد و مصطفی احمدی از افزایش ۲۵درصدی قیمت آجیل برای شب یلدا بهدلیل نوسانات نرخ ارز خبر داده بود.»
روزنامه اعتماد هم تیتر یک خود را به «یلدا، زایش دوباره خورشید» اختصاص داده و نوشتهاست: «کارکرد خانوادگی شب یلدا با وجود شباهتهایی که به مراسم نوروز دارد، به یک دلیل عمده برجسته شدهاست. مراسم نوروز طولانی است و در عرض چند روز خانوادهها میدانند که قرار است به دیدوبازدید یکدیگر بروند اما یلدا تنها یک شب است و برای همین همه در همان یک شب دور هم جمع میشوند تا طولانیترین شب سال را کنار هم بگذرانند.»
شهلا کاظمی پور جامعهشناس طی سادداشتی در این روزنامه با اشاره به اینکه شب یلدا «شب شروع دوره انتقالی زمین است و از دوره انقلاب زمستانی وارد دوره انقلاب تابستانی میشویم»، نوشتهاست: «از اول دی ماه تا آخر خرداد، هر روز اندکی به طول روز افزوده میشود و این برای خانوادههای ایران کهن به معنای جشن زمین بودهاست، برای همین طولانیترین شب سال را کنار هم میگذرانند به این امید که از روز بعد با افق روشنتری از زندگی روبهرو باشند. همین فلسفهای که خانوادهها را در طول قرنها کنار هم جمع کردهاست کارکرد استحکام نهاد خانواده را هم همراه خود داشتهاست. سبب میشده که اختلافات احتمالی را کنار بگذارند، شادتر باشند و حتی افراد درونگرا هم این یک شب در سال را همراهی بیشتری با جمع داشته باشند.»
روزنامه ایران در گزارشی از «خرده کاسبیهای یلدایی» به تغییراتی در برگزاری آیین یلدا در جامعه امروز ایران از جمله برگزاری «تور شب یلدا» اشاره کرده و نوشتهاست: «تور شب یلدا برای کسانی است که وقتش را ندارند برای این شب تدارک خاصی ببینند یا اصولاً دلشان میخواهد بلندترین شب سال را در فضایی خاص تجربه کنند. این فضا میتواند یک سفرهخانه سنتی باشد یا یک رستوران کاملاً مدرن. بستگی به سلیقه خودتان دارد.»
مریم طالشی در این گزارش نوشتهاست: «اگر میخواهید بدانید شرکت در هرکدام از تورهای سهگانه پیشنهادی برایتان چقدر آب میخورد، باید بدانید که هزینه شرکت در تور سفرهخانه سنتی، نفری ۳۰۰ هزار تومان، رستوران ایتالیایی، ۲۸۰ هزار تومان و تور الموت هم نفری ۴۵۰ هزار تومان است.»
در گزارش روزنامه ایران همچنین آمده که در شب یلدا «سر آرایشگرها حسابی شلوغ است چرا که خیلیها از دو سه هفته قبل وقت گرفتهاند تا در میهمانیهای یلدا، بیکم و کاست حاضر شوند. در ضمن ممکن است بخواهند به مناسبت این شب عکس آتلیهای هم بگیرند که آن هم از قبل برایش تبلیغات شده و حال و هوای آتلیه را با این شب متناسب کردهاند و سبدی انار دستتان میدهند تا کنار سفره یلدا عکس یادگاری بگیرید» و حتی «اگر شنیدید که کادوی شب یلدا را خریدهای یا نه، تعجب نکنید.»
گزارشنویس روزنامه ایران این را هم نوشته که «هرچه متون قدیمی را جست و جو کنید، در هیچکجای آنها به این مطلب برنمیخورید که پیشینیان برای شب یلدا کیک خامهای سه طبقه به رنگ قرمز و با طرح انار و هندوانه طبخ میکردند و مابین نقل خاطرات و تفأل به حافظ، آن را تکهتکه به دهان میگذاشتند تا شیرین کام باشند. حالا اما خیلی از قنادیها و کیکپزهای خانگی سرشان برای این شب حسابی شلوغ است.»
روزنامه آفتاب یزد در اقدامی کم سابقه به چای چاپ عکس یا تیتر یک در شماره چهارشنبه خود نوشتهاست: «برخلاف سالهای گذشته، امسال تصویر و تیتر نخست خود را به احترام آن دسته از مردم) علیالخصوص بازنشستگان و مستمری بگیران) که قدرت خرید کافی ندارند و احتمالاً تاکنون حقوق خود را نیز دریافت ننمودهاند به سفره شب یلدا اختصاص نمیدهد.»
روزنامه قانون گزارشی دارد دربارهٔ «سیر افزایشی خوشنشینها» نوشتهاست: «سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ و مقایسه آن با سال ۱۳۸۵ نشان داد که نرخ اجاره نشینی در ایران، در ۱۰ سال، ۸۳ درصد افزایش یافتهاست. البته اینکه کدام شهر بیشترین سهم و کدام مناطق سهم کمتر یا حتی منفی را از این اعداد دارند، به بررسی و تحلیلهای کارشناسانه نیاز دارد. اما چیزی که مشخصا دیده میشود، کم توان شدن اکثر خانوادههای مستأجر در بحث تهیه مسکن و مالک بودن آن است.»
این روزنامه با تأکید براینکه «بیشتر از ۳۰درصد هزینههای خانواده صرف مسکن میشود که این رقم در شهرهای بزرگ به بالاتر از ۴۰درصد نیز میرسد»، نوشتهاست: «در آینده پدیده اجاره نشینی در ایران همچنان روند رو به رشدی خواهد داشت. روندی است که در کل دنیا رخ داده و در ایران نیز رخ خواهد داد. هرچه شهرنشینی افزایش یابد درصد اجاره نشینی نیز تشدید خواهد شد.»
روزنامه جامعه فردا از «قول مساعد نمایندگان مجلس به دانشجویان ستارهدار» گزارش داده و نوشتهاست: «مهدیه گلرو روز گذشته در کمیسیون حقوق شهروندی مجلس شرکت کرد» و از سوی دیگر «مجید دری هم دیروز در مقابل وزارت علوم با منصور غلامی ملاقات کرد و او نیز یکهفته وقت خواست تا این پرونده را پیگیری کنند.»
این روزنامه یادآوری کردهاست که ن بعد از سخنان وزیر علوم در انکار دانشجویان ستارهدار سیاسی و بیان اینکه دیگر دانشجویی به دلایل سیاسی محروم از تحصیل نیست، مجید دری و مهدیه گلرو، دو تن از دانشجویان ستارهدار سیاسی که از حق تحصیل محروم شدهاند در اعتراض به این سخنان چند روزی را در مقابل وزارت علوم دست به تحصن زده بودند.»
مهدیه گلروی به جامعه فردا گفتهاست: در دیدار با نمایندگان عضو کمیسیون آموزش مجلس «توضیحاتی را در مورد وضعیت خودم و دیگر دانشجویانی که از ادامه تحصیل بازماندهاند به اعضای کمیسیون ارائه دادم. آنها نیز از من خواستند دو هفته تحصن را متوقف کنم تا از طریق مجلس و کمیسیون حقوق شهروندی ماجرا را پیگیری و حل کنند. آنها قول دادند درصورت حل نشدن مشکل ادامه تحصیل ما، نهتنها با تحصن ما مخالفتی نداشته باشند که در حمایت از ما وزیر را برای پرسش و استیضاح به مجلس بکشانند.»
مهدیه گلرو واکنش نمایندگان و وزیر علوم را در پیگیری ماجرای دانشجویان ستارهدار و تأکید حسن روحانی بر این موضوع را «مثبت» ارزیابی کرده و گفتهاست: «نباید از حق گذشت که در دوره جناب فرجیدانا در وزارت علوم و سرپرستی جعفر توفیقی بر این وزارتخانه، مشکل تعداد زیادی از دانشجویان ستارهدار حل شد و امیدواریم با قولهای مساعدی که گرفتیم، از این به بعد دیگر دانشجویی به دلیل فعالیتهای اجتماعی و سیاسی از تحصیل بازنماند.»
این روزنامه از قول فاطمه سعیدی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، نوشتهاست: «بدون کمترین مماشاتی تمامی دانشجویان ستارهدار باید بتوانند از ترم آینده در کلاس درس حاضر شوند. در غیر این صورت بهطورحتم موضوع استیضاح وزیر را پیگیری میکنیم.»
روزنامه آرمان خبر داده که عبدالرضا رحمانی فصلی وزیر کشور در واکنش به اظهارات محمد یزدی فرمانده سپاه ویژه پایتخت دربارهٔ راه اندازی «گشتهای سپاه»، گفتهاست: «متولی این موضوع مطابق قانون و مصوبات شورای اجتماعی کشور نیروی انتظامی است. به صورت کلی راهکارهای قانونی پیشبینی شده که هر یک از دستگاههایی که وظیفه انجام برنامههای شورای اجتماعی کشور در خصوص مبارزه با آسیبهای اجتماعی را دارند، میتوانند از همکاری و مشارکت سایر دستگاهها برای انجام وظایف قانونی خود استفاده کنند.»
روزنامه شرق هم در تیتر یک خود گزارش داده که «سخنان دادستان کل کشور دربارهٔ سهم بعضی از فرزندان مسئولان در قاچاق و جدینبودن برخی از دستاندرکاران دولتی در مبارزه با قاچاق کالا و ارز، با واکنش وزیر کشور و سخنگوی دولت مواجه شدهاست.»
به نوشته این روزنامه، محمدباقر نوبخت روز چهارشنبه بعد از جلسه هیئت وزیران، با ابراز تعجب از سخنان دادستان کل کشور، گفت: «این پرسش مطرح میشود که این سخن در فضای مجازی یا رسانه مطرح نشدهاست بلکه توسط دادستان کل کشور مطرح شدهاست که مسئولیت قضائی دارد. انتظار میرود به جای گفتن این مسئله حتی یک لحظه هم به کسی که خطا کرده و در ارتباط با قاچاق فعال است، امان ندهند و آنها را دستگیر کنند و اقدامات قضائی را در مورد او انجام دهند و بهاینترتیب همه مقامات و مسئولان قضائیه، مقننه و مجریه در مظان اتهام قرار میگیرند.»
به نوشته این روزنامه، عبدالرضا رحمانی فصلی وزیر کشور هم گفتهاست: «ایشان (محمدجعفر منتظری دادستان کل) در موضع یک رسانه صحبت کردند درحالیکه توقع آن است که دادستان بهعنوان مدعیالعموم چنانچه مقامی یا اعضای خانواده او در هر سطح قوه و دستگاهی در حال انجام کار قاچاق یا مشارکت در قاچاق هستند، در این زمینه برخورد لازم را انجام دهد.»