جمهوری اسلامی سال گذشته و پیشتر از آن در خرداد ۱۳۹۱، در زمان ریاست جمهوری محمود احمدینژاد، موضوع طرح و تولید پیشران (موتور) هستهای را در حوزه ترابری دریایی و همچنین بکارگیری آن در زیردریاییها را پیش کشید. در هر دو مورد تنش میان جمهوری اسلامی و کشورهای غربی بر سربرنامه هستهای ایران به اوج خود رسیده بود.
مطرح کردن مجدد این موضوع در این برهه زمانی به مسئله زیر سؤال رفتن آینده برجام ارتباط دارد.
مطرح کردن مجدد این موضوع، واکنشی است از سوی مقامهای جمهوری اسلامی به اظهارات دونالد ترامپ و تأکید او به عدم پایبندی ایران به اجرای برجام.
علاوه بر این، فعالیتهای دیپلماتیک آمریکا برای جلب نظر و همکاری کشورهای اروپایی در زمینه فشار بر ایران برای بازنگری برجام از جمله اعمال محدودیتهایی در ارتباط با برنامه موشکی این کشور مؤثر افتادهاست و بریتانیا، آلمان و فرانسه به درجات مختلف از آمریکا پشتیبانی کردهاند.
ساختن پیشران هستهای همانگونه که آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کردهاست نیاز به ارائه اطلاعات لازم برای طراحی و استفاده از پیشران و موافقت آژانس دارد.
ساختن سامانه پیشرانش و بهرهبرداری از آن در کشتیهای تجاری یا به سخن دیگر ساختن کشتیهای تجاری دارای سیستم سوخت هستهای ماهیتاً ناقض برجام نیست. اما استفاده از آن در حیطه نظامی (در ناو یا زیردریایی) بهویژه در این برهه زمانی که آینده برجام زیر سؤال رفته، مسئلهساز خواهد بود.
ساختن چنین پیشرانی از سوی ایران برای بکارگیری در کشتیهای تجاری با توجه به وضعیت اقتصادی اسفبار جمهوری اسلامی در حالیکه صنعت کشتیسازی در ایران به ورطه تعطیلی سوق داده شدهاست، توجیه اقتصادی ندارد. سال پیش ایران قراردادی را با یک شرکت کشتیرانی کره جنوبی برای ساخت ده فروند کشتی نفتکش امضا کرد.
مهمتر اینکه هزینه تعمیرات و نگهداری کشتیهای مجهز به پیشران هستهای از نظر اقتصادی به صرفه نیست. آلمان این را تجربه کرد و در نتیجه به نصب موتورهای دیزلی در کشتیهای بازرگانی خود روی آورد.
از نظر نظامی، استفاده از پیشران هستهای در زیردریایی، آنگونه که برخی از مقامهای نیروی دریایی ارتش، ادعا کردهاند از دیدگاه تکنولوژیکی و هزینه بسیار بالا برای جمهوری اسلامی در سالهای آینده امکانپذیر نخواهد بود.
ایران در زمینه ساخت زیردریایی گامهای نخستین را برداشته و تجربه آن به ساختن زیردریاییهای کوچک محدود بودهاست.
گو اینکه قرار است ایران اولین زیردریایی نیمهسنگین خود را پس از سالها تلاش در آینده نزدیک عملیاتی کند.
تنها شش کشور در دنیا نیروهای راهبردی دارند و از زیردریاییهای هستهای استفاده میکنند: آمریکا، روسیه، بریتانیا، فرانسه، هند، و چین.