مرکز پژوهش‌های مجلس در تازه‌ترین گزارشی که در رابطه با لایحه بودجه نفتی سال آینده منتشر کرده‌است، می‌گوید شرکت ملی نفت ایران تا پایان سال گذشته خورشیدی ۴۸ میلیارد و ۶۶۰ میلیون دلار بدهی داشته که باید ۱۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار آن در سال ۱۳۹۸ تسویه شود، اما «منابع مطمئن» شرکت برای کل هزینه‌ها، اعم از سرمایهگذاریهای جدید و پرداخت بدهی‌ها، تنها ۷٫۵ میلیارد دلار است.
بدین ترتیب، بنابر ارزیابی مرکز پژوهش‌های مجلس، نه تنها امکان سرمایهگذاریهای جدید زیر سؤال هست، بلکه منابع مطمئن شرکت تنها کفاف کمتر از نیمی از سررسید بدهی‌های سال آینده را خواهد کرد.
از طرفی، در لایحه بودجه، بخش عمده‌ای از منابع شرکت نفت از «محل ذخایر و اندوخته‌ها»، شامل صادرات نفت است و خود این «منبع مطمئن» نیز زیر سؤال است.
این گزارش می‌گوید که در لایحه بودجه سال آینده برای شرکت ملی نفت، ۱۴۳۱ هزار میلیارد ریال معادل ۲۴ میلیارد و ۴۹۰ میلیون دلار منابع پیش‌بینی شده‌است.
«۳۸۶ هزار میلیارد ریال منابع در نظر گرفته شده از محل وام‌های داخلی است که با توجه به عدم توانایی شرکت در بازپرداخت بدهی‌های قبلی تحقق آن دور از انتظار است. بیش از ۲۵۷ هزار میلیارد ریال از منابع پیش‌بینی شده از محل وام خارجی بوده که تحقق آن به انعقاد قراردادهای نفتی با سرمایه‌گذاران خارجی منوط است. با توجه به محدودیت‌های پیش‌رو، امکان انعقاد قراردادهای نفتی با شرکت‌های نفتی خارجی بسیار ضعیف می‌شود و نهایتاً بیش از ۳۴۷ هزار میلیارد ریال منابع از محل سایر دریافت‌هاست که تحقق آن بعید است».
این گزارش می‌افزاید که تنها منابع مطمئن شرکت ملی نفت، ۴۴۱ هزار میلیارد ریال (معادل ۷٫۵ میلیارد دلار) منابع شرکت از محل ذخایر و اندوخته‌ها است. «در واقع، می‌توان گفت تنها منابع مطمئن شرکت بدون وام خارجی و داخلی همین رقم ۴۴۱ هزار میلیارد ریال است.»
در بخش مصارف شرکت ملی نفت، ۵۱۲ هزار میلیارد ریال برای سرمایه‌گذاری (حدود ۸٫۷۶ میلیارد دلار) و ۹۲۰ هزار میلیارد ریال (حدود ۱۵٫۷ میلیارد دلار) برای بازپرداخت بدهی‌های داخلی و خارجی خارجی در نظر گرفته شده‌است.
در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ کل کشور میزان صادرات نفت خام، روزانه یک میلیون و ۵۴۰ هزار بشکه با قیمت هر بشکه ۵۴ دلار و ۱۰ سنت در نظر گرفته شده‌است. فروش داخلی میعانات گازی نیز روزانه ۱۳۵ هزار بشکه با احتساب تخفیف ۵ درصد نسبت به قیمت صادرات لحاظ شده‌است. با این فرض، ارزش کل صادرات نفت خام و فروش داخلی میعانات گازی در مجموع کمی بیش از ۳۲ میلیارد دلار برآورد می‌شود که سهم شرکت ملی نفت ۱۴٫۵ درصد (۴٫۸ میلیارد دلار) خواهد بود. ارزش صادرات گاز طبیعی نیز ۳٫۴۵ میلیارد دلار است که ۱۴٫۵ درصد آن سهم شرکت ملی گاز است. بدین ترتیب، کل درآمدهای شرکت ملی نفت (و گاز) از فروش نفت، میعانات گازی و گاز برابر ۶ میلیارد و ۷۹۰ میلیون دلار خواهد بود.
این در حالی است که صادرات کنونی نفت خام ایران حدود یک میلیون بشکه است و آمریکا اعلام کرده‌است که در اردیبهشت ماه سال آینده معافیت خرید نفت ایران توسط مشتریان خارجی را تمدید نخواهد کرد.
مرکز پژوهش‌های مجلس یکی از راه‌های برون‌رفت از وضعیت کنونی را «واگذاری بخشی از سهام شرکت به عنوان بدهی» پیشنهاد داده‌است.
