نتایج سه بررسی متفاوت توسط شرکت‌های ردگيری حمل‌ونقل دريايی نشان می‌دهد که با وجود ادامه تحریم‌های شدید آمریکا میزان صادرات نفت خام ایران در سه ماهه آخر سال ۲۰۲۰ بیشتر شده و در ماه ژانویه نیز افزایش قابل توجهی داشته است.
این وضعیت نشان می‌دهد که احتمالا همزمان با پایان دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا، رفتار برخی از خریداران نفت ایران تغییر کرده است.
در پی خروج دولت ترامپ از برجام و از سرگیری تحریم‌های آمریکا در سال ۹۷ میزان صادرات نفت ایران به شدت کاهش یافت. جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرده است که اگر ایران تمامی تعهدات خود در قبال برجام را انجام دهد آمریکا نیز به این توافق باز می‌گردد.
آمارهای سه موسسه بین‌المللی ردگیری نفتکش‌ها از جمله موسسه مشاوره انرژی «اس وی بی» نشان می‌دهد که حجم صادرات نفت ایران در حال افزایش است.
بر اساس يافته‌های موسسه «اس وی بی»، حجم صادرات نفت ایران که در ماه اکتبر حدود ۴۹۰ هزار بشکه در روز بود در ماه دسامبر به حدود ۷۱۰ هزار بشکه افزایش یافت و میزان تولید و انتقال نفت خام در ماه ژانویه نیز افزایش بیشتری پیدا کرده است.
سارا وخشوری از موسسه «اس وی بی» گفت: «ایران و مشتریان نفت آن کشور پیش‌بینی می‌کنند که برخورد دولت بایدن نرم‌تر خواهد بود. ایران با امید به آغاز نوعی مذاکره با دولت جدید آمریکا از مدت‌ها پیش میزان صادرات نفت خود را افزایش داده است».
ایران و برخی از خریداران نفت خام آن از جمله چین تحریم‌های آمریکا را غیرقانونی می‌دانند.
«پترو لجستیک» یک موسسه مشاوره انرژی در ژنو اعلام کرده که حجم صادرات نفت خام ایران در سه ماهه پایانی سال ۲۰۲۰ حدود صد هزار بشکه در روز افزایش پیدا کرده و در ماه ژانویه نيز برای اولین بار از آوریل ۲۰۱۹ تاکنون از ۶۰۰ هزار بشکه در روز فراتر خواهد رفت.
با وجود این‌که حجم صادرات ماه‌های اخیر به نسبت صادرات نفت خام ایران در دوره قبل از تحریم که حدود ۲.۷ میلیون بشکه در روز بود رقم نازلی است ارقام ماه ژانویه نشان دهنده جهش قابل ملاحظه‌ای در صادرات نفت ايران است.
طبق آمارهای موسسه‌های ردگیری نفتکش‌ها، در برخی از ماه‌های سال ۲۰۲۰ حجم صادرات نفت ایران به ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار بشکه در روز تنزل پیدا کرده بود.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، هفته گذشته بدون اعلام رقم دقیق گفت حجم صادرات نفت کشور اخیرا در حد چشمگیری افزایش یافته است. خبرگزاری مهر نیز به نقل از الیاس نادران، نماینده مجلس، گزارش داد که حجم صادرات به ۹۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است.
تشخیص ميزان دقیق صادرات نفت ایران بسیار مشکل است. هر چند تمامی نفتکش‌ها سامانه ارتباطی و ردگیری ماهواره‌ای دارند ولی در صورت لزوم برای پنهان کردن حرکت خود می‌توانند این سامانه را برای چند روز خاموش کنند. ایران در عین حال از روش انتقال نفت به نفتکش‌های کوچکتر در آب‌های آزاد و یا آب‌های ساحلی استفاده می‌کند و در نتیجه مقصد محموله‌های صادراتی مشخص نمی‌شود.
سال گذشته مقامات ایرانی اذعان کردند که برای مخفی کردن مبدا محموله‌های نفتی مدارک کشتیرانی را جعل می‌کنند.
توافق رسمی با آمریکا برای افزایش حجم صادرات نفت ایران در آینده نزدیک بعید به نظر می‌رسد.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، گفته است که واشینگتن با تصمیم‌گیری در مورد بازگشت به توافق هسته‌ای هنوز فاصله دارد.
برخی از منابع کارشناسی معتقدند که با وجود افزایش صادرات نفت ایران در ماه‌های اخیر، رقم واقعی در ماه ژانویه حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز بوده است. ولی تحت تاثیر پایان ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ رفتار برخی از خریداران نفت ایران ممکن است تغییر کند و شاید کشورهایی نظیر چین و هند خود را ملزم به رعایت تحریم‌ها ندانند.
