با گذشت بیش از دو هفته از جمعه خونین زاهدان، وضعیت این شهر و به تبع آن استان سیستانوبلوچستان همچنان امنیتی است و هر روز آمار تازهای از کشته یا زخمیشدگان این روز منتشر میشود.
«کمپین فعالان بلوچ» که مقر آن در بریتانیا است در آخرین به روزرسانی خود، اسامی ۹۶ نفر از کشتهشدگان زاهدان را منتشر و اعلام کرده است که بیش از ۳۰۰ نفر بهدلیل اصابت گلوله زخمی شدهاند.
حسینعلی شهریاری، نماینده زاهدان، اما به خبرگزاری ایلنا گفته است که آمار ۲۵ نفر را او شخصا از پزشکی قانونی زاهدان گرفته است.
او در عین حال اعلام کرد که یک عده کشته شدند و این افراد را پزشک قانونی نبردند و به روستاها و جاهای دیگر بردند و دفن کردند و در این خصوص آماری نیست.
روز جمعه، هشتم مهر، معترضان به تجاوز سرهنگ ابراهیم کوچکزای، فرمانده انتظامی چابهار، به یک دختر ۱۵ ساله بلوچ و همچنین اعتراض به جانباختن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد، هدف رگبار گلوله نیروهای نظامی و امنیتی قرار گرفتند.
جواد موگویی، مستندساز نزدیک به دفتر رهبر جمهوری اسلامی، به نقل از یکی از اعضای بسیج زاهدان نوشته است: «دیروز آنقدر شلیک کردم که لوله کلاشنیکف سرخ شده بود».
میرشکار ۲ ساله، جواد پوشه ۱۱ ساله، محمد رخشانی ۱۲ ساله، جابر شیروزهی ۱۲ ساله، امید سارانی ۱۳ ساله، سدیس کشانی ۱۴ ساله، محمداقبال نائب زهی ۱۶ ساله، سامر هاشمزهی ۱۶ ساله، یاسر شاهوزهی ۱۶ ساله و امید صفرزهی ۱۷ ساله، ۹ کودکی هستند که بر اثر اصابت گلوله جان باختهاند و هویت آنها تایید شده است.
فرزین کدخدایی، فعال بلوچ، به رادیو فردا میگوید که بهدلیل نداشتن شناسنامه و اوراق هویتی شناسایی، تایید هویت کشتهشدگان دشوار است.
به گفته او، تعداد کشتهشدگان بسیار بیش از اینهاست و مردم محلی، کشتهشدگان زن را ۱۰ نفر عنوان میکنند اما بهدلیل قطعی و اختلال در اینترنت و سختی راستآزمایی هنوز احراز هویت نشدهاند. بسیاری از کشتهشدگان شناسنامه ندارند و برخی هم دو یا سه اسم دارند که باعث میشود راستیآزمایی هویت آنها با دشواری همراه باشد.
اما روز جمعه، ۸ مهر، در زاهدان چه اتفاقی افتاد؟ رسانههای حکومتی مدعی هستند که به یک کلانتری حمله تروریستی شد و ماموران نیروی انتظامی برای دفاع از خود در برابر افراد مسلح، اقدام به تیراندازی کردند.
ویدئوهای منتشر شده در شبکههای اجتماعی اما مردم معترضی را نشان میدهد که در مقابل کلانتری ۱۶ زاهدان تجمع کرده و شعار میدهند. در برخی از ویدئوها تصاویری از پرتاب سنگ به سوی کلانتری دیده میشود. در مقابل، ماموران داخل کلانتری به سوی آنها تیراندازی میکنند.
مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان، گفته است که نیروهای یگان ویژه، علاوه بر شلیک به جوانانی که مقابل ساختمان کلانتری تجمع کرده بودند، نمازگزاران مسجد مکی، کسانی را که در حال ادای نماز بودهاند را نیز هدف قرار دادند و هم در قسمت زنان و هم مردان، گاز اشکآور پرتاب کردند.
او همچنین با تایید استقرار افراد مسلحِ لباس شخصی روی پشتبام خانهها گفته است که آنها علاوه بر جوانان معترض و نمازگزاران، به مردمی که در حال بازگشت به خانههای خود بودند نیز تیراندازی کردند و بیشتر قربانیان را از ناحیه سر و قلب مورد هدف قرار دادند که نشان میدهد این کار توسط تکتیراندازها انجام شده است.
کمپین فعالان بلوچ گزارش داده که نیروهای نظامی به محوطه مصلی شهر زاهدان که محل برگزاری نماز جمعه است وارد شده و در قسمت زنان، ۲۳ گاز اشکآور شلیک کردند که به مرگ یکی از زنان بهدلیل خفگی انجامیده است.
پس از سفر احمد وحیدی، وزیر کشور، به زاهدان، تصاویری از دیدار او با افراد مجروح که در بیمارستان بستری هستند در رسانههای حکومتی منتشر شد، مجروحانی که میگویند تحت فشار قرار گرفتهاند روایت حکومت از جمعه خونین را تکرار کنند و بگویند که توسط گروه جیشالعدل هدف گلوله قرار گرفتهاند.
فرزین کدخدایی، فعال بلوچ، میگوید: «از زخمیها آمار دقیقی نیست، منابع محلی شمار آنها را بالای ۳۰۰ نفر عنوان میکنند. حتی خیلی از کشتهشدگان به سردخانه منتقل نشدهاند و نمیدانیم کجا هستند و یکی از دلایلی که راستیآزمایی سخت میشود همین است».
به گفته او، نیروهای امنیتی در بیمارستانها حضور دارند و در بیمارستان خاتم به مجروحان گفته شده است که اگر میخواهند تحت درمان قرار بگیرند باید روایت حکومت را تکرار کنند.
سپاه پاسداران پیشتر در بیانیهای مدعی شده بود که گروه جیشالعدل به چندین پاسگاه حمله و به سوی مردم تیراندازی کرده است.
گروه جیشالعدل، سازمانی شبهنظامی است که از سوی دولت ایران و چندین دولت غربی از جمله آمریکا به عنوان گروهی تروریستی شناخته میشود.
اما منابع محلی و مستقل ادعای سپاه و دیگر مقامهای حکومتی را رد کردهاند. مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان، هم گفته است که نه جیشالعدل و نه هیچ گروه دیگری به سوی کلانتری تیراندازی نکردهاند.
مولوی محمدحسین گرگیج، امام جمعه سابق آزادشهر و از روحانیون پرنفوذ اهل سنت ایران، هم در بیانیهای ضمن رد چنین اتهاماتی، کشتهشدگان را افرادی با دستان خالی و با یک جانماز و لباس سفید توصیف کرده که برای ادای نمازجمعه به مصلی رفته بودند.
او گفته که هولناکتر و تأسف آورتر از این حادثه آن است که جانباختگان این فاجعه را «تجزیهطلب» و «تروریست» معرفی کردند که این تعابیر و القاب، خود نیز مصیبت بزرگتری به شمار میرود.
مولوی عبدالغفار نقشبندی، امام جمعه جاسک، هم گفته است که «آنها نه اغتشاشگر بلکه شهدای گلگونکفن و سربازان جان برکفی بودند که بلوچستان به آنها مینازد».
با گذشت ۱۲ روز از این حادثه، معترضان بر اساس روایت حکومت همچنان «مقصر و تروریست» هستند و خبری از بازداشت یا برخورد با کسانی که به سوی آنها تیراندازی کردهاند نیست.
مولوی عبدالحمید گفته است همه کسانی که به سمت مردم و نمازگزاران آتش گشودند و کسانی که به این مامورین دستور دادهاند باید فارغ از مقام و موقعیتشان، شناسایی، دستگیر و مجازات شوند.
او پرسیده که چطور ممکن است ضاربانِ نمازگزارانِ غیر نظامی، ایرانی و هموطن باشند؟
شهر زاهدان در ظاهر آرام است اما گزارشهایی از ادامه بازداشتها در این شهر و درگیری در بخشی از مناطق حاشیهای در سیستانوبلوچستان منتشر شده است. فرزین کدخدایی میگوید: هنوز هم جو امنیتی حاکم است مخصوصا در محلههای بلوچنشین زاهدان.
به گفته او، بیش از ۵۰ خودروی ضدشورش از کرمان وارد زاهدان شدهاند و ماموران در پوشش لباس بلوچی، مردم را به نام مردم میزنند. درب منازل را میشکنند و هدفشان این است که مردم را اغتشاشگر نشان دهند.
مولوی گرگیج و مولوی عبدالحمید، کشتهشدگان جمعه خونین زاهدان را «شهید» خواندهاند و هادی ناروئی، خواننده جوان بلوچ، از «دل خون و دل شکسته» برای کشتهشدگان جمعه خونین زاهدان خوانده است، کشتهشدگانی که جز تعدادی معدود، حتی عکسی هم از آنها منتشر نشده است.