فضای مجازی و کابینه جدید حسن روحانی؛ نگاه امنیتی افزایش پیدا می‌کند؟

^{این نوشته خلاصه‌ای از گزارش آرتیکل ۱۹ درباره آزادی‌های آنلاین است که توسط محمد حسینی نوشته شده است}
----------------------------------------

حسن روحانی هر بار در تجمعات انتخاباتی‌اش آزادی‌های اجتماعی و بخصوص استفاده آزاد از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را به جوانان ایرانی قول داده بود. اگر چه او توانست به بخشی از وعده‌هایش از جمله فیلتر نشدن اینستاگرام و تلگرام و همچنین بهبود کیفیت اینترنت عمل کند، ولی کاربران اینترنت و شبکه‌های مجازی هنوز با فیلترینگ گسترده و وحشت از بازداشت مواجه هستند. به طور مثال می‌توان وضعیت مبهم بازداشت مدیران تلگرامی و موج جدید بازداشت فعالان فضای اجتماعی را از نمونه‌های بارز این ترس و هراس در فضای مجازی دانست.

محمود واعظی به عنوان وزیر پیشین دولت روحانی طی دوره چهار ساله بر مسند وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (وزارت ارتباطات) عملکرد نسبتا قابل قبولی داشت. او حتی سعی کرد تا با کاربران شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها ارتباطات متفاوتی نسبت به دیگر وزرای دولت یازدهم داشته باشد.

کنفرانس‌های هفتگی واعظی با رسانه ها خطی مشی متفاوت این وزارت خانه را نسبت به دولت قبلی نشان می داد. واعظی و وزارت خانه‌اش تلاش بسزایی برای افزایش دسترسی بیشتر کاربران اینترنتی و همچنین کاهش هزینه اینترنت کرد. به گفته او تا پایان کار دولت یازدهم ۲۵۰۰۰ روستا در ایران برای اولین بار به اینترنت پر سرعت دسترسی پیدا کردند که به نوبه خود تحسین برانگیز بود. اما این همه داستان نبود. دولت روحانی به نحوی برای جلوگیری از انتقادات و موج حملات علیه وزارت ارتباطات توسط اصولگریان سعی به راه اندازی شبکه ملی اطلاعات یا همان اینترنت ملی کرد. پروژه ای که دولت‌های متفاوت از جمله دولت محمود احمدی نژاد موفق به تکمیل آن نشده بودند.

روحانی این تلاش را برگی برنده برای نظام می دانست چرا که بسیاری از ارایه دهندگان خدمات اینترنتی را مجبور به داشتن یا نگه داشتن سرور در داخل کشور می کند و به زبان دیگر قدرت کنترل بیشتر بر فعالیت‌های کاربران و جا بجایی اطلاعات را در فضای وب به دولت و نهاد‌های امنیتی می‌دهد. در عین حال فشار و ایجاد وحشت بر کاربران و فعالان شبکه‌های اجتماعی در ماه‌های پایانی کار دولت یازدهم مشهود بود و ما شاهد بازداشت‌های گسترده توسط نهاد‌های امنیتی بودیم. از جمله می توان به بازداشت دوازده مدیر تلگرامی اشاره کرد تا جایی که علی مطهری نماینده مجلس شورای اسلامی نیز تهدید به استیضاح وزیر اطلاعات دولت روحانی کرد.

با انتخاب مجدد حسن روحانی موجی از امید در میان کاربران فضای وب به خوبی دیده شد. حضور برخی چهره‌های اصولگرا در کابینه دولت دوازدهم اعتراض برخی کاربران فضای مجازی را بر انگیخت. یکی از جنجالی ترین آنها را می توان به حضور کارمند سابق وزارت اطلاعات در پست کلیدی وزارت ارتباطات نام برد. انتصاب آذری جهرمی در ابتدا با اعتراض نمایندگان مجلس رو برو شد. برخی نگرانی‌های خود را از اعمال نظارت‌های احتمالی توسط وزارت ارتباطات در جلسه رای اعتماد به آذری جهرمی ابراز داشتند تا جایی که او به سختی رای اعتماد خود را از مجلس گرفت. در حین حال جهرمی تلاش بسیاری کرد تا نظر دیگران را درباره خود تغییر دهد و در پاسخ به سوالی نسبت به فعالیت‌های قبلیش گفت: در دوران فعالیتم مسئولیت شنود را نداشتم بلکه مسئول زیرساخت‌های فنی ساخت تجهیزات صنایع بودم. این موضوع را بر عهده داشتم و این را افتخار می دانم؛ در برابر حقوق قانونی ایستادگی و مقابل بی قانونی‌ها ایستادم و امروز محکوم به شکستن حریم خصوصی مردم شده ام. او همچنین در اقدامی تازه سعی کرد ارتباط جدیدی را در فضای مجازی با کاربران ایرانی داشته باشد و گاه پاسخ خود را درباره گذشته کاری‌اش آنجا مطرح کند.

چرا بسیاری انتصاب آذری جهرمی را انتخابی نادرست برای دولت روحانی می دانند؟

انتصاب محمد جواد آذری جهرمی به عنوان وزیر ارتباطات و فن‌آوری نگرانی‌های موجود برای فضای مجازی را دو چندان کرد چرا که او در گذشته شخصا در ایجاد زیر ساخت‌های نظارتی (شنود) و همچنین در بازجویی افراد حاضر در اعتراضات جنبش سبز سال ۱۳۸۹ شرکت داشته است. همچنین نگرش وزیر جوان روحانی در همراهی با قوه قضاییه برای سانسور و سرکوب فعالیت‌های تلگرام به عنوان یک رسانه محبوب اجتماعی و یک پلتفرم پیام‌رسان قابل تامل و نگران کننده است.

آذری جهرمی هنوز روز‌های ابتدایی خود را بر منصب وزارت ارتباطات و فناوری می گذراند اما در این مدت کوتاه او تلاش‌های خود را برای نزدیکی بیشتر به کاربران شبکه‌های اجتماعی دو چندان کرده است. به طور مثال چندی پیش از تلاش وزارت ارتباطات برای از میان بردن فیلترینگ توییتر خبر داد که با واکنش مثبت کاربران مواجه شد. در هر صورت قضاوت کردن درباره عملکرد وزارت ارتباطات و وزیر جوانش بسیار زود است و باید نظاره‌گر عملکرد این وزارت خانه در ماه‌های بعد بود و دید که آیا جوان ۳۵ ساله وزارت ارتباطات بالاخره موفق به باز کردن قفل فیلترنیگ فضای مجازی خواهد شد و یا اینکه ما شاهد افزایش نگاه امنیتی در فضای مجازی خواهیم بود.

_____________________________________
^{*نظرات و آرای مطرح‌شده بیانگر دیدگاه‌های نویسندگان است و بازتاب دیدگاهی از سوی رادیو فردا.
**لینک‌ها به خارج از رادیو فردا به معنی تبلیغ، تائید یا رد متحوای آن‌ها نیست و برای اطلاع‌رسانی انجام شده‌است. رادیو فردا مسئول محتوی دیگر وب‌سایت‌ها نیست.}