در حالی‌که مقام‌های دولت ایران نوید بهره‌برداری از مسیر ترانزیتی ایران به روسیه را داده بودند، حال مشخص شده که این مسیر همچنان تا اجرایی شدن فاصله دارد.
پیش‌تر گفته شده بود با راه‌اندازی راه‌آهن قزوین–رشت، ایران یک مسیر ترانزیت بین المللی را ۲۴ روز کوتاه می‌کند. پروژه ای که چندین بار به تاخیر افتاده است، و مسئولین ایرانی خبر از افتتاح آن در سال جاری داده‌اند اما این پروژه فاز دیگری هم دارد که در انتهای سال ۱۳۹۷ شروع خواهد شد.
ولی داداشی، رئیس مجمع نمایندگان گیلان، هفته پیش با اشاره به راه اندازی قطار قزوین–رشت، به خبرگزاری ایسنا گفته بود: «انتظار داریم همزمان با افتتاح رسمی راه آهن گیلان در اسفندماه، کلنگ راه آهن رشت–آستارا نیز به زمین زده شود».
نماینده شهرستان های فومن در مجلس هم گفته است «تکمیل کریدور شمال–جنوب منوط به احداث راه آهن رشت–آستارا است و رونق اقتصادی گیلان به تکمیل این راه آهن ختم می شود».
کوریدور شمال-جنوب قرار است بندر عباس را به شهر مرزی آستارا در آذربایجان و از آنجا به روسیه و بندر پوتی در گرجستان وصل کند. کل این کریدور به استثنای قطعه خط آهن رشت-آستارا آماده است.
در حال حاضر برای انتقال بارهای ترانزیتی بین‌المللی از هلسینکی فنلاند به اقیانوس هند، ۴۵ روز زمان نیاز است. اما در صورت بهره‌برداری از کریدوری که شمال و جنوب ایران را به روسیه و گرجستان وصل کند، زمان انتقال کالا به ۲۱ روز کاهش پیدا می‌کند.
مسیر ریلی قزوین به رشت شامل محوری با ۲۸ کیلومتر تونل و ۹ کیلومتر پل بزرگ می‌شود.
این خط راه‌آهن در کنار خطوط راه‌آهنی که بندر چابهار ایران را به افغانستان و آسیای میانه متصل می‌کنند و خط راه‌آهنی که چین را از طریق ایران به اروپا وصل می‌کند، از اصلی‌ترین برنامه‌های ایران در خطوط ریلی برای افزایش سهم ترانزیتی در زمینه حمل و نقل جهانی است.
با این وجود همچنان مشخص نیست قطعه نهایی مسیر ترانزیتی ایران به روسیه چه زمانی نهایی می‌شود. این مشکل را البته در دیگر خطوط راه آهن ایران هم می‌توان دید.
با خارج شدن آمریکا از برجام، بیشتر شرکت‌های خارجی از سرمایه‌گذاری در خط آهن ایران دست کشیده‌اند و این عامل دوباره توسعه راه‌آهن ایران را با مشکل روبه‌رو کرده است.
توسعه راه‌آهن و بودجه‌ای که رو به کاهش است
هم‌اکنون ایران درصدد توسعه شبکه راه‌آهن خود به ۲۵ هزار کیلومتر از ۱۰ هزار کیلومتر فعلی است و هفت هزار و پانصد کیلومتر آن در دست ساخت است.
بر اساس آخرین ارزیابی‌های انجام‌شده، ایران برای توسعه حمل و نقل ریلی به حدود ۲۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد. این در حالی است که بودجه راه آهن ایران در سال آینده کاهش یافته و با وجود تحریم‌های آمریکا و نامشخص بودن وضعیت سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در ایران، تردیدها و چالش‌های گوناگونی در این مسیر دیده می‌شود.
یکی از برنامه‌های مهم توسعه راه‌آهن ایران به برقی کردن برخی خطوط باز می‌گردد. طبق لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ برقی کردن راه‌آهن تهران–مشهد باید تا پایان سال ۱۴۰۰ و با رقم ۶۰۰۰ میلیارد تومان پایان یابد.
اما دستیابی به این هدف نیز ظاهرا آسان نیست؛ رقمی که در سال ۱۳۹۸ به این پروژه اختصاص یافته بسیار ناچیز است، آن‌هم در حالی‌که برآورد و پیش‌بینی تامین مالی طرح راه‌آهن برقی تهران-مشهد بعد از سال ۱۳۹۸ و تا پایان سال ۱۴۰۰ رقم بسیار بالا و قابل‌توجهی است.
