حبیب‌الله بیطرف٬ وزیر پیشنهادی وزارت نیرو در دولت دوازدهم، اعلام کرد: اجرای پروژه سد «گتوند» از زمان دولت محمد خاتمی آغاز و در دولت محمود احمدی‌نژاد با یک تصمیم «سیاسی» آبگیری شد.
به گزارش خبرگزاری خانه ملت، وابسته به مجلس، آقای بیطرف این مطلب را روز یکشنبه ۲۲ مرداد در دیدار با اعضای فراکسیون موسوم به «فراکسیون امید» مطرح کرد و گفت: کلنگ احداث سد گتوند در سال ۱۳۷۵ به زمین زده شد و در دولت‌های هفتم و هشتم یکی از طرح‌های اجرایی وزارت نیرو بود که «به صورت کمرنگ اجرایی شد».
وی افزود: در دولت احمدی‌نژاد نیز مطالعات درباره شناسایی «گنبد نمکی» انجام شد و پیش از آنکه طرح جداسازی این گنبد نمکی از مخزن و پتورسی به طور کامل اجرا شود٬ سد با یک تصمیم «سیاسی» آبگیری شد.
آن‌طور که این وزیر پیشنهادی گفته است «همه اشکال {کنونی سد گتوند} از این تصمیم نادرست نشأت می‌گیرد.»
وی اضافه کرد «این تصمیم سبب شد پس از آبگیری و عدم تکمیل پتورسی آب به قسمت‌های مرکزی نفوذ و بخش نمکی در دریاچه حل شود٬ لذا شوری و مشکلات ورود آب شور به کارون پیش آمد».
آقای بیطرف همچنین اضافه کرد که «بیش از ۹۰ درصد شوری کارون مربوط به ورود فاضلاب‌های شهری و صنعتی بدون تصفیه و نیشکر‌ها و تنها ۱۰ درصد ناشی از ورود آب شور شده سد گتوند است».
وزیر پیشنهادی دولت دوازدهم در بخش دیگری از سخنان خود گفت «مباحثی که در فضای مجازی و رسانه‌ها مبنی بر دخالت بنده در مشکلات سد گتوند مطرح شده اشتباه است».
سایت تابناک نیز در واکنش به این سخنان روز سه‌شنبه ۲۴ مرداد با انتشار یادداشتی، از او به عنوان «مسئول شور شدن رودخانه کارون» در پی احداث سد گتوند نام برد و نوشت که «مشکل بزرگ موجود بر سر راه احداث سد گتوند از ابتدا شناسایی شده بود؛ اما به هیچ وجه رفع آن در دستور کار قرار نگرفت».
تابناک افزود که حبیب‌الله بیطرف در زمان تصدی وزارت نیرو در دولت محمد خاتمی٬ توضیح نداده که «به چه دلیل از شروع اجرای عملیات ساخت این سد هیچ راهکاری برای رفع این خطر تدارک» ندیده است.
این سایت همچنین اصرار آقای بیطرف مبنی بر کارآمد بودن طرح «پتوی رسی» در مورد سد گتوند را تاکیدی «ناباورانه» از سوی وی ارزیابی کرده است.
«تابناک» در ادامه یادداشت خود٬ فروریختن «پتو رسی» گران قیمت اجرا شده٬ سه روز پیش از آبگیری سد گتوند را طرحی «شکست خورده» نامید که «نه آبگیری سد متوقف کرد و نه آب از آب تکان خورد.»
سد گتوند علیا که بر روی رودخانه کارون ساخته شده، بلندترین سد خاکی ایران است و دریاچه این سد نیز دومین دریاچه مصنوعی بزرگ ایران پس از کرخه به شمار می رود.
در دریاچه این سد لایه های نمکی وجود دارد که باعث شور شدن آب دریاچه کارون می‌شود.
به دنبال آبگیری سد گتوند در سال ۹۰، هشدارهایی در خصوص نفوذ آب به لایه‌های نمک در این سد مطرح شد.
در همین ارتباط، اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست در تهران، درمصاحبه ای با رادیو فردا گفته بود: «سد گتوند موجب شوری آب کارون شده است. احداث این سد بسیاری از زمین‌های کشاورزی در استان خوزستان را بدون استفاده و نابود کرده است».
در این میان، موسسه آب دانشگاه تهران ماموریت یافت تا درباره راه‌های رفع شوری آب مخزن سد گتوند تحقیق کند.
به گفته محمدعلی بنی‌هاشمی، رئیس مؤسسه آب دانشگاه تهران، این موسسه دو روش «مدیریت مخزن» و « تخلیه شوری» را برای حل مشکل این سد پیشنهاد کرد.
بر اساس روش «تخلیه شوری»، آب این سد در بخش سازندهای نمکی باید توسط خط لوله به فاصله ۳۵ کیلومتری از بدنه سد انتقال یابد و در آنجا نمک از آب جدا شود.
به گفته مقامات وزارت نیرو، بر اساس روش «مدیریت مخزن»، آب قسمت بالای سد که شوری آن پایین است با آب مخزن که شوری آن بالاست، ترکیب و «آب با شوری معین و مطلوب» به پایین دست هدایت می‌شود.
برخی از کارشناسان نیز برچیده شدن سد گتوند را پیشنهاد کرده‌اند اما دستگاه‌های مسئول مخالف این پیشنهاد هستند.
شرکت «سپاسد»، وابسته به سپاه پاسداران، سازنده سد، و شرکت «مهاب قدس»، مهندس مشاور سد گتوند بوده‌اند. بخشی از سهام شرکت مهاب قدس نیز متعلق به آستان قدس رضوی است.
با این همه، عبادالله عبداللهی، فرمانده قرارگاه خاتم الانبیاء، گفته است که این قرارگاه در طراحی سد گتوند نقشی نداشته و فقط مجری طرح بوده است، به همین دلیل مسئول «این تجربه ناموفق نیست».
