دهها تن از مخالفان جمهوری اسلامی در نامهای به مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، خواستار اعمال تحریم علیه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران شدهاند.
این مخالفان با اشاره به مواردی از آنچه «نقض حقوق بشر»، نحوه خبررسانی، ارسال پارازیت و نیز رواج اهداف «بیثباتکننده» جمهوری اسلامی مینامند، خواستار آن شدهاند که آمریکا تعلیق تحریمهای صدا و سیما را تمدید نکند.
«اعترافات اجباری، نقض حقوق بشر، پوشش خبری»
امضاکنندگان نامه به وزارت خارجه آمریکا میگویند موضوع نقض حقوق بشر توسط صدا و سیمای جمهوری اسلامی، همچنان مورد توجه کافی قرار نگرفتهاست: «رادیو و تلویزیون دولتی جمهوری اسلامی، از جمله با پخش اعترافات اجباری، همچنان به نقض حقوق بشر ادامه میدهد».
در تازهترین دور از این «اعترافات»، شماری از کاربران شبکه اجتماعی اینستاگرام پای «مصاحبه» با شبکه یک تلویزیون سراسری جمهوری اسلامی کشیده شدند. شمار بزرگی از کنشگران، ناظران و فعالان مدافع حقوق بشر و آزادیهای مدنی این اعترافات را «اجباری» توصیف میکنند. تلویزیون ایران این اتهام را رد کردهاست.
«اعترافات» پخششده از کاربران اینستاگرام، با واکنشهای گسترده کاربران ایرانی روبهرو شد و حتی شماری از چهرههای هوادار جمهوری اسلامی، از جمله دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی، نیز از آن انتقادهایی کردهاند.
علاوه بر اینها امضاکنندگان نامه به آقای پومپئو میگویند شهروندان چه داخل و چه خارج از کشور بارها از نحوه و پوشش خبری صدا و سیما در مورد اعتراضات در ایران انتقاد، و حتی شماری از مقامهای مجلس و دولت ایران هم در این مورد ابراز نگرانی کردهاند.
به گفته مخالفان، جمهوری اسلامی به ارسال پارازیتهای زمینی ادامه میدهد و قادر به قطع و یا اخلال در شبکههای برونمرزی ایرانی است. آنها همچنین تأکید کردهاند رادیو تلویزیون دولتی ایران برای نشر و پخش اهداف سیاسی جمهوری اسلامی، از جمله برای ایجاد بیثباتی در خاورمیانه و تربیت گروههای شبهنظامی و سازمانهای تروریستی نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
تهران «حمایت از تروریسم» و اتهامهای وارد شده در مورد ایجاد بیثباتی در خاورمیانه را رد کردهاست.
تحریمها علیه صدا و سیما
رادیو و تلویزیون دولتی جمهوری اسلامی از سال ۱۳۹۱ به این سو هدف تحریمهای ایالات متحده قرار گرفت، اما پس از چندی، باراک اوباما، و نیز دونالد ترامپ تا کنون، تعلیقهای شش ماهه علیه این تحریمها را تمدید کردند. تعلیقهای فعلی در روز ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۸، یعنی ۲۱ تیر ماه، به پایان میرسند.
اوایل سال جاری میلادی، گزارشهایی در مورد تمایل دولت ترامپ برای بازگرداندن این تحریمها منتشر شده بود. روزنامه گاردین هشتم ژانویه گفته بود ترامپ قصد ندارد تعلیقها را دوباره امضا کند. یک «مقام آشنا به امور اجرایی دولت آمریکا» که نامش فاش نشده به گاردین گفته بود: رئیسجمهوری آمریکا فعلا قصد اعمال محدودیت علیه بانک مرکزی را، «بهدلیل مشکلات احتمالی برای مردم عادی ایران»، ندارد، اما میخواهد برخی نهادها، از جمله تلویزیون دولتی، را هدف قرار دهد.
خارج از ایالات متحده نیز تحریمها و محدودیتهایی علیه مقامهای صداوسیما و شبکههای آن اعمال شدهاست.
دی ماه ۱۳۹۰، «افکام»، نهاد ناظر بر رسانههای بریتانیا، مجوز شبکه تلویزیونی پرس تیوی را لغو کرد. این اقدام پس از شکایت مازیار بهاری، خبرنگار هفتهنامه نیوزویک از پرس تیوی، به خاطر ضبط و پخش اعتراف اجباری او، انجام شد. پرس تیوی، اين تصميم آفکام را «نمونهای روشن از سانسور» توصیف کرده بود.
عزتالله ضرغامی، رئیس پیشین سازمان صدا و سیما، فروردین ماه ۱۳۹۱ به اتهام «نقض فاحش حقوق بشر» در ایران، از سوی اتحادیه اروپا تحریم شد.
در اسفند ۱۳۹۱ محمد سرافراز، مدیر بخش بینالمللی صدا و سیمای ایران و رئیس شبکه انگلیسیزبان پرس تیوی، در پی پخش اعترافات اجباری متهمان در ایران، به اتهام همکاری با نهادهای امنیتی و اطلاعاتی ایران، در فهرست تحریمهای اتحادیه اروپا قرار گرفت. آقای سرافراز چند ماه رئیس صدا و سیما بود ولی از مقام خود کنارهگیری کرد.
درخواستها برای تحریم صدا و سیما و واکنش ایران
درخواستها برای تحریم صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز سابقه دارد. از جمله در سال ۱۳۹۳ که کمپین بینالمللی حقوق بشر در ایران، با اشاره به مواردی از «نقض حقوق بشر» مانند «ارسال پارازیت، پخش اعترافات اجباری و سانسور مستمر» خواستار تمدید تحریمهای این سازمان توسط آمریکا شده بود.
شیرین عبادی، حقوقدان ایرانی و برنده صلح نوبل، سه ماه پیش در مصاحبهای با شبکه تلویزیونی بلومبرگ، گفته بود هم ایالات متحده و هم اتحادیه اروپا باید اقدام به تحریم صدا و سیما بکنند.
ایران از تحریمهای پیشین علیه مقامهای رسانهای و شبکه خبری پرستیوی انتقاد کرده است. مدیر شبکه پرستیوی اسفند ماه ۱۳۹۱ گفته بود تحریمها «بدون اینکه از سازمان صدا و سیما خواستار ارائه توضیحی شوند یا به صورت قانونی و قضایی به این مسئله رسیدگی کنند» اعمال شدهاست.
عزتالله ضرغامی، رئیس پیشین سازمان صدا و سیما نیز گفته بود از زمانی که «شمار مخاطبان شبکهها و برنامههای برونمرزی جمهوری اسلامی در مناطق مختلف جهان افزایش یافته، حساسیت غرب به آن بیشتر شدهاست». آقای ضرغامی جزئیاتی در مورد «شمار مخاطبان» ارائه نکرده بود و مشخص نیست این رقم چگونه تعیین شدهاست.
تحریم احتمالی صدا و سیما میتواند بر فعالیتهای این سازمان بزرگ پیامدهای مختلفی داشته باشد. چنین اقدامی میتواند جلوی دسترسی رادیو و تلویزیون دولتی جمهوری اسلامی، و در نتیجه شبکههای خارجی آن، به ماهوارهها را بگیرد.
شیرین عبادی به بلومبرگ گفته بود این کار، راه خوبی برای کاستن از تواناییهای جمهوری اسلامی در «حمله به مخالفان و اشاعه تبلیغات حکومتی» است. خانم عبادی گفته بود کافیست ماهوارههای غربی دیگر اجازه پخش برنامههای صدا و سیما را نداشته باشند.
صدا و سیمای جمهوری اسلامی، تنها رسانه قانونی رادیویی و تلویزیونی داخل ایران است. رئیس این سازمان توسط رهبر جمهوری اسلامی انتخاب میشود. این نهاد صاحب شبکههای رادیویی و تلویزیونی سراسری، اینترنتی، محلی و استانیاست. شبکههای برونمرزی به زبان انگلیسی، عربی، روسی، ترکی استانبولی، اسپانیایی، فرانسوی، دری و کردی دارد و برای پخش برنامه به زبان فارسی نیز صاحب شبکههای برونمرزیست. صدا و سیما همچنین صاحب انتشارات، روزنامه، شرکتهای فرهنگی، دانشگاه و خبرگزاریاست.