این گروه کوچک و کم‌تر شناخته‌شده از شهروندان ایرانی، اوایل سده بیستم، پس از خشکسالی و انقلاب بلشویکی، عمدتا از استان مین‌قشلاق قزاقستان شوروی، به ایران مهاجرت کردند، ساکن استان گلستان شدند و حال با گذشت پنج نسل، بخشی از مردم این سرزمین را تشکیل می‌دهند؛ قزاق‌های ایران.
قزاق‌های ایران
۱
قزاق‌ها عمدتا ساکن گرگان، گنبد و بندر ترکمن شدند. آنها هنوز برخی مراسم سنتی و بومی خود را همان‌طور که مابقی قزاق‌ها به آن پایبند هستند، اجرا می‌کنند.
۲
محله‌هایی که قزاق‌ها ساکن آن شدند به قزاق محله، یا محله قزاق‌ها معروف شد؛ آنها روابط نزدیکی با هم دارند، به مراسم هم می‌روند، و آن‌طور که گفته می‌شود دختران و پسرانشان نیز با دیگر تبارها و اقوام ساکن ایران ازدواج نمی‌کنند.
۳
بنا به گفته صفربی شادکام، فعال فرهنگی قزاق‌های ایران به رادیو «آزاد‌لیق» امروزه بسیاری از نسل جوان این قوم، دانش آموخته‌اند و شمار کسانی که وارد کارهای دولتی و خدمات عمومی می‌شوند نیز رو به فزونی‌ست.
۴
آقای شادکام می‌گوید برخی از قزاق‌های جوان ایران امروزه خود در مقاطع عالی به کار آموزگاری مشغول هستند و یا وارد علوم و پژوهش شده‌اند.
۵
برخی از قزاق‌ها هنوز زمان مهاجرت مردم خود به ایران را به یاد می‌آروند. خرداد ماه سال جاری کمال، قزاق ۹۶ ساله ساکن گرگان، در گفت‌وگو با ایران آن‌لاین شرع ورود خود به ایران را این‌گونه بازگو کرد: «من پنج شش سال بیشتر نداشتم. همه اسباب و وسایل زندگی را بار اسب و قاطر کردیم و راه افتادیم. یادم می‌آید مادربزرگم قبل از رسیدن به ایران از فرط گرسنگی از دنیا رفت. خیلی‌ها به‌خاطر بیماری و گرسنگی در همان میانه راه جان خود را از دست دادند. هنوز جسدهایی که روی زمین افتاده بودند و مردهایی که آنها را دفن می‌کردند، به یاد دارم. روزهای سختی بود».
۶
کمال می‌گوید پدر و عموهایش آهنگر بودند و وقتی قرار شد برای گرگان جاده بکشند به خدمت دولت درآمدند.
۷
پیرمرد ۹۶ ساله قزاق، از روزهای اول ورود به ایران چنین می‌گوید: «پادگان‌های ارتش تا مدتی به ما غذا می‌دادند و کمک می‌کردند تا روی پای خودمان بایستیم و کار و کاسبی‌مان رونق بگیرد».
۸
قزاق‌ها وارد کار نجاری و آهنگری و ساخت ارابه شدند که در آن تبحر داشته‌اند و هنوز هم آنها را به‌عنوان صنعتگرانی سختکوش می‌شناسند.
۹
صفربی شادکام می‌گوید پس از برپایی کشور قزاقستان، تنها یک سوم قزاق‌ها به سرزمین مادری خود بازگشتند و بیشتر آنها هم کسانی بودند که در پی جنگ‌های افغانستان، از آن کشور نزد دخترعمو و پسرعموهای ایرانی خود رفته بودند.
۱۰
از میان سنت‌ها و رسوم قزاق‌های ایران که گه‌گاه مردمی را از گوشه‌وکنار سرزمین برای تماشا نزد خود می‌کشد، عروسی قزاق‌ها ست. بسیاری از قزاق‌ها هنوز هم «کویـلـِک» (تن‌پوشی مخصوص زنان) و «شاپان» (کت بلند قزاقی) به تن کرده و کلاه‌هایی مانند «تاقیا» (کلاه کوچکی که معمولا گوش‌ها را می‌پوشاند) بر سر می‌گذراند.