دولت عراق به‌دلیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران که مانع بازپرداخت بدهی بغداد به تهران است، با هدف جبران بخشی از این بدهی، مقادیری نفت کوره به بازرگانان معرفی‌شده از سوی جمهوری اسلامی تحویل داده است.
بر اساس گزارش رسانه‌های تخصصی دنیای نفت و گاز در منطقه، از این نوع مبادله در دورهٔ اخیر به‌عنوان راهکاری از سوی عراق برای کاهش بار بدهی بغداد به تهران استفاده شده است.
دو مقام ارشد در وزارت نفت عراق که با این مبادلات آشنایی دارند، به سایت «گزارش نفت عراق» در بغداد گفتند که دولت محمد شیاع سودانی، نخست‌وزیر، در دورهٔ اخیر روزانه ۱۹۰ هزار بشکه نفت کوره (مازوت) را به تاجران مرتبط با جمهوری اسلامی ایران تحویل داده است.
این منابع چنین نقل‌وانتقالی را مبتنی بر قرارداد میان دو دولت دانستند. نام تاجران مرتبط با ایران که نفت کوره به آن‌ها تحویل داده می‌شود در گزارش‌ها نیامده است.
یکی از منابع این گزارش گفت دولت بغداد به دلیل تحریم‌ها علیه ایران نمی‌تواند مستقیماً پولی به ایران بابت بدهی پیشین خود بپردازد.
عراق در یک دههٔ اخیر ازجمله به خاطر دریافت برق و گاز ایران به تهران بدهکار است. دولت عراق در آخرین هفتهٔ بهار پارسال اعلام کرد ۲.۷۶ میلیارد دلار از بدهی خود را خواهد پرداخت.
فواد حسین، وزیر خارجه عراق که خرداد ۱۴۰۲ در حاشیه یک کنفرانس در ریاض با آنتونی بلینکن همتای آمریکایی خود دیدار کرده بود، گفت که بغداد از واشینگتن «معافیت» گرفته تا این میزان بدهی را به ایران بپردازد. با این حال، معلوم نشد که آن پول پرداخت شد یا نه.
همزمان یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق، به رسانه‌های تهران گفته بود بخشی از مبالغ بلوکه‌شدهٔ ایران در عراق برای «زائران» در نظر گرفته شده و بخشی نیز برای کالاهای اساسی مصرف شده است.
اندیشکدهٔ «دفاع از دموکراسی‌ها در واشینگتن» یک سال و نیم پیش بدهی عراق به ایران را تا ۱۱ میلیارد دلار برآورد کرده بود.
با روی کار آمدن دولت مسعود پزشکیان در خرداد امسال، رسانه‌های اقتصادی تهران نوشته بودند که برخی کارشناسان به او پیشنهاد کردند به جای قرارداد دولت با دولت، بهتر است دست بخش خصوصی را بیشتر باز بگذارد تا طلب از عراق را شاید آسان‌تر تسویه کنند.
از سوی دیگر، برخی کارشناسان در تهران به «تجربیات تلخ» گذشته ازجمله در مورد چین که وصول بدهی ایران را تضمین نکرد، اشاره کرده بودند.
لایحهٔ بودجه سال جاری و همچنین سال آینده نیز مقرر کرده که نهادهایی در سپاه پاسداران و سازمان‌های دیگر حکومتی در صادرات نفت و گاز و معاملاتی از این دست نقش داشته باشند.
در همین زمینه مقامات غربی و مقامات ایرانی ماه گذشته به رویترز گفتند سپاه پاسداران نفوذ خود را بر صادرات نفت ایران افزایش داده و ارزیابی می‌شود که نیمی از آن را کنترل می‌کند.
نیاز ایران به ۴۵ میلیارد دلار برای توسعه صنایع گاز و زیرساخت‌های آن
در این میان، سایت تخصصی «اویل پرایس» روز پنج‌شنبه، ۱۳ دی‌ماه، با استناد به شرکت ردیابی کشتی‌ها نوشت صادرات نفت خام ایران در نیمه دوم ماه دسامبر دوباره افزایش یافت، در حالی که در دو ماه پیش از آن کاهش یافته بود.
معلوم نیست کاهش چشمگیر در بارگیری محموله‌های نفتی از ایران در دو ماه از فصل پاییز ناشی از تنش‌های خاورمیانه بود یا چین پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا به سوی کاهش خرید نفت از ایران گام برداشته است.
در مقابل، آمارهای سازمان تنظیم مقررات بازار انرژی ترکیه نشان داده که ایران با وجود بحران داخلی گاز، به امید کسب درآمد صادرات گاز خود به ترکیه را افزایش داده است.
گزارش اویل پرایس حاکی است صادرات گاز ایران به این کشور همسایه غربی در فصل پاییز نسبت به دوره مشابه پارسال ۱۱ برابر بود. این در حالی است که ایران از ابتدای پاییز با کمبود قابل توجه گاز برای مصرف داخلی روبه‌رو شده و کاهش چشمگیر عرضه سوخت به صنایع، بخش کشاورزی و نیروگاه‌ها، زندگی و تولید در ایران را مختل کرده است.
وزیر نفت در دولت مسعود پزشکیان روز دهم دی تأیید کرد که تولید گاز می‌بایست روزانه به ۱.۳۸ میلیارد متر مکعب می‌رسید اما این هدف محقق نشد. او گفت کشور نیازمند ۴۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای توسعه میادین گاز و زیرساخت‌های آن است.
در حالی که دولت جو بایدن برخی معافیت‌های تحریمی برای ایران درنظر گرفته بود، نزدیک شدن بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید چشم‌انداز تشدید تحریم‌ها علیه ایران را دوباره گشوده است.
