در پی تنش بین ایران و آمریکا که در آغاز سال ۲۰۲۰ به خاطر کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، بالا گرفت، برخی منابع می‌گویند که روسیه ممکن است به ایران برای شناسایی و ردگیری هواپیماهای رادارگریز مافوق صوت آمریکا و اسرائیل کمک کرده باشد.
این مطلب را در روزهای اخیر خبرگزاری دولتی روسی «تاس» گزارش کرد و از قول یک مقام نظامی روس نوشت یک سامانه راداری روسی به نام «رزونانس» که به ایران فروخته شده است توانسته که «به‌طور موفقیت‌آمیزی» هواپیماهای اف-۳۵ آمریکایی را در ماه ژانویه در نزدیکی مرز با ایران شناسایی کند.
مقام یادشده، الکساندر استوچیلین، معاون مدیر پژوهشگاه رزونانس است که این هفته در جریان نشست بین‌المللی فناوری نظامی ۲۰۲۰ ارتش روسیه با خبرگزاری تاس گفت‌وگو کرد.
او مدعی شد که «در جریان رخدادهای معروف اول امسال» جنگنده‌های بسیار پیشرفته نسل پنجم آمریکا، معروف به «جنگنده تهاجمی مشترک» (جی‌اس‌اف) از سوی ایران ردیابی شد.
سایت خبری «نشنال اینترست» می‌نویسد که منظور او از «رخدادهای معروف اول امسال»، کشته شدن قاسم سلیمانی است.
اظهارات این مقام روسی در مورد وجود این‌گونه توانایی‌ها در ایران در تضاد با ضعف راداری سپاه پاسداران قرار می‌گیرد که منجر به سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی در نزدیکی تهران شد؛ رویدادی که جان تمامی سرنشینان آن پرواز را گرفت.
روزنامه الشرق الاوسط هم در شماره روز ۱۱ شهریور خود در گزارشی با اشاره به سامانه راداری رزونانس، ضمن ابراز تردید از مؤثر بودن این سامانه نوشت که به نظر می‌آید دفاع مقام‌های روسی از کارآمدی این سیستم برای جلب مشتریان بیشتر جهت خریداری سامانه مشابه از روسیه باشد.
به نوشته این روزنامه، در بازار نظامی بین‌المللی بین این سامانه و سیستم پاتریوت رقابت تنگاتنگی وجود دارد.
اشارات منابع روسی به همکاری پیشرفته راداری مسکو و تهران همزمان است با مقاومت مسکو در برابر تلاش‌های هفته‌های اخیر ایالات متحده برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران.
چند روز پیش از آغاز آخرین دور از تلاش‌های آمریکا در این خصوص امیر حاتمی، وزیر دفاع ایران، پس از ورود به مسکو گفت که گفت‌وگوهای او با مقام‌های روسی مربوط به «همکاری در زمینه فناوری پیشرفته نظامی» می‌شود.
تلاش‌های آمریکا در این راستا، تاکنون به خاطر مخالفت دیگر اعضای شورای امنیت سازمان ملل با موفقیت همراه نبوده است.
رزونانس، موفق یا نه؟
سامانه رزونانس یک سیستم راداری با بسامد بسیار بالا است که برای هشدار سریع علیه نزدیک شدن هواپیمای رادارگریز و موشک‌های کروز رادارگریز طراحی شده است.
این سامانه شامل چهار کانتینر آنتن‌دار نود درجه ای است که مستقل از یکدیگر عمل می‌کنند. حداکثر برد رزونانس ۱۱۰۰ کیلومتر است و می‌تواند تا پانصد هدف را ردگیری کند.
در حال حاضر به جز روسیه سه کشور الجزایر، مصر و ایران سامانه رزونانس را دریافت کرده‌اند.
به نوشته «نشنال اینترست»، گزارش‌های تازه‌تر نشان می‌دهد که این سیستم راداری دست‌کم از سال گذشته میلادی به‌طور تمام‌وقت در حریم هوایی ایران فعال بوده است.
الکساندر استوچیلین، معاون مدیر پژوهشگاه رزونانس، در این مورد گفته که خدمه این رادار در ایران اطلاعات مربوط به مسیر پرواز اف-۳۵ را «به‌طور واضح مخابره کردند و به این خاطر طرف مقابل دست به هیچ اقدام بازگشت‌ناپذیری نزد؛ از نوع اقدامی که می‌توانست به جنگی بزرگ منجر شود.»
این هفته سایت خبری اسرائیلی «آی۲۴نیوز» به نقل از گزارشی از روزنامه الجریده کویت نوشت که جنگنده‌های اف-۳۵ اوایل ماه جاری وارد حریم هوایی ایران شدند و شاید پیش از بازگشت به پایگاه‌شان در افغانستان به تهران نیز رسیده باشند.
این روزنامه گزارش کرده است که همان هنگام بر فراز فرودگاه بین‌المللی تهران صدای شکستن دیوار صوتی به گوش رسید.
سایت خبری آی۲۴نیوز نیز گزارش می‌کند که ماهواره‌های روسی ممکن است از مسیر حرکت این جنگنده‌ها فیلمبرداری کرده باشند اما معلوم نیست که برای یافتن مسیر آنها از سامانه رزونانس هم استفاده شده است یا نه.
اوایل سال جاری روزنامه کویتی الجریده در گزارشی دیگر خبر داده بود که جنگنده‌های اف-۳۵ اسرائیل پروازهایی بر فراز سوریه و عراق داشته و برای انجام مأموریت شناسایی وارد حریم هوایی ایران نیز شدند.
«نشنال اینترست» هم می‌نویسد که بنابر اطلاعات، این جنگنده‌های اف-۳۵ از سوی رادارهای ایرانی و روسی مستقر در سوریه ردیابی نشدند که این می‌تواند نشانه ضعف سامانه رزونانس در پوشش کامل حریم هوایی باشد.
در حال حاضر اسرائیل از معدود کشورهایی است که جنگنده اف-۳۵ آمریکایی را به خدمت گرفته است. طی ماه جاری دومین اسکادران اف-۳۵آی «آدیر» نیروی هوایی اسرائیل رسماً عملیات خود را آغاز کرد.
