یک شبکه تلویزیون اسرائیل روز چهارشنبه، ۲۶ دیماه، گزارش داد که طرح صلح دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، موسوم به «معاهده قرن»، بر اساس تشکیل کشور فلسطین در تنها ۸۵ تا ۹۰ درصد از کرانه باختری و تقسیم اورشلیم/بیتالمقدس تنظیم شده است.
از این گزارش چنین برمیآید، با وجود آن که این طرح، شرق اورشلیم را به عنوان پایتخت کشور فلسطین پیشنهاد میکند، اما حاکمیت مهمترین اماکن واقع در این بخش، شامل قبهالصخره و مسجد عمر را همراه با حاکمیت «دیوار ندبه» و شهرکهای فلسطینینشین مهم اطراف آن را به اسرائیل میدهد.
قبهالصخره و مسجد عمر در مجموع حریم مسجدالاقصی یا حرم شریف قدس نامیده میشود.
در پی انتشار این گزارش، تشکیلات خودگردان فلسطینی بهشدت با آن مخالفت کرد و آن را «محکوم به شکست» نامید.
شبکه ۱۳ تلویزیون اسرائیل چهارشنبه شب از قول «یک منبع آمریکایی» که نام او را نبرد، گزارش داد که بر اساس طرح تنظیم شده از سوی مشاوران دونالد ترامپ، مساحت کشور فلسطین «بیش از دو برابر اراضی نواحی "الف" و "ب" کنونی است که هم اکنون در تسلط حکومت فلسطینی است؛ به این معنی که تنها ۸۵ تا ۹۰ درصد از وسعت کرانه باختری، خاک کشور فلسطین خواهد بود».
از آغاز برپایی تشکیلات فلسطینی، اراضی کرانه باختری به نواحی «الف» (ای)، «ب» (بی) و «ج» (سی) تقسیم شدند؛ قرار بود زمینهای منطقه «ج» سالها زودتر در تسلط کامل فلسطینیان قرار گیرد، اما بحرانها مانع از تحقق این امر شد و اسرائیل در کنار اختیار نظامی و امنیتی نواحی «ب»، هنوز همه اختیارات نواحی «ج» را که یهودینشینها در آن واقع است، در دست دارد.
گزارش تلویزیون اسرائیل میگوید که طرح صلح دولت آمریکا «تبادل» برخی نواحی دیگر میان اسرائیل و فلسطینیان را نیز پیشنهاد میکند؛ در برابر انضمام برخی از یهودینشینها به اسرائیل، این کشور زمینهای نواحی دیگری را باید به فلسطینیان بدهد.
این گزارش افزود که تفاوت اصلی این طرح با پیشنهادهای متعدد پیشین در این است که یهودینشینها را در سه گروه دستهبندی کرده است؛ یهودینشینهای بزرگ مانند «گوش عتسیون»، «معاله ادومیم»، «آلفهی منشه» و «آریئل» مانند طرحهای پیشین به اسرائیل منضم میشوند.
یهودینشینهای «منزوی» منحل نمیشوند اما توسعه نخواهند یافت و یهودینشینهای کوچک غیرقانونی منحل و تخلیه خواهند شد.
«مقام ارشد آمریکایی» این را نیز به تلویزیون اسرائیل گفته است که طرح صلح واشینگتن، اورشلیم را به دو بخش برای پایتختی هر دو کشور اسرائیل و فلسطین تقسیم میکند؛ بخش غربی و بخشهایی از شرق شهر در حاکمیت اسرائیل، و شرق شهر و حاکمیت اکثر محلههای عربنشین شهر در اختیار کشور فلسطین خواهد بود.
طرح صلح در خصوص محوطه باستانی مهم اورشلیم شامل حرم شریف و مساجد آن، «دیوار ندبه» و مناطق فلسطینینشین نزدیک به آن مانند شهرک «سیلوان» و «تپه زیتون»، میگوید حاکمیت این مناطق در دست اسرائیل خواهد بود اما کشور فلسطین، اردن و شاید کشورهای دیگر در اداره این مناطق شراکت خواهند داشت.
«منبع آمریکایی» همچنین به این شبکه تلویزیونی اسرائیل گفته است، ارزیابی دولت ترامپ این است که اسرائیل به این طرح «پاسخ مثبت» میدهد، ولی فلسطینیها آن را رد خواهند کرد.
دونالد ترامپ و مشاوران او که در تنظیم این طرح سهیم بودند، در نظر داشتند که آن را چند هفته پیش به طرفین ارائه کنند اما تحولات اسرائیل که به برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی در سه ماه دیگر منجر شده، آمریکا را از این امر بازداشت.
جرد کوشنر، مشاور ارشد و جیسون گرینبلات، نماینده آمریکا در مذاکرات، حدود یک سال و نیم برای تنظیم این طرح کار کرده و بارها به منطقه رفتند؛ اما آخرین سفرهای آنها به دلیل تیرگی و سپس قطع کامل تماسها و دیدارهای حکومت فلسطینی با دولت واشینگتن، شامل مذاکرات با سران فلسطینی نشد.
آقای گرینبلات در واکنش به گزارش تلویزیون اسرائیل گفته است که مشغول شدن به حدس و گمانهزنی مفید نیست؛ به گفته وی، تنها افراد معدودی در حال حاضر میدانند که این طرح شامل چه مواردی است.
از سوی دیگر به گزارش خبرگزاری رسمی فلسطینی «وفا»، نبیل ابو رودینه، سخنگوی ریاست جمهوری تشکیلات فلسطینی، در واکنش به گزارش تلویزیون اسرائیل گفت، طرحی که برپایی کشور فلسطین بر اساس مرزهای سال ۱۹۶۷ را به طور کامل شامل نشود و سراسر شرق اورشلیم را خاک کشور فلسطین نداند، «محکوم به شکست است».
این سخنگوی محمود عباس از همکاری برخی کشورهای عربی منطقه با آمریکا در «قبولاندن» چنین طرحهایی به فلسطینیان، ابراز نگرانی کرد.
نبیل ابو رودینه گفت: «تلاش برای یافتن عوامل دیگر منطقه ای و نیز جهانی، جهت همکاری در چنین طرحی، به بن بست میخورد.»
احتمالا اشاره سخنگوی تشکیلات خودگردانی به عربستان و برخی کشورهای عربی است که بنا به تایید مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا در سخنان هفته گذشته او در قاهره، به تازگی به اسرائیل نزدیک شدهاند.
محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردانی، روز ۱۴ دی در یک نشست خبری در قاهره تکذیب کرد که مصر، او را برای پذیرش طرح صلح دونالد ترامپ زیر فشار گذشته است.
آقای عباس که رئیس جنبش «فتح» و «سازمان آزادیبخش فلسطین» نیز هست، در آن نشست افزود: «من ۸۳ سالهام؛ زندگیام را به عنوان یک خائن به پایان نمیبرم؛ توان جنگیدن ندارم اما هنوز قدرت دارم که "نه" بگویم؛ ما از قدس نمیگذریم.»
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، مهر امسال گفت طرح آمریکا را زمانی که ارائه شود، با «فکر باز» بررسی میکند.
وزیران ارشد حزب لیکود به رهبری او ماه گذشته با گفتن این که انتشار طرح آمریکا میتواند بر افکار عمومی در انتخابات پیش روی اسرائیل اثر بگذارد، از واشینگتن خواستند از ارائه طرح خودداری کند.
سیاستمداران مخالف و تحلیلگرانی در رسانههای اسرائیل مدعی هستند، آمریکا اکثر ملاحظات آقای نتانیاهو را پذیرفته و او «نباید نگران باشد»، اما در همین حال «علاقه ای به طرح آمریکا ندارد».
اسرائیل در جنگ سال ۱۹۶۷ شرق بیتالمقدس و کرانه باختری را اشغال کرد؛ ساخت دهها شهر و شهرک یهودینشین و اسکان حدود نیم میلیون یهودی در کرانه باختری، و حساسیت افکار در قبال حرم شریف و «تپه معبد» تحقق هر طرح صلحی را بهشدت پیچیده کرده است.