۹ سال از انتخابات پر مسأله و ابهام ریاست‌جمهوری در ۲۲ خردادماه ۱۳۸۸ گذشت. انتخاباتی که فراتر از نتیجه آن، نحوه مواجهه هسته اصلی قدرت با اعتراض مدنی میلیون‌ها شهروند پرسشگر و معترض، حکایت و روندی جدید در سپهر سیاسی ایران رقم زد. میرحسین موسوی در ارزیابی بسیارمهمی درباره انتخابات مزبور، تصریح کرد که «اقتدارگرايان به‌دنبال حذف کردن همه فضای ملی از منتقدان و معترضان بودند؛ فضایی شبیه کره شمالی با کمی بزک مردمسالاری.»
همچنان‌که تداوم و ابعاد جنبش اعتراضی متولد شده (جنبش سبز) وضعی بی‌سابقه در جمهوری اسلامی آفرید. در همین راستا، «نه» گفتن موسوی و کروبی به ولی فقیه، رخدادی بی‌سابقه بود. آن دو ـ و رهنورد ـ به نتیجه رسمی انتخابات و نظر رأس هرم نظام سیاسی تمکین نکردند و در کنار میلیون‌ها شهروند معترض ایستادند. شهروندانی که «وجدان کرده بودند» به مشارکت انتخاباتی آنها خیانت شده است.
اینک، نه فقط ۹ سال از آن انتخابات گذشته، بلکه حصر بدون محاکمه و غیرقانونی رهبران جنبش سبز نیز به ۲۶۶۷ روز رسیده و به نودمین ماه خود پا گذاشته است. بازداشتی که مبتنی بر تصریح برخی مقام‌های ارشد رژیم با نظر مستقیم رهبر جمهوری اسلامی رخ داده و همچنان ادامه دارد.
در چنین وضعی، آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی‌اش به مناسبت سالروز درگذشت آیت‌الله خمینی، بار دیگر و به‌گونه‌ای غیرمستقیم، از خشم و کینه خود نسبت به رهبران محصور جنبش سبز پرده برداشت. او حبس خانگی موسوی و کروبی و رهنورد را با ارجاع‌دادن به ارزیابی خود از زندگی امام علی و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، به توجیه نشست.
به‌عنوان نمونه، رهبر جمهوری اسلامی با اشاره به برخی ویژگی‌های آیت‌الله خمینی، از «صلابت» وی گفت و افزود: «امام راحل در برابر فتنه‌های داخلی، حتی در برابر شاگرد قدیمی و صحابی قدیمی خود به‌خاطر اینکه رفتار او را برخلاف حق مشاهده می‌کرد، بدون هیچ ملاحظه‌ای ایستاد.»
اشاره‌ای معنادار به برخورد رهبر نخست جمهوری اسلامی با قائم‌مقام‌اش (آیت‌الله منتظری)؛ نکته‌ای که از منظر آیت‌الله خامنه‌ای، توجیه‌کننده برخورد وی با همراهان دیروز (موسوی و کروبی) است.
وی در این سخنرانی همچنین از «مظلومیت» آیت‌الله خمینی گفت و «تبلیغات گسترده دشمنان علیه او»؛ «رفتارهایی از کسانی که آن رفتارها از آنها توقع نمی‌رفت، نسبت به امام بزرگوار انجام گرفت.» اشاره قابل‌تأمل دیگری که نشان می‌دهد رهبر جمهوری اسلامی خود را در قبال حوادث پس از انتخابات ۱۳۸۸ «مظلوم» می‌داند. ضمن اینکه شامل گلایه و شکایت وی از ناهمراهی ـ یا به تعبیر خود وی، «بی‌بصیرت»ی ـ برخی همراهان حکومت است.
رهبر جمهوری اسلامی همچنین با طرح بحث «نشانه‌شناسی دشمنان امیرالمؤمنین»، از «امثال طلحه و زبیر» (از شخصیت‌های صدر اسلام و یاران پیامبر اسلام که بعدها به مخالفت با امام اول شیعیان روی آوردند) نیز یاد کرد. اشاره و انتقادی که در چند سال اخیر از سوی بازوهای تبلیغاتی حکومت متوجه موسوی و کروبی می‌شود. به‌عنوان نمونه، احمدی‌مقدم فرمانده سابق نیروی انتظامی و یکی از مقام‌های نظامی مؤثر در سرکوب خونین جنبش سبز، چند سال پیش با اشاره به «طلحه و زبیر»، گفته بود: «مصداق امروز این افراد پیمان‌شکن، موسوی و کروبی و تعدادی دیگر هستند. قرار بود واقعا با این‌ها برخوردهای جدی کنیم، ولی آقا [آیت‌الله خامنه‌ای] اجازه ندادند.»
رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی اخیر خود با اشاره به ناکثین (بیعت‌شکنان)، از «همراهان سست‌کمربند»ی انتقاد کرد که «نتوانستند در مقابل خواسته‌های دنیایی مقاومت کنند؛ میدان تسابُق الی الخیرات را به میدان جنگ برای قدرت تبدیل کردند.» به باور وی، «در زمان امام [آیت‌الله خمینی] هم قضیه همین بود.»
طعن و کنایه‌ای دیگر به رهبران جنبش سبز و افرادی همچون خاتمی و حتی هاشمی رفسنجانی؛ که آیت‌الله خامنه‌ای از رفتار سیاسی آنان پس از انتخابات ۸۸ ناراضی است.
او همچنین با تأکید بر «برخورد شجاعانه و قدرتمندانه» رهبر نخست جمهوری اسلامی، از رویکرد و روش سیاسی خود در سرکوب منتقدان و مخالفان و به‌ویژه موضوعی چون حصر رهبران جنبش سبز و یا حتی محدودسازی خاتمی ـ به‌شکل غیرمستقیم ـ دفاع می‌کند.
سخنرانی رهبری نظام در مراسم سالگرد درگذشت رهبر انقلاب اسلامی، تکرار دیدگاه‌های وی در سخنرانی ابتدای سال یا در جلسه با مسئولان قوای سه‌گانه جمهوری اسلامی بود. آیت‌الله خامنه‌ای نه تنها بحران و مشکلی حاد در کشور نمی‌بیند، بلکه همچنان بر نقش عامل خارجی و بیگانه (دشمن؛ کلیدواژه موردپسندش) تاکید می‌کند و بر سرکوب و انسداد سیاسی و گریز از گشایش فضای سیاسی اصرار دارد.
ارجاع مکرر وی به اعتراض‌های پس از کودتای انتخاباتی ۱۳۸۸، و نیز اشاره‌های پی‌درپی وی به جنبش سبز و رهبران محصور آن نیز نشان می‌دهد که رهبری نظام تا چه اندازه به فقدان اقتدار دموکراتیک خود واقف، و از بروز جنبش اعتراضی «سبز» نگران است.
این، مستقل از خشم و برآشفتگی وی از ایستادگی موسوی و کروبی و رهنورد در بازداشت خانگی است؛ همچنان‌که نمی‌توان از کینه‌توزی آیت‌الله خامنه‌ای به محصورانی که از وی «عفو» نخواسته‌اند، غفلت کرد.
با وجود اصرار کنشگران مدنی دغدغه‌دار دموکراتیزاسیون و منافع ملی، و به‌رغم تأکید آنها بر اهمیت رفع‌حصر و افزایش مشارکت سیاسی لایه‌های اجتماعی و گشایش در فضای سیاسی، رهبر جمهوری اسلامی بر راه خود می‌رود؛ رویکردی که با سلاح و سانسور و سرکوب درآمیخته است.
------------------------------------------
یادداشت‌ها و مقالات بیانگر نظرات و آرای نویسندگان خود هستند و نه بازتاب دیدگاهی از رادیو فردا.
