محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور اسلامی، در پی جان باختن ابراهیم رئیسی زمام امور قوه مجریه ایران را در دست گرفت.
بر اساس اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی، «در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس‌جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس‌جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس‌جمهور با موافقت رهبری، اختیارات و مسئولیت‌های وی را بر عهده می‌گیرد.»
همچنین بر اساس همین قانون، «شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه و معاون اول رئیس‌جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس‌جمهور جدید انتخاب شود.»
اکنون محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهور ایران، ناخواسته با مأموریتی جدید مواجه شده است.
محمد مخبر کیست؟
محمد مخبر دزفولی متولد ۴ تیر ۱۳۳۴ در شهر دزفول در استان خوزستان در جنوب غربی ایران است.
او در دهه هشتاد با فعالیت در بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در حلقه نهادهای زیرمجموعه دفتر رهبر جمهوری اسلامی رشد کرد.
معاونت بازرگانی و حمل‌ونقل بنیاد مستضعفان، ریاست هیئت مدیره بانک سینا و معاونت استانداری خوزستان از جمله مناصب دولتی و حکومتی بود که در آن دوره به او واگذار شد.
او در سال ۱۳۸۶ به ریاست «ستاد اجرایی فرمان امام» گماشته شد و در مراسم معارفه‌اش سه اصل «اسلامی بودن، انقلابی بودن و منضبط بودن» را به عنوان رئوس برنامه‌اش ذکر کرد.
دی‌ماه ۹۹ زمانی که در این مقام بود در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار گرفت.
پیش از آن، در سال ۲۰۱۰ در جریان تحریم‌های اتحادیه اروپا، محمد مخبر نیز به اتهام ارتباط با برنامه‌های موشکی و هسته‌ای ایران تحریم شد اما دو سال بعد نامش از فهرست تحریم‌شدگان اتحادیه اروپا حذف شد.
خبرگزاری رویترز در سال ۱۳۹۲ گزارشی را منتشر کرد که به نوشته آن، رهبر جمهوری اسلامی نظارت بر «ستاد اجرایی فرمان امام» را برعهده دارد که میزان دارایی‌های این سازمان «بالغ بر ۹۵ میلیارد دلار» تخمین زده می‌شود.
همچنین بر اساس دیگر گزارش‌ها، تخمین زده می‌شود که ستاد اجرایی فرمان امام و آستان قدس رضوی همراه با بنیاد مستضعفان و خاتم‌الانبیا، نهاد تحت مالکیت سپاه پاسداران بیش از نیمی از اقتصاد ایران را کنترل می‌کنند.
اموال و فعالیت‌های این نهادها از نظارت مجلس بیرون است و به بودجه عمومی کشور وابسته نیست.
مخبر در تیرماه سال ۱۳۹۸ میزبان شماری از فرماندهان حشد الشعبی، مهمترین گروه شبه‌نظامی تحت حمایت جمهوری اسلامی در عراق بود و گزارش و عکس‌های این دیدار در خبرگزاری‌های رسمی منتشر شد.
مخبر از سال ۱۴۰۰ در دولت سیزدهم به‌عنوان هفتمین معاون اول رئیس‌جمهور ایران مشغول به کار شد.
با توجه به این‌که رئیسی تا پیش از این سال، تجربه کار اجرایی نداشت، برخی ناظران معتقد بودند که عملاً محمد مخبر دزفولی مدیریت دولت ابراهیم رئیسی را در دست گرفته و حتی در تعیین وزیران اقتصادی نقش مستقیم دارد.
او همچنین از سال ۱۴۰۱، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
فعالیت‌های رانتی و مرتبط با فساد
در جریان شیوع کرونا در ایران، محمد مخبر بارها وعده تولید میلیونی واکسن را داد. این در شرایطی بود که خامنه‌ای دستور ممنوعیت ورود واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی را داده بود.
مؤسسه «برکت» که از نهادهای اقتصادی زیر نظر دفتر رهبر جمهوری اسلامی است، مامور تولید واکسن‌های کرونا با استفاده از «اعتبارات دولتی» شد.
چنین تصمیمی، موضوع رانت و بهره‌برداری نهادهای اقتصادی خامنه‌ای از همه‌گیری کرونا با مداخله محمد مخبر را مطرح کرد.
نام سجاد مخبر، فرزند محمد مخبر در پرونده فسادهای مرتبط با فروش نفت ایران مطرح شده است و بر اساس برخی گزارش‌ها، او از بدهکاران بانکی بوده است.
سازمان شفافیت بین‌الملل در گزارش‌های سالانه خود، جمهوری اسلامی ایران را در میان فاسدترین کشورها قرار می‌دهد.
علاوه بر این، محمد مخبر در دوران ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی، در رأس هیئتی منصوب شد که با عنوان «مولدسازی دارایی‌های دولت» و تحت حمایت علی خامنه‌ای قرار است اموال و دارایی‌های عمومی کشور را به فروش برساند.
