رئیس دولت جمهوری خودخوانده قره‌باغ کوهستانی روز پنج‌شنبه، ششم مهر، دستور انحلال تمامی نهادهای دولت خود را تا پایان سال میلادی جاری صادر کرد و گفت از اول ژانویه ۲۰۲۴ (یازدهم دی)، دیگر جمهوری قره‌باغ (آرتساخ به ارمنی) وجود نخواهد داشت.
انحلال این جمهوری خودخوانده به سه دهه خودمختاری مورد حمایت ارمنستان برای قره‌باغ کوهستانی، منطقه‌ای که اکثریت ساکنان آن ارمنی هستند اما در داخل مرزهای آذربایجان قرار دارد، پایان خواهد داد.
این جمهوری که در نبردهای جدایی‌طلبانه سال ۱۹۹۴ در مناطق عمدتاً ارمنی‌نشین قره‌باغ آذربایجان تشکیل شد، از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته نشده است.
در فرمان جدیدِ ساموئل شاهرامانیان، رئیس دولت جمهوری خودخوانده قره‌باغ کوهستانی، آمده است که ساکنان قره‌باغ باید «با شرایط ادغام مجدد» این منطقه در جمهوری آذربایجان که از سوی مقام‌های آذری ارائه شده آشنا شوند و در مورد ماندن خود در این منطقه، «تصمیم مستقل و فردی» بگیرند.
ساموئل شاهرامانیان افزود بنا بر توافقی که با آذربایجان انجام شده، «عبور آزاد، داوطلبانه و بدون مانع» برای همه کسانی که می‌خواهند منطقه را ترک کنند، «تضمین شده است.»
در پی عملیات ضربتی نظامی جمهوری آذربایجان در دو هفته پیش که به خلع سلاح نیروهای ارمنی جدایی‌طلب در قره‌باغ کوهستانی انجامید، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان برای «حفظ جان» ارامنه ساکن در این منطقه نیز «تضمینی» داد، اما این «تضمین» ارمنی‌ها را تسکین نداده و آن‌ها با نگرانی از «خشونت‌های آتی» در حال ترک خانه‌های خود هستند.
با ادامه این روند، سخنگوی نخست‌وزیر ارمنستان روز پنج‌شنبه ۶ مهر به خبرگزاری رویترز گفت بیش از نیمی از ارامنه قره‌باغ کوهستانی در روزهای گذشته سرزمین خود را ترک کرده و تا بامداد این روز وارد خاک جمهوری ارمنستان شده‌اند.
بر اساس اظهارات سخنگوی نیکول پاشینیان، اکنون از حدود ۱۲۰ هزار ارمنی که تا روزهای گذشته در قره‌باغ کوهستانی زندگی می‌کردند، تا بامداد ۶ مهر بیش از ۶۵ هزار تن به ارمنستان رسیدند.
موج ترک قره‌باغ از سوی ارامنه کماکان ادامه دارد و نخست‌وزیر ارمنستان ارزیابی کرده که تمامی ۱۲۰ هزار ارمنی قره‌باغ به کشور او بگریزند. آقای پاشینیان روز پنج‌شنبه گفت تا چند روز دیگر، هیچ ارمنی در قره‌باغ وجود نخواهد داشت.
باکو در پی عملیاتی برق‌آسا که به کشته شدن بیش از ۲۰۰ ارمنی، مرگ حدود ۱۹۰ نظامی ارتش آذربایجان و خلع سلاح نیروهای ارمنی در این منطقه منجر شد، ضمیمه شدن دوباره قره‌باغ به خاک خود و «احیای کامل حاکمیت بر این منطقه» را که خواسته دیرینه‌اش بود، اعلام کرده است.
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، روز پنج‌شنبه خواستار اقدام بین‌المللی در مورد آن چه «پاکسازی قومی» در منطقه قره‌باغ کوهستانی آذربایجان نامید، شد و گفت که عدم اقدام در این زمینه «می‌تواند به عنوان همدستی با این پاکسازی قومی تلقی شود.»
جمهوری آذربایجان ادعای دولت ارمنستان مبنی بر پاکسازی قومی را تکذیب کرده است، ولی تصاویر و گزارش‌های مربوط به کوچ سراسیمه ارمنیان باعث نگرانی جامعه بین‌المللی شده است.
