حدود ۱۰ ماه پس از ترور محسن فخری‌زاده، معاون وزیر دفاع و دانشمند ارشد هسته‌ای ایران، در عملیاتی که رئیس وقت موساد به طور تلویحی نقش اسرائیل در آن را تایید کرد، روزنامه نیویورک تایمز جزئیات جدیدی از رویدادهای پشت پرده این عملیات و برخورد دولت وقت دونالد ترامپ با آن فاش کرد.
این روزنامه آمریکایی روز شنبه ۲۷ شهریور نحوه استفاده از تیربار هوشمند از راه دور را در «مرکز عملیات» که «هزاران کیلومتر» از محل ترور دور بود، شرح داده و نوشته است قطعات مختلف آن تیربار اتوماتیک، با هوش مصنوعی فعال و در خاک ایران مونتاژ و آماده فعالیت شد.
محسن فخری‌زاده که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، دو سال و نیم پیش از ترور او، نامش را به عنوان «پدر بمب هسته‌ای ایران» ذکر کرده و گفته بود که «این نام را به خاطر بسپارید»، روز هفتم آذر سال ۱۳۹۹ هنگام رانندگی با خودرویش در جاده آبسرد در حومه تهران کشته شد.
هر چند ایران ترور شماری از دانشمندان و مقامات دیگر خود در بیش از ده سال گذشته را به اسرائیل نسبت داده است، اما محسن فخری‌زاده، ارشدترین مقام ایرانی است که تاکنون در عملیات منتسب به موساد اسرائیل کشته شده است.
یوسی کوهن، رئیس وقت موساد، اواخر بهار امسال تنها چند روز پس از پایان کارش در این مقام، در گفت‌وگو با شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل، به طور تلویحی تایید کرد که موساد در این سوءقصد دست داشته است.
به نوشته نیویورک تایمز، هر چند اسرائیل طرح ترور محسن فخری‌زاده را در سال ۲۰۰۹ متوقف ساخت و مدتی نیز از اقداماتی نظیر آن در ایران اجتناب کرد، اما پس از مدتی، برنامه‌ریزی گسترده و دقیقی برای ترور محسن فخری‌زاده انجام داد که در آن از فن‌آوری هوش مصنوعی استفاده شد و آمریکا نیز در جریان طرح قرار گرفت.
بر اساس این گزارش، برای عملیات ترور تیربار هوشمندی انتخاب شد که ترکیبی از سلاح خودکار ساخت بلژیک از نوع «فن مگس» بود و سیستم روباتیک پیچیده‌ای روی آن سوار شد که آن را به اتاق تیربار اتوماتیک موسوم به «سنتینل ۲۰»، ساخت کارخانه‌های اسلحه‌سازی اسپانیایی اسکریبنو، شبیه کرد. بدین ترتیب تیربار نهایی حدود یک تن وزن داشت.
اما به نوشته نیویورک تایمز، این تجهیزات، پیش از انتقال به ایران، تا جایی که می‌شد به قطعات ریز تجزیه شد و تیم‌های درون ایران، آن را روی یک وانت آبی‌رنگ معمولی از نوع «زامیاد» قرار دادند. وانت نیز به بمب سنگین مجهز شد تا هر کسی را که شاهد سوء قصد است از بین ببرد. آن وانت نیز با برزنت و مصالح عادی برای ساخت‌وساز پوشانده شد. دوربین‌های درون وانت زاویه دید کاملا مناسب برای فعالان آن فراهم کرد.
این روزنامه افزوده است: از آن‌جا که تیربار قادر به شلیک ۶۰۰ گلوله در دقیقه بود، نگرانی از احتمال لرزش وانت و تغییر مسیر گلوله وجود داشت اما این مشکل نیز برطرف شد.
فاصله بسیار کوتاه دریافت تصاویر تا فعال کردن تیربار نیز بر اساس ۱.۶ دهم ثانیه محاسبه شد. برنامه هوش مصنوعی مطابق نیازها به‌روز و همه چیز آماده عملیات بود.
در حدود یک کیلومتری پیچ ورودی از آبسرد به جاده اصلی نیز خودروی دیگری در کنار جاده قرار گرفت که آن نیز مجهز به دوربین بود و تصاویرش هم زنده در «اتاق عملیات» پخش می‌شد. این خودرو برای شناسایی دانشمند ایرانی مورد استفاده قرار گرفت. خودروی دوم ظاهرا پنچر شده و روی جک سوار بود تا شک‌برانگیز نباشد.
در گزارش جدید نیویورک تایمز تاکید شده است این واقعیت که محسن فخری‌زاده به توصیه‌های تیم امنیتی «انصار»، گروه محافظین دانشمندان هسته‌ای، بی‌اعتنا بود، به اجرای طرح ترور کمک کرد به‌ویژه آن‌که خودروی او ضد گلوله نبود.
بر اساس این گزارش، محسن فخری‌زاده و همسرش در روز واقعه به تنهایی در خودرو نشسته و تیم‌های محافظ در دو خودروی دیگر بودند.
این گزارش گفته است خودروی جلویی محافظان در «یک اشتباه جدی»، سریع‌تر از اتومبیل محسن فخری‌زاده حرکت کرد تا به خانه آن‌ها برسد و شرایط را کنترل کند اما این امر باعث شد که عاملان سوء قصد دید بهتری در تشخیص خودروی دانشمند هسته‌ای داشته باشند مخصوصا آن‌که نقطه انتخاب شده برای ترور کمی مرتفع بود و می‌شد خودروهایی را که نزدیک می‌شد، دید.
محسن فخری‌زاده با گلوله‌های نخست زخمی و از پشت فرمان بیرون آمد و در حالی که درِ خودرو باز بود، روی زمین زانو زد. اما گلوله‌های بعدی بر اساس هوش مصنوعی سریعا شلیک شد. او به همسرش که برای کمک به سوی او شتافت، گفت «می‌خواهند مرا بکشند، تو دور شو».
به نوشته نیویورک تایمز، حامد اصغری، ورزشکار رشته جودوی ایران که جزو محافظان محسن فخری‌زاده بود، نخستین کسی بود که به سوی او دوید و هراسان دنبال کسی می‌گشت که فکر می‌کرد به دانشمند ایرانی شلیک کرده است.
خود عملیات ترور روی‌هم‌رفته یک دقیقه طول کشید و برخلاف توان شلیک ۶۰۰ گلوله در یک دقیقه تیربار، در طول این عملیات بیش از ۱۵ گلوله شلیک نشد.
مقامات ایران تایید کرده بودند که همسر محسن فخری‌زاده با وجود این‌که در فاصله چند سانتی‌متری او در خودرو بود، به دلیل برنامه هوش مصنوعی در ترور، زخمی نشد.
این گزارش نوشته است که قدرت انفجاری وانت برای منهدم کردن کامل تیربار کافی نبود و برخلاف برنامه موساد، مقامات ایران سرنخ‌هایی از چگونگی ترور به‌دست آوردند.
به نوشته نیویورک تایمز، یوسی کوهن در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ دیدارهایی با دونالد ترامپ، مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت و جینا هسپل، رئیس وقت سی‌آی‌ای با محوریت این ترور انجام داد.
این گزارش جدید افزوده است یوسی کوهن اصرار داشت که تنها زمانی به انجام عملیات ترور چراغ سبز نشان می‌دهد که اطمینان پیدا کند تمام افراد مرتبط با این طرح از ایران خارج شده و راه گریز آن‌ها فراهم است.
آقای کوهن خود در برنامه تلویزیونی سه ماه پیش با شبکه ۱۲ اسرائیل گفته بود که آن افراد، «سالم» بوده و در جای امن هستند.
گزارش نیویورک تایمز به قلم رونن برگمن، کارشناس امور جاسوسی اسرائیلی، و فرناز فصیحی، نویسنده این روزنامه در امور ایران، تهیه شده و سه روزنامه‌نگار دیگر امور اطلاعاتی در واشینگتن در تهیه آن مشارکت داشته‌اند.
ایران همواره مدعی بوده که ترور محسن فخری‌زاده را در مکان و زمان مناسب پاسخ خواهد داد. اما توان ایران در عملی کردن چنین ادعایی در ابهام بوده است.
