پنج عضو دايمی شورای امنيت سازمان ملل متحد به اضافه آلمان، در نيويورک بر سر متن قطعنامه شورای امنيت عليه ايران گفت و گو می کنند.
تا کنون پيش نويس ارايه شده توسط بريتانيا و فرانسه، تغييرات زيادی يافته تا نظر موافق روسيه و چين را نيز جلب کند.
راديو فردا در ارزيابی روند توافق ۵+۱ بر سر تحريم ايران، با گريگوری شولتی سفير آمريکا در آژانس بين المللی انرژی اتمی گفت و گو کرده است.
تغييراتی که در متن قطعنامه به منظور جلب نظر روسيه و چين ايجاد شده بسيار زياد است و با آنچه از اساس مورد نظر آمريکا بود، تفاوت زيادی دارد. آيا می توانيم نتيجه بگيريم که برای آمريکا، که احتمالا به منظور جلوگيری از وتوی چين و روسيه حاضر به ايجاد اين تغييرات شده، بار سياسی تصويب قطعنامه بسيار مهمتر از محتوای آن است؟
آن گونه که خبرگزاری ها گزارش می دهند، تغييرات ايجاد شده در پيش نويس قطعنامه چشمگير است.
طبيعت ديپلماسی چند جانبه همین است. ما هنوز فکر می کنيم که قطعنامه تمرکز خود را بر خطر گسترش تسليحات هسته ای از سوی ايران قرار داده و به طور مشخص دسترسی ايران را به تکنولوژی و تجهيزات لازم مربوط به غنی سازی اورانيويم، فرآوری پلوتونيوم و راکتور آب سنگين اراک، محدود می کند.
از نظر ما اين قطعنامه توليد سلاح هسته ای را برای رهبری ايران بسيار دشوارتر می کند و پيام سياسی محکمی به تهران می فرستد.
يکی از موارد تغيير در پيش نويس قطعنامه، موضوع نيروگاه هسته ای بوشهر است که مشمول تحريم ها نخواهد شد. روسيه سعی کرده اين نکته را برگ برنده خود عنوان کند. آيا اين مساله به آمريکا تحميل شد؟
نه به هيچ وجه. نيروگاه هسته ای بوشهر که در دست تکميل و ساخت است، در جهت استفاده از انرژی هسته ای است و به همين دليل نه آمريکا، نه اروپايی ها، نه روسيه و نه چين و نه هيچ کشور ديگری، مخالفتی با عملکرد آن ندارد.
آن چه ما با آن مخالفيم و آنچه جهان با آن مخالف است، توانايی غنی سازی اورانيوم، راکتور آب سنگين و اصولا تکنولوژی است که الزاما برای يک برنامه صلح آميز نيست و طبيعت نظامی دارد.
بوشهر شامل تحريم ها نمی شود، اما گفته می شود کمک های آژانس به ايران محدودتر خواهد شد. ايا اين کمک ها شامل تکنولوژی ايمنی نيز هست؟ مشکل اينجاست که ايران به علت تحريم ها، به تکنولوژی ايمنی پيشرفته غرب دسترسی ندارد. از نظر بسياری از مردم ايران حتی کسانی که با بخش جنجال برانگيز برنامه هسته ای ايران موافق نيستند، محدود کردن دسترسی ايران به تکنولوژی ايمنی، به نوعی مجازات مردم ايران است.
جزييات قطعنامه هنوز در نيويورک در حال بررسی است و هنوز زود است که من بخواهم به طور مشخص بگويم تحريم شامل چه زمينه هايی خواهد شد.
با اين حال بايد بگويم که ما به هيچ عنوان به دنبال مجازات مردم ايران نيستيم. در واقع بر اساس پيش نويس قطعنامه، در مواردی که تکنولوژی هسته ای برای خدمات انسانی يا در ارتباط با تکنولوژی پزشکی است و نيز در مورد کمک آژانس به ايران در زمينه ايمنی، تحريم اعمال نمی شود.
آژانس و شورای امنيت تنها در نظر دارند مانع دستيابی ايران به سلاح هسته ای بشوند و به هيچ عنوان قصد ندارند يک برنامه هسته ای غير نظامی را محدود کنند.
همين جا لازم است از جلسه دو هفته پيش شورای حکام ياد کنم. شورای حکام آژانس، رشته برنامه ای را در جهت استفاده صلح آميز از انرژی هسته ای تاييد کرد.
اما در همين رشته برنامه، تقاضای ايران برای دريافت کمک برای ساخت راکتور آب سنگين اراک رد شد زيرا راکتور آب سنگين به هيچ وجه برای استفاده غير نظامی مورد استفاده ای ندارد و می تواند برای توليد پلوتونيوم به کار رود.
شواهد واقعی شما در ابن باره که ايران در تلاش ساختن بمب اتمی است، چيست؟ تا آنجا که ما می دانيم آژانس بين المللی انرژی اتمی می گويد نمی تواند با اطمينان بگويد که ايران به دنبال توليد سلاح اتمی است.
پس از ۳ سال بازرسی های فشرده و گسترده آژانس، آقای البرادعی مدير کل آژانس بين المللی انرژی اتمی، هنوز نمی تواند با اطمينان بگويد که طبيعت برنامه هسته ای ايران، صلح آميز است.
کشورهای بيشتری به همين نتيجه رسيده اند که بخشی از فعاليت های هسته ای ايران صلح آميز است اما به عنوان پوششی برای يک برنامه نظامی به کار می رود.
گزارش های آژانس، يکی پس از ديگری، ناتوانی ايران را در همکاری با اين سازمان مستند کرده اند. ايران نمی تواند به پرسش های مشخصی در اين زمينه پاسخ بگويد.
بگذاريد چند مثال برای شما بياورم:
- ايران نتوانسته اطلاعات لازم و خواسته شده از سوی آژانس را در باره برنامه غنی سازی، از جمله حمل مجموعه سانتريفوژ های پی ۱ (پاکستانی) مربوط به شبکه بازار سياه هسته ای عبدالقدير خان فراهم کند.
- ايران نتوانسته ادعای رييس جمهوری احمدی نژاد را که گفت ايران بر روی سانتريفوژهای پيشرفته کار می کند، توضيح دهد. به خاطر داشته باشيد که ايران سال ها اين مساله را انکار می کرد.
گریگوری شولتی
- ايران از تحويل يک سند ۱۵ صفحه ای در باره توليد سلاح هسته ای به آژانس بين المللی انرژی اتمی خودداری می کند.
- ايران قادر به توضيح ارتباط ميان برنامه هسته ايش و آزمايش مواد منفجره که از اجزاء اصلی بمب اتمی است نيست.
اعتماد جامعه جهانی به صلح آميز بودن برنامه هسته ای ايران از بين رفته است. اکنون جامعه جهانی اين فرصت را به ايران داده که اعتماد از دست رفته را بار ديگر برقرار سازد، به نحوی که بتوان به ايران اعتماد کرد.
آقای شولتی بگذاريد وارد يک بحث حساس ديگر شويم. فعالان حقوق بشر می گويند تاکيد زياد بر برنامه هسته ای ايران، نقض حقوق بشر در ایران را به سايه رانده است.
خوب البته من در باره برنامه هسته ای ايران حرف می زنم چون شغل من اين است و به کار من در آژانس بين المللی انرژی اتمی مربوط می شود.
اما بايد بگويم در مجموع ما ضمن نگرانی از دستيابی ايران به سلاح هسته ای، نگران حمايت رهبران ايران از تروريسم و سرکوب اميدهای دمکراتيک مردم ايران نيز هستيم.
مردم ايران نمی توانند آزادانه رهبران خود را انتخاب کنند.
شورای نگهبان غير انتخابی، کنترل گسترده ای بر روند انتخابات و نامزدهای انتخابات دارد. ولی فقيه، خود را جوابگوی شهروندان ايرانی نمی داند. در عرض ۵ سال گذشته، رژيم ايران بيش از هفتاد روزنامه را تعطيل کرده و روزنامه نگاران را به زندان انداخته است.
ما با رهبری ايران مشکل داريم و نه با مردم ايران. ما فکر می کنيم رهبری ايران بايد با مردم ايران با احترام بيشتری رفتار کند.
در باره آزمايش هسته ای کره شمالی چه می گوييد؟ تعدادی از کارشناسان گفته اند با توجه به اين که هيچ اتفاق خاصی برای کره شمالی پس از آزمايش هسته ايش نيفتاد، در واقع موضع ايران قوی تر شد.
ميزان مجازات کره شمالی و ايران را با هم مقايسه کنيم. آيا می شود مجازات کره شمالی که آزمايش هسته ای کرده است و عضو ان پی تی هم نيست، از مجازات ايران عضو ان پی تی، کمتر باشد؟
من با ارزيابی شما موافق نيستم. در واقع واکنش جهانی به آزمايش هسته ای کره شمالی بسيار محکم بود. اين آزمايش تقريبا به طور جهانی محکوم شد. شورای امنيت سازمان ملل متحد در کمتر از يک هفته به اين آزمايش واکنش نشان داد. کشورهای منطقه از جمله چين، کره شمالی را زير فشارهای بين المللی قرار داد.
به نظر من به همين دليل بود که کره شمالی آماده بازگشت به ميز مذاکره شد. من اميدوارم آنچه در کره شمالی در حال اتفاق افتادن است، پيام محکمی به رهبری ايران بفرستد.
رهبری تهران مايل نيست مورد سرزنش جهانی قرار گيرد. اين رهبری خواستار تحريم های اساسی نيست.
به نظر ما رهبری ايران، بايد مسير متفاوتی از مسير پيونگ يانگ برگزيند. مسيری که اجازه می دهد ايران به دنبال تکنولوژی هسته ای تنها برای مقاصد صلح آميز باشند. ما فکر نمی کنيم که مردم ايران يا رهبری ايران مايل باشند آينده ای مانند کره شمالی داشته باشند.
پس شما با آنها که می گويند مجازات کره شمالی خفيف تر از مجازات ايران بوده موافق نيستيد؟
قطعنامه ۱۷۱۸ در باره کره شمالی که به اجماع توسط شورای امنيت سازمان ملل متحد صادر شد، موارد زيادی داشت که هم اکنون توسط کشورهای منطقه و جهان اعمال شده است و تاثير خود را بر روی رژيم پيونگ يانگ گذاشته است.
به نظر من قطعنامه يک برخورد اساسی بود که توجه رهبری پيونگ يانگ را به خود جلب کرد.
گریگوری شولتی
اما آيا اين اتفاق در باره ايران هم می تواند بيفتد، يعنی شورای امنيت تحريمی اعمال کند و همزمان برای بازگرداندن ايران به ميز مذاکرات هم تلاش کند؟
اين دقيقا همان چيزی است که سعی می کنيم به آن دست يابيم. ما يک تحريم درجه بندی شده برای ايران در نظر داريم.
اميدواريم که اعمال يک تحريم محدود، با در نظر گرفتن تحريم های آينده که بر رهبری ايران، برنامه هسته ای و برنامه موشکی متمرکز شده و نه بر مردم ايران، بتواند در ترکيب با پيشنهادهايی که از ژوئن گذشته توسط روسيه، اتحاديه اروپا، آمريکا و چين همچنان بر روی ميز قرار دارد، اثر کند.
ما اميدواريم اين موضوع بتواند ايران را متقاعد کند که مسير بهتری هم وجود دارد. اميدواريم آنها را متقاعد کند که دستيابی به سلاح هسته ای، ايران را امن تر نمی کند. ايران کشور بزرگی است، اما اين بزرگی را از طريق همکاری با جامعه جهانی و بهره گيری از پيشنهاد هايی که به ايران شده و روی ميز قرار دارد، به دست می آورد. همکاری با جامعه جهانی مهمتر از رويارويی با جامعه جهانی است.
پرسش بعدی من در باره گزارش هیات بررسی اوضاع عراق است. اگر سفير آمريکا در آژانس بين المللی انرژی اتمی بتواند در باره وضعيت حقوق بشر در ايران حرف بزند، بايد بتواند در باره گزارش بيکر-هميلتون نيز اظهار نظر کند.
اين البته ورای مسئوليت من است. من فقط می دانم که پرزيدنت بوش اين گزارش را بسيار مهم توصيف کرد و مشغول مشورت با کارشناسان ديگر در وزارت امور خارجه آمريکا و شورای امنيت ملی است و به عقيده من قصد دارد در عرض چند هفته آينده گام هايی در اين زمينه بردارد.
در باره کشورهای عربی چه فکر می کنيد که اخيرا در کنفرانس شورای همکاری خليج فارس اعلام کردند می خواهند از تکنولوژی هسته ای برخوردار باشند؟ آيا آمريکا با اين موضوع موافقت خواهد کرد؟ آيا اصولا آمريکا تنها از متحدان خود در اين زمينه حمايت می کند؟
ما به طور همه جانبه ای از استفاده صلح آميز از تکنولوژی هسته ای برای مصرف های صلح آميز حمايت می کنيم. در واقع، بزرگترين کمک کننده به آژانس بين المللی انرژی اتمی هستيم.
ما بيش از ۲۰۰ ميليون دلار برای کمک های فنی در زمينه انرژی اتمی، در اختيار آژانس قرار می دهيم.
وقتی کشورها اعلام می کنند که مايل به داشتن تکنولوژی هسته ای برای مصرف های صلح آميز هستند، آژانس با آنها در اين زمينه گفت و گو می کند.
کشورها در سراسر جهان، از تکنولوزی هسته ای برای مصارف صلح آميز استفاده می کنند. اتيوپی از تکنولوژی هسته ای برای مبارزه با نوعی پشه استفاده می کند. ويتنام از اين تکنولوژی در تحقيقات استفاده می کند. آرژانتين اين تکنولوژی را برای توليد ايزوتوپ هايی که مصرف پزشکی دارند به کار می برد.
ما هيچ مخالفتی با اين موضوع که ايران يا هر کشور ديگری بخواهد از تکنولوژی هسته ای برای موارد صلح آميز استفاده کند، نداريم.
نگرانی ما تنها اين است که کشوری مثل ايران به دنبال تکنولوژی هسته ای و خطرناکی از جمله توانايی غنی سازی اورانيويم يا راکتور آب سنگين باشد.
آقای البرادعی پيش از جلسه شورای حکام سه هفته پيش هم به طور خصوصی و هم به طور علنی در حضور خبرنگاران کاملا روشن کرد که ايران يک مورد ويژه است.
ايران کشوری است که رهبرانش جامعه جهانی را به مدت بيست سال فريب دادند. هنوز رابطه هسته ای اين کشور با شبکه عبدالقدير خان و با نيروی نظامی کشور نگران کننده است.
به همين دليل جامعه جهانی از ايران خواست و اکنون هم شورای امنيت از ايران خواسته است که فعاليت های هسته ای به ويژه غنی سازی اورانيوم را به طور کامل متوقف کند.
و به همين دليل از ايران می خواهيم فعاليت های هسته ای حساس را به حال تعليق در آورد. در عين حال اگر ايران اين فعاليت ها را تعليق کند، حاضريم در باره برخورداری ايران از تکنولوژی واقعی صلح آميز هسته ای مذاکره کنيم.
شما آقای سلطانيه نماينده ايران در آژانس را می بينيد...آيا با او هيچ مکالمه ای هم داريد؟
ما گاه گاه يکديگر را در آسانسور می بينيم. ولی می دانيد که ايالات متحده آمريکا و ايران رابطه ديپلماتيک ندارند و بنا بر اين با آنها ارتباط کاری نداريم.
با اين حال کانداليزا رايس وزير امور خارجه آمريکا گفته است که آمريکا آماده مذاکره با ايران در باره مسايل هسته ای و در باره مسايل ديگر است، به شرط اينکه ايران به تعهدات بين المللی خود در مقابل شورای امنيت عمل کند و فعاليت های هسته ای را به حال تعليق در آورد.
ايران حق برخورداری از انرژی صلح آميز هسته ای را دارد. اما نگرانی بين المللی اين است که همه فعاليت های ايران صلح آميز نباشد.
بی اعتنايی رهبران ايران به نگرانی بين المللی به مردم ايران آسيب می رساند و آنها را به انزوا می راند.
از نظر ما هنوز يک راه ديگر باز است و آن راهی است که منافع اقتصادی و امنيت طولانی مدت برای مردم ايران به دنبال خواهد داشت.
تنها کاری که رهبری ايران بايد بکند اين است که غنی سازی اورانيويم را تعليق کند و پيشنهادهای سخاوتمندانه ای که از سوی آمريکا و اروپا و روسيه و چين به ايران شده را بپذيرد.
اين پيشنهادها هم به نفع مردم ايران و هم به نفع جامعه جهانی است.
