علیرضا اسپهبد نقاش و گرافيست ايرانی، که ۵ اسفندماه براثر سکته قلبی دارفانی را وداع گفته بود، روز دوشنبه ۷ اسفند ماه در قطعه هنرمندان بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.
«تنها کاری که عاشقانه و از روی تعهد دوست دارم، نقاشی است و نگاه کردن به واقعيت و دريافتن آن چيزی که می‌خواهد خود را با تمام آشکارگی‌اش پنهان کند.» اين ها عبارات بيانگر دل مشغولی های هنرمند نقاشی بود که پس از سه دهه فعاليت مستمر هنری، ۷ اسفندماه در بهشت زهرای تهران آرميد.
عليرضا اسپهبد، نقاش و گرافيست ايرانی، از کودکی آموختن نقاشی را نزد جعفر رهنما آغاز کرد. سپس وارد دبيرستان هنرهای زيبای پسران تهران شد و در رشته نقاشی شروع به تحصيل کرد. پس از آن به تحصيل در دانشکده هنرهای تزئينی پرداخت و در دانشکده گلداسميت دانشگاه لندن ادامه تحصيل داد.
عليرضا اسپهبد در سال ۱۳۵۴ اولين نمايشگاه انفرادی خود را به نام «کلاغ ها» در نگارخانه سيحون در معرض ديد علاقه مندان قرار داد.
آخرين نمايشگاه او نيز در سال ۱۳۸۰ در همان گالری سيحون برپا شد. اين نمايشگاه که «انسان - الفبا» نام داشت به شاعران، نويسندگان و روزنامه نگاران ايران تقديم شده بود و حاوی فيگورهايی بود پوشيده از موتيف خط فارسی که با حرکاتی رنسانسی در فضا ترسيم شده اند.
آقای اسپهبد علاوه بر نقاشی به عنوان گرافيست نيز فعاليت داشت و برای چندين جلد کتاب و مجلات از جمله کتاب جمعه احمد شاملو به طراحی جلد پرداخت.
انسان های ترسيده، زنان سفيدپوش مدهوش، جيغ های هولناک ، کلاغ ها و درخت های نوستالژيک موضوعاتی هستند که در بيشتر نقاشی های علی رضا اسپهبد به انها پرداخته شده است.
آیدین آغداشلو
آيدين آغداشلو، نقاش ، درباره او گفته است :« اسپهبد از نقاشان جدی و پرکار روزگار ما بود که حرفی برای گفتن داشت. اسپهبد يک نقاش «مفهومی» بود. نقاشی که از راهی غيرمستقيم و هنرمندانه پيامی را منتقل می‌کرد... از دوره کلاغ‌ها که قبل از رفتنش از ايران شکل گرفت، تا زمانی که چهره انسان و رنج او مضمون اصلی کارهايش را تشکيل می‌داد.»
جواد مجابی ، نويسنده و شاعر، نيز پس از درگذشت اقای اسپهبد نوشت: «اسپهبد با سربلندی و استقلال، آثار خود را بی هيچ مدارايی با عوام زدگی و انحطاط فرهنگی آفريد و به ملت خود عرضه کرد. اسپهبد نقاش کابوس های انسانی است. ادبيات نقاشی اش؛ «مصايب کابوس وار انسان امروز» است و مشغله اصلی ذهنش؛ فاجعه زيست نابهنجار انسان امروزی ، خاصه در کشورهای جنوب است. و اين فاجعه را که از مضحکه يی بری نيست در جهانی خواب کردار به تماشا می گذارد.»
علیرضا اسپهبد نقاش وگرافیست ایرانی با آنکه عليرضا اسپهبد طی سال های اخير تمايلی به نمايش عمومی آثارش نداشت اما برگزيده نقاشی های او طی سالهای ۱۳۵۰ تا ۱۳۷۶ را نشر هنر ايران در قالب يک جلد کتاب منتشر کرده و انجمن قلم آلمان نيز برخی آثار اين هنرمند را به صورت کارت پستال، پوستر و طرح جلد کتاب، تحت عنوان «آزادی بيان» چاپ کرده است.
کانون نويسندگان ايران با اشاره به روحيه آزادی خواهانه عليرضا اسپهبد، در اطلاعيه ای آورده است: « اسپهبد، نقاش و گرافيست، هنرمندی مبارز، مستقل و آزاده بود و هرگز هنر خود را به هيچ قدرتی نفروخت.»
احمد شاملو، نصرت رحمانی، رضا براهنی و جواد مجابی از جمله کسانی هستند که تاکنون شعرهای زيادی را به او تقديم کرده اند.
تنها نقاشی می کشم
محمود دولت آبادی، نویسنده وعضو کانون نویسندگان ایران، درباره مرگ اسپهبد به خبرگزاری ایسنا، گفت:« این اواخر فترت و انزوای علیرضا اسپهبد آن قدر شدید شده بود كه ما هم حتی كمتر یكدیگر را می‌دیدیم. دلتنگی او از مجموعه جامعه هنر و مجموعه روابط حاكم بر فضای هنرهای تجسمی در كشور بود. با ما كه دوستان اهل قلمش بودیم، مشكلی نداشت.»
دولت آبادی اضافه كرد:« تنهایی سنگینی را طی دو سال گذشته در خانواده و جامعه تحمل می‌كرد. یكی دوبار كه با او صحبت كرده و سراغش را گرفتم كه چه می‌كند، می‌گفت: تنها نقاشی می‌كشم.»
کتاب برگزيده نقاشی های عليرضا اسپهبد ۱۳۷۶ـ۱۳۵۰از سوی نشر هنر ايران منتشر شده است.
اعتراض اسپهبد به نمایش بدون اجازه آثارش
اسپهبد از جمله هنرمندانی بود که به نمایش بدون اجازه آثارش دربرنامه بررسی نقاشی و مجسمه سازی معاصر ایران در دهه های ۴۰ و ۵۰ اعتراض کرده بود.
انجمن هنرمندان نقاش ایران و انجمن هنرمندان مجسمه ساز ایران این برنامه را که شامل نمایشگاه و چند گردهمایی بود، در «گالری تهران» در خیابان قدس برگزار کرد و در آن آثار هنرمندانی مانند علیرضا اسپهبد، لیلیت تریان، ایران درودی، علی اکبر صادقی، احمد عالی، مسعود عربشاهی، پرویز کلانتری، فرشید مثقالی، علی اصغر محمدی، مرتضی ممیز و محسن وزیری مقدم به نمایش گذاشته شد.
اما در حالی که برنامه دومین روز برگزاری خود را سپری می کرد، چند تن از نقاشان و مجسمه سازان به نمایش آثار خود اعتراض کردند.
علیرضا اسپهبد از نخستین کسانی بود که به درج بدون اجازه نامش در فهرست حاضران در نمایشگاه اعتراض کرد. او به روزنامه اعتماد ملی گفته بود که کسی از او برای نمایش آثارش در این نمایشگاه اجازه نگرفته است.
این هنرمند نقاش به عضویت نداشتن در انجمن هنرمندان نقاش ایران اشاره کرده بود و گفته بود که: «من عضویتی در این انجمن ندارم و بالطبع از کمک هایی که به اعضای آن می شود محروم هستم. حتی هیچ گونه بیمه ای ندارم، پس چرا باید از نام من بهره برداری کنند؟»
اعتراض آقای اسپهبد در حالی ابراز شد که برگزار کنندگان برنامه بررسی نقاشی و مجسمه سازی معاصر ایران در دهه های ۴۰ و ۵۰ در روز اول مراسم اعلام کردند که آثار به نمایش درآمده را از خود هنرمندان یا گالری داران مشهور به امانت گرفته اند.
