کمتر از يکماه ديگر، نمايندگان ايران و گروه پنج به علاوه يک، به ميز مذاکره بازمی گردند تا شايد راه حلی برای پرونده هسته ای تهران بيايند. طرفين در ماه گذشته، در استانبول توافق کردند تا روز سوم خرداد، در بغداد، مذاکرات اصلی را آغاز کنند.
در گفتگويی اختصاصی با راديو فردا، مایکل مان، سخنگوی کاترين اشتون از روند برنامه ريزی برای مذاکرات، و تاثير تحريم ها بر ايران می گويد. مايکل مان، در بروکسل ابتدا از ارزيابی گروه پنج به علاوه از نشست استانبول می گويد:
پس از دو هفته از برگزاری نشست استانبول، گروه پنج به علاوه چه ارزيابی ای از اين مذاکرات دارد؟
راستش اين مذاکرات بسيار مثبت بود. خصوصا اينکه ايران پس از مدتی طولانی به ميز مذاکره بازگشت و از سوی طرف ايرانی تمايل آشکاری برای گفتگو بر سر برنامه هسته ای اش ابراز شد. و ما برای دور بعدی مذاکرات قرار شد در روز سوم خرداد در بغداد به ميز مذاکره بازگرديم. حداقل ايرانی ها اينبار واقعا آمده اند که گفتگو کنند و ما اميدواريم که پيشرفتی در طول اين روند به دست بيايد.
آيا انتخاب بغداد به عنوان مکان بعدی مذاکرات دليل خاصی داشت؟
خب مذاکره برای به نتيجه رسيدن برای مکان مذاکرات بسيار طولانی بود. من فکر نمی کنم مکان مذاکره موضوعی حيات باشد. اين بخشی از اين روند است. طرف ايرانی پيشنهاد ديدار در استانبول و سپس بغداد را داد و ما پذيرفتيم. بدون شک اگر دور ديگری از مذاکرات باشد در بغداد نخواهد بود. مهمترين مسئله اين است که اين شهرها مکانی مساعد باشند برای مذاکراتی سازنده. تا کنون افرادی هم از سوی برای بررسی مکان مذاکره به محل اعزام شده اند و در اين زمينه پيشرفتهايی هم به دست آمده است.
يعنی به نظر شما، پيشنهاد و انتخاب يک مکان برای مذاکره بخشی از روند چانه زنی نيست؟
مهمترين چيز گفتگو هاست و مکان آن تنها جاييست که اين اتفاق می افتد و مذاکره سازنده است که اهميت دارد. ما در هفته های پيش رو با ايرانی ها برای داشتن برنامه ای مشخص برای گفتگو همکاری خواهيم کرد.
لطفا کمی درباره اين گروه های کاری توضيح بدهيد که دقيقا تا سوم خرداد چه روندی را طی خواهند کرد؟
خب ما يک مدير سياسی داريم در اتحاديه اروپا که با مديران سياسی کشورهای پنج به علاوه يک همکاری می کند. او نتيجه اين کار را با معاون سعيد جليلی دبير شورای عالی امنيت ملی ايران در ميان می گذارد. در نتيجه آماده سازی ها نه تنها در زمينه تکنيکی بلکه از حيث سياسی هم تا حدی انجام می شود. و اين گفتگوها تا زمان برگزاری مذاکرات اصلی بين دو طرف ادامه می يابد تا برای مذاکرات برنامه ای دقيق طرح ريزی شده باشد و بيشتر کارهای تکنيکی و سياسی پيش از مذاکرات انجام می شود.
همکاری طرف ايرانی در اين روند را چگونه ارزيابی می کنيد؟
ببينيد، پيشتر اين گونه بود که طرف ايرانی اصلا تمايلی به گفتگو درباره موضوع اصلی که برنامه هسته ای است نداشت، اين هم اکنون تغيير کرده، اولين ديدار در استانبول، درباره برنامه هسته ای و چهارچوب قرار دادن پيمان ان پی تی برای ادامه مذاکرات بود. آماده سازی‌های تکنيکی برای مذاکرات آينده در حال شروع است. و ما بسيار اميدواريم که برنامه ای جامع برای نشست بغداد آماده کنيم. و اين روند را پيش ببريم. چون نشست استانبول بيشتر جنبه اعتماد سازی داشت و بيشتر درباره اصول بود.
اعتماد سازی‌ای که شما از آن صحبت می کنيد از نگاه مقام های ايرانی با کم کردن تحريم ها و فشارها بر ايران در ارتباط است. آمريکا در روزهای اخير اعلام کرده است که به اعمال تحريم ها ادامه می دهد. آيا موضوع تحريم ها بخشی از ابزار چانه زنی است که ايران بر سر ميز مذاکره حاضر شده است؟
تحريم های اتحاديه اروپا، آمريکا و تحريم های بين المللی، به نظر ما يکی از مهمترين دلايلی است که ايران به ميز مذاکره بازگشته است. ما راهکاری موازی را هميشه برگزيديم که از يک سو فشار را بر حکومت ايران افزايش داديم و از سوی ديگر، آماده گفتگو بوده ايم. ما فکر می کنيم اين سياستی موفق بوده است. آنچه نمی تواند اتفاق بيفتد اين است که پيش شرط تعيين شود.
ما تحريم هايمان را بر مبنای آن چيزی تعيين می کنيم که در ايران رخ می دهد يا تغيير می کند که آن هم مبنايش گزارش های آژانس است. اينکه ما تحريم ها را به عنوان پيش شرط مذاکره حذف کنيم امکان ندارد. ما تنها زمانی از تحريم ها کم می کنيم که دليلی برای آن وجود داشته باشد. و تحولی واقعی در ايران اتفاق افتاده باشد. اين برای ما قابل قبول نيست که ايرانی ها تنها زمانی با ما سخن بگويند که ما از تحريم ها کم کرده باشيم. ايرانی ها توافق کرده اند که مذاکره کنند. ما هم برنامه تحريم هايمان را تنها زمانی که تغييری اساسی رخ داده باشد بازبينی خواهيم کرد.
در اين روند بحث غنی سازی اورانيوم در ايران، يکی از مهمترين موضوعاتی است که از سوی گروه پنج به علاوه يک با ايران مطرح شده است. شما از تغييری اساسی سخن گفتيد. آيا اشاره شما به توقف غنی سازی بيست درصدی است يا غنی سازی ۳.۵ درصد؟
من نمی توانم به جزييات آنچه که بر سر آن مذاکره می کنيم اشاره کنم. اما اين مشخص است که تحريم های ما بر مبنای گزارش های آژانس تعريف شده اند. گزارشهايی که در آن به تمرد ايران از تعهدهای بين المللی اش اشاره می کنند. و انچه ما می گوييم اين است که ايران بر مبنای تعهدات بين المللی اش عمل کند. ايران امضا کننده پيمان ان پی تی است، اما در قالب اين پيمان عمل نمی کند. درنتيجه بدون اينکه به موضوع سه و نيم درصد يا بيست درصد غنی سازی بپردازيم، مهمترين موضوع اصول و قوانين بين المللی است که ايران بايد به آن عمل کند و اميدواريم که به آن سمت برويم.
آيا هيچ نشانی از تمايل ايران به توقف غنی سازی بيست درصدی، مبادله آن و يا وارد کردن آن از کشور ديگری وجود دارد؟
من متاسفم که نمی توانم پاسخ اين سوالها را بدهم. آنچه جامعه بين المللی و آژانس فکر می کند مشخص است و اينکه ايران کجا پا را فراتر از قانون گذاشته است و ايران بايد به اين راه بازگردد. و اينها همه بخشی از مذاکرات است. مذاکرات اصلی هنوز آغاز نشده است. مطمئننا ما درباره اين موضوعات به تفصيل در بغداد صحبت خواهيم کرد. اما اين اشتباه است که ما پيشا پيش درباره آن صحبت کنيم.
آيا آمدن ايران به ميز مذاکره را تنها نتيجه تحريم ها می بينيد يا فکر می کنيد با تهديدهای نظامی اسرائيل عليه ايران هم در ارتباط است؟
من واقعا نمی توانم بگويم که در ذهن مذاکره کنندگان ايرانی چه می گذرد. ما سياست تشويق و مجازاتمان را پی می گيريم. ما موافق گفتگو هستيم و در عين حال بر اين باوريم که تحريم ها تاثيری جدی بر ايرانی ها داشته است. از اول ماه جولای تحريم نفت قطعی می شود و اين تاثيری شگرف بر اقتصاد ايران خواهد داشت. فکر نمی کنم اعمال اين تحريم ها تاثيری بر مذاکرات بگذارد. تحريم ها اعمال شدند تا ايران را به ميز مذاکره بازگردانند و به نظر من اين سياست موفق هم بوده است.
در گفتگويی اختصاصی با راديو فردا، مایکل مان، سخنگوی کاترين اشتون از روند برنامه ريزی برای مذاکرات، و تاثير تحريم ها بر ايران می گويد. مايکل مان، در بروکسل ابتدا از ارزيابی گروه پنج به علاوه از نشست استانبول می گويد:
پس از دو هفته از برگزاری نشست استانبول، گروه پنج به علاوه چه ارزيابی ای از اين مذاکرات دارد؟
راستش اين مذاکرات بسيار مثبت بود. خصوصا اينکه ايران پس از مدتی طولانی به ميز مذاکره بازگشت و از سوی طرف ايرانی تمايل آشکاری برای گفتگو بر سر برنامه هسته ای اش ابراز شد. و ما برای دور بعدی مذاکرات قرار شد در روز سوم خرداد در بغداد به ميز مذاکره بازگرديم. حداقل ايرانی ها اينبار واقعا آمده اند که گفتگو کنند و ما اميدواريم که پيشرفتی در طول اين روند به دست بيايد.
آيا انتخاب بغداد به عنوان مکان بعدی مذاکرات دليل خاصی داشت؟
خب مذاکره برای به نتيجه رسيدن برای مکان مذاکرات بسيار طولانی بود. من فکر نمی کنم مکان مذاکره موضوعی حيات باشد. اين بخشی از اين روند است. طرف ايرانی پيشنهاد ديدار در استانبول و سپس بغداد را داد و ما پذيرفتيم. بدون شک اگر دور ديگری از مذاکرات باشد در بغداد نخواهد بود. مهمترين مسئله اين است که اين شهرها مکانی مساعد باشند برای مذاکراتی سازنده. تا کنون افرادی هم از سوی برای بررسی مکان مذاکره به محل اعزام شده اند و در اين زمينه پيشرفتهايی هم به دست آمده است.
يعنی به نظر شما، پيشنهاد و انتخاب يک مکان برای مذاکره بخشی از روند چانه زنی نيست؟
مهمترين چيز گفتگو هاست و مکان آن تنها جاييست که اين اتفاق می افتد و مذاکره سازنده است که اهميت دارد. ما در هفته های پيش رو با ايرانی ها برای داشتن برنامه ای مشخص برای گفتگو همکاری خواهيم کرد.
لطفا کمی درباره اين گروه های کاری توضيح بدهيد که دقيقا تا سوم خرداد چه روندی را طی خواهند کرد؟
خب ما يک مدير سياسی داريم در اتحاديه اروپا که با مديران سياسی کشورهای پنج به علاوه يک همکاری می کند. او نتيجه اين کار را با معاون سعيد جليلی دبير شورای عالی امنيت ملی ايران در ميان می گذارد. در نتيجه آماده سازی ها نه تنها در زمينه تکنيکی بلکه از حيث سياسی هم تا حدی انجام می شود. و اين گفتگوها تا زمان برگزاری مذاکرات اصلی بين دو طرف ادامه می يابد تا برای مذاکرات برنامه ای دقيق طرح ريزی شده باشد و بيشتر کارهای تکنيکی و سياسی پيش از مذاکرات انجام می شود.
همکاری طرف ايرانی در اين روند را چگونه ارزيابی می کنيد؟
ببينيد، پيشتر اين گونه بود که طرف ايرانی اصلا تمايلی به گفتگو درباره موضوع اصلی که برنامه هسته ای است نداشت، اين هم اکنون تغيير کرده، اولين ديدار در استانبول، درباره برنامه هسته ای و چهارچوب قرار دادن پيمان ان پی تی برای ادامه مذاکرات بود. آماده سازی‌های تکنيکی برای مذاکرات آينده در حال شروع است. و ما بسيار اميدواريم که برنامه ای جامع برای نشست بغداد آماده کنيم. و اين روند را پيش ببريم. چون نشست استانبول بيشتر جنبه اعتماد سازی داشت و بيشتر درباره اصول بود.
اعتماد سازی‌ای که شما از آن صحبت می کنيد از نگاه مقام های ايرانی با کم کردن تحريم ها و فشارها بر ايران در ارتباط است. آمريکا در روزهای اخير اعلام کرده است که به اعمال تحريم ها ادامه می دهد. آيا موضوع تحريم ها بخشی از ابزار چانه زنی است که ايران بر سر ميز مذاکره حاضر شده است؟
تحريم های اتحاديه اروپا، آمريکا و تحريم های بين المللی، به نظر ما يکی از مهمترين دلايلی است که ايران به ميز مذاکره بازگشته است. ما راهکاری موازی را هميشه برگزيديم که از يک سو فشار را بر حکومت ايران افزايش داديم و از سوی ديگر، آماده گفتگو بوده ايم. ما فکر می کنيم اين سياستی موفق بوده است. آنچه نمی تواند اتفاق بيفتد اين است که پيش شرط تعيين شود.
ما تحريم هايمان را بر مبنای آن چيزی تعيين می کنيم که در ايران رخ می دهد يا تغيير می کند که آن هم مبنايش گزارش های آژانس است. اينکه ما تحريم ها را به عنوان پيش شرط مذاکره حذف کنيم امکان ندارد. ما تنها زمانی از تحريم ها کم می کنيم که دليلی برای آن وجود داشته باشد. و تحولی واقعی در ايران اتفاق افتاده باشد. اين برای ما قابل قبول نيست که ايرانی ها تنها زمانی با ما سخن بگويند که ما از تحريم ها کم کرده باشيم. ايرانی ها توافق کرده اند که مذاکره کنند. ما هم برنامه تحريم هايمان را تنها زمانی که تغييری اساسی رخ داده باشد بازبينی خواهيم کرد.
در اين روند بحث غنی سازی اورانيوم در ايران، يکی از مهمترين موضوعاتی است که از سوی گروه پنج به علاوه يک با ايران مطرح شده است. شما از تغييری اساسی سخن گفتيد. آيا اشاره شما به توقف غنی سازی بيست درصدی است يا غنی سازی ۳.۵ درصد؟
من نمی توانم به جزييات آنچه که بر سر آن مذاکره می کنيم اشاره کنم. اما اين مشخص است که تحريم های ما بر مبنای گزارش های آژانس تعريف شده اند. گزارشهايی که در آن به تمرد ايران از تعهدهای بين المللی اش اشاره می کنند. و انچه ما می گوييم اين است که ايران بر مبنای تعهدات بين المللی اش عمل کند. ايران امضا کننده پيمان ان پی تی است، اما در قالب اين پيمان عمل نمی کند. درنتيجه بدون اينکه به موضوع سه و نيم درصد يا بيست درصد غنی سازی بپردازيم، مهمترين موضوع اصول و قوانين بين المللی است که ايران بايد به آن عمل کند و اميدواريم که به آن سمت برويم.
آيا هيچ نشانی از تمايل ايران به توقف غنی سازی بيست درصدی، مبادله آن و يا وارد کردن آن از کشور ديگری وجود دارد؟
من متاسفم که نمی توانم پاسخ اين سوالها را بدهم. آنچه جامعه بين المللی و آژانس فکر می کند مشخص است و اينکه ايران کجا پا را فراتر از قانون گذاشته است و ايران بايد به اين راه بازگردد. و اينها همه بخشی از مذاکرات است. مذاکرات اصلی هنوز آغاز نشده است. مطمئننا ما درباره اين موضوعات به تفصيل در بغداد صحبت خواهيم کرد. اما اين اشتباه است که ما پيشا پيش درباره آن صحبت کنيم.
آيا آمدن ايران به ميز مذاکره را تنها نتيجه تحريم ها می بينيد يا فکر می کنيد با تهديدهای نظامی اسرائيل عليه ايران هم در ارتباط است؟
من واقعا نمی توانم بگويم که در ذهن مذاکره کنندگان ايرانی چه می گذرد. ما سياست تشويق و مجازاتمان را پی می گيريم. ما موافق گفتگو هستيم و در عين حال بر اين باوريم که تحريم ها تاثيری جدی بر ايرانی ها داشته است. از اول ماه جولای تحريم نفت قطعی می شود و اين تاثيری شگرف بر اقتصاد ايران خواهد داشت. فکر نمی کنم اعمال اين تحريم ها تاثيری بر مذاکرات بگذارد. تحريم ها اعمال شدند تا ايران را به ميز مذاکره بازگردانند و به نظر من اين سياست موفق هم بوده است.
