رادیو فردا در گفت وگو با عطاء الله مهاجرانی، داوود هرمیداس باوند و محمدعلی دادخواه، پيامدهای به دار آويختن صدام حسين، ریيس جمهور برکنار شده عراق را بررسی کرده است.
اعدام صدام حسين پس از محکوميت او در دادگاه رسيدگی به اعدام بيست و چهار سال پيش ۱۴۸ عراقی شيعه مذهب روستای دجيل، بر زندگی او پايان نهاد.
اما، پرونده های ديگر اتهامی او همچنان مفتوح ماند. از اين جمله است پرونده های قتل عام کردهای عراق، حبس، شکنجه و اعدام هزاران زندانی مسلمان، کمونيست و دگرانديش عراقی، کشتار شيميايی کردهای حلبچه، تجاوز به خاک ايران، کشته شدن حدود يک ميليون ايرانی وعراقی در جنگی هشت ساله، استفاده از بمب شيميايی عليه نظاميان ايرانی، و تجاوز به خاک کويت.
اعدام صدام حسين گرچه با شور و شادی عمدتاً شيعيان و کردهای عراقی روبرو شد، اما اعتراض هايی به ويژه در ميان اعراب سنی، در پی داشت.
عطاءالله مهاجرانی
انتشار تصاويری از صحنه اعدام صدام حسين که همراه بود با طعن و لعن به او و ستودن مقتدی صدر رهبرشيعه مذهب سپاه المهدی و آيت الله محمدباقر صدر بنيانگذار حزب الدعوه (حزب نوری المالکی نخست وزير شيعه عراق که با امضايش اجرای حکم اعدام ممکن شد)، بر شدت اعتراضات اوليه به زمان اجرای حکم در بامداد عيد قربان افزود.
در خارج از عراق، اعدام صدام حسين از سويی ايران را در کنار آمريکا و اسرائيل جای داد که به فاصله کوتاهی پس از اجرای حکم، هريک به شيوه ای، مجازات او را مثبت تلقی کردند، و از سوی ديگر، عربستان سعودی را در کنار حماس و تشکيلات خود گردان فلسطينی قرار داد که اعدام صدام حسين را نکوهيدند.
«مجاهد شهيد» ناميدن صدام حسين در اعتراضات چند صد نفره اعراب سنی، «قهرمان فلسطينيان» خواندن او و اعلام سه روز عزای عمومی در ليبی، همه از«سردار قادسيه دوم» تصويری تازه به دست داد که با تصوير آشناتر او در چهار دهه اخيرمتضاد بود و يا متفاوت.
در ميزگرد حاضر جوانب و پيامدهای اعدام صدام حسين مورد ارزيابی قرار گرفته است.
محاکمه براساس قوانین عراق
عطاءالله مهاجرانی وزير پيشين فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوران رياست جمهوری محمد خاتمی می گويد: «با توجه به پرونده های جنايات متعدد صدام حسين در عراق، ايران و کويت، جنايتکار عليه بشريت دانستن او تعبيری درست بود».
آقای مهاجرانی می افزايد گرچه به همه اتهامات او رسيدگی نشد و به گفته برخی در اعدام او «تعجيل» شد، اما اساس تصميم گيری قوانين عراق بود.
به گفته آقای مهاجرانی، همزمانی اعدام با عيد قربان و شرايط حاکم بر اعدام او... از حواشی امر بود و اصل اين است که با توجه به اقدامات صدام حسين، حکم، عادلانه بود و دير يا زود اجرا می شد.
داوود هرمیداس باوند
آقای مهاجرانی در پاسخ به پرسشی ديگر می گويد برخی مطبوعات، رسانه ها و شبکه های تلويزيونی عربی می کوشند با طرح ايرادات موجود در اعدام صدام حسين ضمن عمده کردن اختلاف شيعه و سنی، از صدام حسين «قهرمانی سنی و عرب و حامی فلسطينيان بسازند».
ضرورت محاکمه در دادگاه بین المللی
داوود هرميداس باوند کارشناس مناسبات ايران وعراق و استاد روابط بين الملل می گويد: «چون اتهامات وارده به صدام حسين اتهاماتی بين المللی بود، او منطقاً بايد در دادگاهی بين المللی محاکمه می شد».
آقای باوند می افزايد: عدم برگزاری چنين محاکمه ای و تشکيل دادگاهی داخلی، خواه نا خواه موجب برانگيختن انتقاداتی شد و رويه دادگاه در روزهای آخر و اعدام ناگهانی او بر شدت انتقادات افزود و موجب ساخته شدن چهره ای ديگر از صدام حسين شد.
آقای باوند در پاسخ به پرسشی ديگر می افزايد: مسئله پرداخت غرامت های جنگی به ايران هنوز قابل پيگيری است و اين امر را می توان و بايد با دولت جديد عراق و در صورت حل نشدن مسئله در اين سطح با نهادهای بين المللی در ميان گذاشت.
محمدعلی دادخواه
«فرصت از دست رفته»
محمدعلی دادخواه از حقوقدانان موسس «کانون مدافعان حقوق بشر در ايران» می گويد:«اراده ای بين المللی و عده ای از حاميان صدام حسين در گذشته موجب شد که صدام حسين در دادگاهی بين المللی محاکمه نشود و بررسی اتهامات او به سرعت خاتمه يابد».
آقای دادخواه می افزايد: کافی بود عراق پس از صدام حسين تشکيل چنين دادگاهی را هدف قرار می داد. به گفته آقای دادخواه، «حاصل کار دادگاه صدام حسين، افروده شدن بر خسارات اقدامات ضد بشری دوران صدام حسين بود».
آقای دادخواه همچنين محاکمه صدام حسين را «فرصتی از دست رفته» توصيف می کند و می گويد اين امر بايد «عبرتی برای آينده باشد» که سرنوشت چنين محاکماتی، به دادگاه های بين المللی معتقد به حقوق بشر سپرده شود که عليرغم عدم تاييد حکم اعدام، می توانند به بررسی بی طرفانه همه موراد اتهام جنايات عليه بشريت بنشينند.
