محمد علی جعفری، فرمانده سپاه پاسداران و نيروی مقاومت بسيج، به تازگی به روزنامه جام جم گفت که احتمال حمله آمريکا به ايران «جدی تر» شده است و افزود: در صورت وقوع چنين حمله ای، يکی از اقدامات ايران «کنترل خروج نفت» از تنگه هرمز خواهد بود.
فرمانده سپاه پاسداران در همين ارتباط همچنين به استفاده ايران از آنچه که توانمندی های ایران در جهان اسلام خواند، اشاره کرد.
حسين آرين، کارشناس نظامی و استراتژيک راديو فردا، در گفت و گويی ديدگاه های خود را در اين زمينه تشريح کرده است:
رادیو فردا: آيا ايران امکان کنترل يا بستن تنگه هرمز را دارد؟
حسين آرين: آن گونه که بعضی ها ممکن است فکر کنند، تنگه هرمز يک آبراه باريک نيست و باريک ترين بخش تنگه هرمز، بين جزيره لارک ايران و جزيره قوين بزرگ عمان ۳۴ کيلومتر است.
در ضمن ، ماهيت دکترين نظام جمهوری اسلامی در خليج فارس، دفاعی و بر پايه استفاده از موشک های ساحل به دريا، ناوچه های موشک انداز، قايق های تندرو و همچنين مين گذاری و عمليات کماندويی استوار است.
جنگ و گريز و عمليات ايذائی در تنگه هرمز و خليج فارس با استفاده از موقعيت جغرافيایی سواحل و جزاير ايران جزئی از تاکتيک های نيروی دريایی سپاه پاسداران خواهد بود. برخی از فرماندهان نيروی دريايی سپاه اين جنگ را «جنگ نامتقارن دفاعی» می دانند.
اين که ايران می تواند تنگه هرمز را ببندد يا نه؟ بايد بگويم اين کار امکان پذير نيست. ايران می تواند اختلالاتی در عبور و مرور کشتی های نفتکش و باری در تنگه هرمز ايجاد کند، ولی قادر نيست آن را ببندد.
آيا ايران می تواند از طريق مين گذاری اخلال ايجاد کند و توانايی اش دراين زمينه چقدر است؟
- «ايران توانايی مين گذاری دارد ولی توانايی مين روبی آن بسيار ناچيز است. ايران ناوهای مين روب و مين شکار ندارد. به عبارت ديگر ايران در مقابل مين گذاری احتمالی آمريکا برای محاصره دريايی بنادر ايران بسيار آسيب پذير است.»
توانايی ايران در مين گذاری، نسبت به دوران جنگ ايران و عراق بيشتر شده است. ايران توانايی مين گذاری دارد ولی توانايی مين روبی آن بسيار ناچيز است. ايران ناوهای مين روب و مين شکار ندارد. به عبارت ديگر ايران در مقابل مين گذاری احتمالی آمريکا برای محاصره دريايی بنادر ايران بسيار آسيب پذير است.
ايجاد اختلال در تردد نفت کش ها باعث خواهد شد که کشورهای عرب حوزه خليج فارس با آمريکا عليه ايران همگام شوند و همکاری خود را بيشتر کنند. زيرا اين کشورها علاوه بر صدمه ای که از اختلال در صدور نفت می بينند، نگرانی عمده نيز دارند و آن برنامه هسته ای ايران است.
گذشته از تمام اين مسائل، ايران خود صادر کننده نفت است و نياز مبرم به در آمد نفت دارد، بنابراين بستن تنگه هرمز که از نظر نظامی امکان پذير نيست معادل است با خودکشی سياسی و اقتصادی.
ناوگان پنجم آمريکا حضور مستمر در خليج فارس و در دريای عمان دارد و از بستن تنگه هرمز جلوگيری خواهد کرد و يا در صورت اقدام از سوی سپاه ، با اجرای عمليات گسترده قادر است ريشه اقدام های آتی برای ايجاد اختلال در اين آبراه استراتژيک را بخشکاند. در هر صورت ايران و نيروی دريایی سپاه و ارتش صدمه حواهد ديد.
فرمانده سپاه پاسداران به اين نکته اشاره کرده که ايران به کشورهايی که حمله از خاک آنها صورت گيرد، پاسخ خواهد داد. برای ايران، چقدرامکان چنين کاری وجود دارد؟
ايران می تواند از موشک های بالستيک خود عليه قوای آمريکا در عراق، کويت و افغانستان استفاده کند.
همچنين با توجه به آن چه که سرلشگرجعفری «توانايی های نظامی ايران در خارج » ذکر کرده است، ايران می تواند حزب الله لبنان و حماس را وارد ميدان کند.
ايران می تواند از توانايی های ديگری که در کشورهای عرب حوزه خليج فارس دارد يا احتمالا شبکه هايی که در ساير کشورها، حتی خارج از خاورميانه و فراتر از آن، سازمان داده ، استفاده کند.
اين احتمالات را اسرائيل و آمريکا مد نظر دارند و در عمليات احتمالی خود منظور کرده اند و تا به حال کارشناسان اين کشورها به کرات در اين باره صحبت کرده اند.
اينکه به کارگيری حزب الله و حماس و يا پشتيبانی برخی از گروه های اسلامی از ايران تا چه حد می تواند کار ساز باشد، جای سئوال دارد.
البته آن گونه که خود اسرائيلی ها تحليل کرده اند، بعد از جنگ ۳۳ روزه بين لبنان و اسرائيل، ايران مقدار متنابهی سلاح در اختيار حزب الله قرار داده، حتی بيش از آن چه اين سازمان قبلا در اختيار داشته است.
ايران روی اينها حساب می کند، ولی ذکر اين نکته لازم است که روابط سوريه با اسرائيل در حال دگرگونی است ، اسرائيل با ميانجيگری ترکيه گفت وگو با سوريه را آغاز کرده است گو اينکه نتيجه ملموس و فوری نا محتمل است.
ضمنا موضع اسرائيل در قبال حماس قدری بهتر شده و سخت گيری های گذشته رو به کاهش است.
آيا ايران می تواند از سلاح نفت عليه آمريکا يا کشورهای غربی استفاده کند ؟
در جولای سال ۲۰۰۷، آقای حسين کاظم پور اردبيلی، نماينده ايران در اوپک گفت: وقتی آمريکايی ها می گويند گزينه نظامی عليه ايران مطرح است، ايران هم می تواند بگويد سلاح نفت مطرح است.
دو سال پيش نيز آيت الله خامنه ای گفت که اگر آمريکا عليه ايران اقدام کند، صدور نفت حتما به خطر خواهد افتاد.
کنترل تنگه هرمز، آن گونه که فرمانده سپاه پاسداران گفته، يعنی بستن تنگه هرمز و لااقل ايجاد اختلال در صدور نفت، به عبارت ديگر يعنی استفاده از سلاح نفت.
- «کشوری که ۸۵ درصد ارز خارجی آن و حدود ۶۵ درصد درآمد دولت، يعنی حقوق کارمندان بخش دولتی، يارانه های بنزين و گازوييل و تقريبا همه چيز به نفت متکی است، کشوری که وابستگی کامل به صدور نفت دارد چگونه می تواند از سلاح نفت استفاده کند، در حالی که وضعيت جهانی نيز تغيير کرده است؟»
بايد بگويم اگر ايران بخواهد از سلاح نفت استفاده کند، بايد صد درصد به خود متکی باشد. زيرا کشورهای عر ب يا ساير کشورها با او همکاری نخواهند کرد.
کشوری که ۸۵ درصد ارز خارجی آن و حدود ۶۵ درصد درآمد دولت، يعنی حقوق کارمندان بخش دولتی، يارانه های بنزين و گازوييل و تقريبا همه چيز به نفت متکی است، کشوری که وابستگی کامل به صدور نفت دارد چگونه می تواند از سلاح نفت استفاده کند، در حالی که وضعيت جهانی نيز تغيير کرده است؟
اگر به فرض محال، ايران بخواهد صدور نفت خود را ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار بشکه کاهش دهد، تأثير چشمگيری بر بازار نفت نخواهد گذاشت. ايران حتی اگر بخواهد صدور نفت خود را به طور کامل قطع کند، عربستان سعودی کشوری که ظرفيت ذخيره اضافی معادل ۲/۲ميليون بشکه برای توليد دارد، می تواند کمبود عرضه ناشی از قطع نفت ايران را ترميم کند.
بنابر اين اگر ايران بخواهد در خليج فارس اقداماتی انجام دهد، عربستان سعودی با توجه به شرايط منطقه و با توجه به مشکلاتی که برای کشورهای عربی حوزه خليج فارس ايجاد خواهد شد، با آمريکا همکاری خواهد کرد. ممکن است دولت عربستان تمايلی به اين کار نداشته باشد، ولی تحت فشار آمريکا به اين کار دست خواهد زد.
تنها زمانی که از حربه نفت در دنيا استفاده شد، سال۱۹۷۳ زمان جنگ اعراب و اسرائيل بود. از آن پس با سياست هايی که کشورهای اروپايی و آمريکا در پيش گرفتند و ذخيره های استراتژيک که دارند، اين حربه در دراز مدت به هيچ عنوان نمی تواند مؤثر باشد.
شوک نفتی (مانند شرايطی که در حال حاضر وجود دارد) تجربه بدی برای کشورهای صنعتی است ولی کشنده نيست. اين کشورها می توانند در دراز مدت با روش هايی چون صرفه جويی، کاهش تقاضا، تحقيق و توسعه ساير منابع انرژی، سرمايه گذاری بيشتر بر روی توليد کنندگان جديد و افزايش توليد توسط کشورهای غير اوپک، با شوک نفتی و جلوگيری از آن مقابله کنند.
بنابر اين استفاده از سلاح نفتی که ايران به آن دلبسته است مؤثر نخواهد بود و عملی نيست.
نکته ديگری که در مورد نفت بايد در نظر گرفت، ماهيت بازارهای جهانی نفت است. ايران نفت خود را به بازارهای جهانی می برد وهر حريداری، دوست يا دشمن، مي تواند آن را بخرد.
همان گونه که اسرائيل ، به گفته برخی از مقام های اين کشور، نفت ايران را بارها به طور غير مستقيم خريده است.
يعنی ايران نمی تواند از حربه نفت عليه آمريکا استفاده کند زيرا هر کسی وارد بازار نفت شود، می تواند نفت را به عنوان يک کالا بخرد. آن چيزی که در بازار جهانی نفت ملاک عمل است، کيفيت نفت است و نه مبدا نفت و کشور فروشنده.
اگر منظور ايران اين باشد که با بستن تنگه هرمز يا ايجاد اختلال در آن، آن طور که آقای کاظم پور اردبيلی يا آيت الله خامنه ای گفته اند، از سلاح نفت استفاده کند، بايد بگويم در حال حاضر اصلا امکان پذير نيست.
