انستيتو علوم و امنيت بين المللی در گزارشی به قلم چند کارشناس ارشد امور تسليحاتی و هسته ای نگاهی دارد به قابليت و ظرفيت های ايران در به کارگيری و بهره برداری از سانتريفيوژها در مراکز هسته ای اين کشور. اين گزارش توسط ديويد آلبرايت رييس سابق بازرسان تسليحاتی در عراق ، پل برانان و آندريا استريکر تنظيم شده است.
در مقدمه اين گزارش نويسندگان به تحليلی که اخيرا در روزنامه فاينشنال تايمز چاپ شده اشاره می کنند که در آن وضعيت نصب سانتريفيوژهای ايران و دلايل احتمالی عدم پيشرفت آن کشور در غنی سازی اورانيوم و استفاده از تعداد بيشتری از سانتريفيوژها در مرکز نطنز بررسی شده بود.
کارشناسان انستيتو علوم و امنيت بين المللی اشاره می کنند که در مقاله چاپ شده در روزنامه فاينشنال تايمز از قول ايوان اولريچ يک کارشناس آمريکايی نقل شده بود که :«سانتريفيوژهای ايران در حال حاضر با ۲۰ درصد از توان بهره وری کار می کند.»
به علاوه همزمان با کسب تجربه بيشتر در زمينه بکار گيری آبشارها از سوی ايران ( سانتريفيوژهای بهم پيوسته ) ميبايد انتظار داشت که ميزان بازده سانتريفيوژها نيز افزايش يابد. بعنوان مثال هنگام متوقف ساختن سانتريفيوژها مقداری گاز اورانيوم با غلظت کم ( حدود يک در صد ) در تعدای از سانتريفيوژها ی خط مقدم باقی ميماند که ناگزير بمنظور پيشگيری از رقيق شدن اورانيوم غنی شده با غلظت بالاتر ميبايد از سانتريفيوژها خارج و به مخزن ضايعات منتقل شود.
از ۲۲ نوامبر سال ۲۰۰۹ تاکنون در حدود ۲۰۰۹ کيلوگرم اورانيوم با غلظت ۰.۹۷ در صد در منبع ضايعات گردآوری شده است. اين ميزان از ضايعات در محاسبه بازده واحد کار جدا سازی ( اس-دبليو-يو ) سانتريفيوژا ها ( ۰.۹ ) منظور نشده است.
به اعتقاد کارشناسان انستيتو علوم و امنيت بين المللی توانايی ايران در توليد اورانيوم با غلظت بيست درصد در مرکز غنی سازی آزمايشی اين کشور يک خبر غيرمنتظره بود. احتمالا در اين بخش از غنی سازی ميزان بهره وری و بازده کار در حد مشابه با ساير فعاليت های غنی سازی ايران و يا حتی بهتر از آن بوده است.
اگر ادعای علی اکبر صالحی رييس سازمان انرژی اتمی ايران که می گويد ايران بين ۹ فوريه تا ۲۳ ژوئن توانسته حدود ۱۷ کيلو اورانيوم با غلظت ۲۰ درصد را توليد کند درست باشد بايد بازده سانتريفيوژهای ايران را در حد متوسط و مطلوبی تلقی کرد. در آغاز کار توليد اورانيوم با غلظت ۲۰ درصد ميزان بازده کار ايران در اين زمينه در حد ۰.۷ واحد در هر دستگاه بود اما به نظر می رسد که در ادامه کار اين ميزان به بالاتر از يک واحد در هر دستگاه رسيده که نشان دهنده پيشرفت و افزايش مهارت ايران در کار غنی سازی است.
کارشناسان انستيتو علوم و امنيت بين المللی در ادامه گزارش خود با اشاره مجدد به اظهار نظر کارشناس آمريکايی در روزنامه فاينشنال تايمز که ميزان بازدهی سانتريفيوژهای ايران را ۲۰ درصد تخمين زده بود می نويسند که به نظر می رسد چنين ارزيابی از قابليت ايران در کار سانتريفيوژها ناشی از اشتباه محاسبه باشد و يا اطلاعات جديدتر آژانس بين المللی انرژی اتمی را در نظر نگرفته است.
مشکلات مربوط به هدايت چرخه سانتريفيوژها و احتمالا حدی از خرابکاری در مراکز غنی سازی ايران طرح اين کشور برای بهره برداری از سانتريفيوژها را با حدی تاخير روبرو کرده است. اما اين که گويا ايران از به کار انداختن و هدايت تعداد زيادی سانتريفيوژ ناتوان است و يا در اين زمينه پيشرفت چندانی نداشته يک تصور کاملا نادرست است.
با اين همه بايد به خاطر داشت که اعمال تحريم های سختگيرانه و هدفمند بيشتر و يا خرابکاری در برنامه های هسته ای ايران هنوز هم می تواند کار سانتريفيوژهای ايران و پيشرفت در زمينه غنی سازی را دچار مشکل کند.
در مقدمه اين گزارش نويسندگان به تحليلی که اخيرا در روزنامه فاينشنال تايمز چاپ شده اشاره می کنند که در آن وضعيت نصب سانتريفيوژهای ايران و دلايل احتمالی عدم پيشرفت آن کشور در غنی سازی اورانيوم و استفاده از تعداد بيشتری از سانتريفيوژها در مرکز نطنز بررسی شده بود.
کارشناسان انستيتو علوم و امنيت بين المللی اشاره می کنند که در مقاله چاپ شده در روزنامه فاينشنال تايمز از قول ايوان اولريچ يک کارشناس آمريکايی نقل شده بود که :«سانتريفيوژهای ايران در حال حاضر با ۲۰ درصد از توان بهره وری کار می کند.»
به علاوه همزمان با کسب تجربه بيشتر در زمينه بکار گيری آبشارها از سوی ايران ( سانتريفيوژهای بهم پيوسته ) ميبايد انتظار داشت که ميزان بازده سانتريفيوژها نيز افزايش يابد. بعنوان مثال هنگام متوقف ساختن سانتريفيوژها مقداری گاز اورانيوم با غلظت کم ( حدود يک در صد ) در تعدای از سانتريفيوژها ی خط مقدم باقی ميماند که ناگزير بمنظور پيشگيری از رقيق شدن اورانيوم غنی شده با غلظت بالاتر ميبايد از سانتريفيوژها خارج و به مخزن ضايعات منتقل شود.
از ۲۲ نوامبر سال ۲۰۰۹ تاکنون در حدود ۲۰۰۹ کيلوگرم اورانيوم با غلظت ۰.۹۷ در صد در منبع ضايعات گردآوری شده است. اين ميزان از ضايعات در محاسبه بازده واحد کار جدا سازی ( اس-دبليو-يو ) سانتريفيوژا ها ( ۰.۹ ) منظور نشده است.
به اعتقاد کارشناسان انستيتو علوم و امنيت بين المللی توانايی ايران در توليد اورانيوم با غلظت بيست درصد در مرکز غنی سازی آزمايشی اين کشور يک خبر غيرمنتظره بود. احتمالا در اين بخش از غنی سازی ميزان بهره وری و بازده کار در حد مشابه با ساير فعاليت های غنی سازی ايران و يا حتی بهتر از آن بوده است.
اگر ادعای علی اکبر صالحی رييس سازمان انرژی اتمی ايران که می گويد ايران بين ۹ فوريه تا ۲۳ ژوئن توانسته حدود ۱۷ کيلو اورانيوم با غلظت ۲۰ درصد را توليد کند درست باشد بايد بازده سانتريفيوژهای ايران را در حد متوسط و مطلوبی تلقی کرد. در آغاز کار توليد اورانيوم با غلظت ۲۰ درصد ميزان بازده کار ايران در اين زمينه در حد ۰.۷ واحد در هر دستگاه بود اما به نظر می رسد که در ادامه کار اين ميزان به بالاتر از يک واحد در هر دستگاه رسيده که نشان دهنده پيشرفت و افزايش مهارت ايران در کار غنی سازی است.
کارشناسان انستيتو علوم و امنيت بين المللی در ادامه گزارش خود با اشاره مجدد به اظهار نظر کارشناس آمريکايی در روزنامه فاينشنال تايمز که ميزان بازدهی سانتريفيوژهای ايران را ۲۰ درصد تخمين زده بود می نويسند که به نظر می رسد چنين ارزيابی از قابليت ايران در کار سانتريفيوژها ناشی از اشتباه محاسبه باشد و يا اطلاعات جديدتر آژانس بين المللی انرژی اتمی را در نظر نگرفته است.
مشکلات مربوط به هدايت چرخه سانتريفيوژها و احتمالا حدی از خرابکاری در مراکز غنی سازی ايران طرح اين کشور برای بهره برداری از سانتريفيوژها را با حدی تاخير روبرو کرده است. اما اين که گويا ايران از به کار انداختن و هدايت تعداد زيادی سانتريفيوژ ناتوان است و يا در اين زمينه پيشرفت چندانی نداشته يک تصور کاملا نادرست است.
با اين همه بايد به خاطر داشت که اعمال تحريم های سختگيرانه و هدفمند بيشتر و يا خرابکاری در برنامه های هسته ای ايران هنوز هم می تواند کار سانتريفيوژهای ايران و پيشرفت در زمينه غنی سازی را دچار مشکل کند.
