قرارداد توسعۀ کریدور ترانزیتی «هند، عربستان سعودی، اتحادیه اروپا» در حاشیۀ نشست ۲۰ کشور بزرگ اقتصادی جهان، موسوم به «گروه ۲۰» روز شنبه ۱۸ شهریورماه در دهلی‌نو امضا شد.
توافق بر سر احداث این کریدور که هم رقیبی برای پروژه ترانزیتی عظیم چین، موسوم به «ابتکار کمربند و جاده» است و هم جایگزین طرح سابق ترازیتی هند-ایران-روسیه-اروپا، در حالی صورت گرفت که رؤسای جمهور روسیه و چین به عنوان اعضای «گروه ۲۰» از حضور در این نشست به میزبانی هند اجتناب کردند.
از سوی دیگر، امضای چنین معامله‌ای در حالی انجام گرفته که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، در صدد مقابله با نفوذ پروژۀ «کمربند و جاده» چین در زیرساخت‌های جهانی است و کشورش را حامی پروژه‌های جایگزین معرفی کرده است.
آقای بایدن روز شنبه در حاشیه اجلاس «گروه ۲۰» اعلام کرد این یک «معاملۀ کلان واقعی» برای پل زدن به بنادر دو قاره آسیا و اروپا است و منجر به «خاورمیانه‌ای باثبات‌تر، مرفه‌تر و یکپارچه‌تر» خواهد شد.
جان فاینر، معاون مشاور امنیت ملی کاخ سفید، نیز به خبرنگاران گفت این قرارداد به نفع کشورهای کم‌درآمد و متوسط منطقه خواهد بود و نقش مهمی را برای خاورمیانه در تجارت جهانی میسر خواهد کرد.
مقامات ایالات متحده می‌گویند هدف از این پروژه اتصال بنادر هند به کشورهای خاورمیانه و احداث خطوط آهن برای تزانزیت کالا است که زمان حمل و هزینه ترانزیت کالاها را کاهش خواهد داد.
در همین زمینه نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، نیز در حاشیۀ نشست روز شنبه اعلام کرد: «امروز با ابتکار ارتباطی بزرگ، بذرهایی را برای نسل‌های آینده می‌کاریم تا رویاهای بزرگ‌تری داشته باشند.»
پیشتر، هند در سال ۲۰۰۰ پروژه‌ای مشابه برای ترانزیت کالا از مسیر ایران-روسیه به اتحادیه اروپا امضا کرده بود که در ایران به کریدور جنوب-شمال موسوم شد؛ اما تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، همچنین عدم توسعه خطوط آهن چابهار-زاهدان و رشت-آستارا، به‌علاوۀ تحریم‌های غرب علیه روسیه به خاطر تهاجم نظامی به اوکراین باعث شد که این پروژه به فراموشی سپرده شود.
اکنون قرار است مسیر ترانزیتی هند، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اردن، اسرائیل و اتحادیه اروپا جایگزین کریدور جنوب-شمال شود.
این توافق همچنین در بحبوحۀ تلاش‌های ایالات متحده برای دستیابی به یک توافق دیپلماتیک گسترده‌تر در خاورمیانه صورت می‌گیرد تا پیشبرد توافق عادی‌سازی روابط عربستان سعودی و اسرائیل میسر شود.
وب‌سایت آمریکایی اکسیوس اردیبهشت امسال گزارش داده بود که پروژه منطقه‌ای ایجاد خط راه‌آهنی که اسرائیل و عربستان و سایر کشورهای متحد آمریکا در خاورمیانه را به یکدیگر وصل کند، در دستور کار مذاکرات جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در سفر او به عربستان سعودی قرار دارد.
آقای سالیوان روز شنبه در حاشیه نشست گروه ۲۰ به خبرنگاران گفت این شبکه ارتباطی بازتاب‌دهندۀ دیدگاه آقای بایدن برای «سرمایه‌گذاری‌های گسترده» است.
طرح یاد شده همچنین شامل احداث و توسعه خطوط آهن کشورهای منطقه خاورمیانه برای اتصال به یکدیگر است.
در همین زمینه، دولت عراق خرداد امسال از پروژه عظیم ۱۷ میلیارد دلاری برای ترانزیت کالا از طریق ترکیه به اتحادیه اروپا رونمایی کرد.
این پروژه با توسعۀ خطوط آهن و جاده‌های ترانزیتی، بندر بزرگ «فاو» عراق در جنوب کشور را به زیرساخت‌های ترانزیتی ترکیه وصل خواهد کرد.
نخست‌وزیر اسرائیل نیز مرداد امسال از طرح توسعه شبکه ریلی کشور به ارزش ۲۷ میلیارد دلار خبر داد و اعلام کرد این شبکه قابلیت اتصال زمینی به عربستان برای حمل کالا را نیز خواهد داشت.
