چند روز پس از برگزاری انتخابات پارلمانی ارمنستان، کشمکش‌ها و گفت‌وگوهای سیاسی برای تشکیل دولت آینده این کشور ادامه دارد.
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر موقت ارمنستان این روزها مشغول دیدار و گفت‌وگو با نیروهای سیاسی شرکت‌کننده در انتخابات است که نتوانستند رأی چندانی را به دست آوردند.
پاشینیان خود نامزد حزب «پیمان مدنی» برای مقام نخست‌وزیری ارمنستان است که توانست در انتخابات پارلمانی اخیر به پیروزی برسد.
دیدارهای پاشینیان با رهبران احزاب
نخست‌وزیر موقت ارمنستان روز چهارشنبه با تیگران اوریخانیان، رهبر حزب «اتحاد» ملاقات کرد که فقط توانسته ۹۵ صدم درصد آرا را در انتخابات به دست آورد.
پاشینیان در جلسه دیدار با او گفت که صدای نیروهای خارج از پارلمان باید بیشتر شنیده شوند: «در چارچوب نیروهای خارج از پارلمان، آنها برخی از مسائل سیاسی ارزشمند را رهبری می‌کنند که اغلب به دلیل هیاهوها دیده نمی‌شوند و همه ما از این [دیده نشدن] رنج می‌بریم.»
در مقابل، اوریخانیان نیز گفت: «اگر ما بتوانیم در توسعه جمهوری ارمنستان شریک باشیم، برای همه رضایت‌بخش خواهد بود.»
همچنین پاشینیان با میکائیل هایرپتیان، رهبر حزب محافظه‌کار ارمنستان دیدار کرد و در جریان این دیدار گفت که نتایج انتخابات غیرقابل پیش‌بینی بود. او با این حال، تاکید کرد در دولت بر اصول تکیه کرده و بیان کامل اراده شهروندان را تضمین کرده است.
رهبر حزب محافظه‌کار که فقط توانست ۳۲ صدم درصد آرا را از آن خود کند، گفت: «نتایج این انتخابات اصلاً قابل اعتراض نبود و ما فردای پس از انتخابات درباره آن بیانیه دادیم.» با به دست آمدن این نتیجه، حضور حزب محافظه‌کار در بلوک سیاسی «میهن آزاد» پایان یافت.
پاشینیان همچنین با داوید سانساریان، که در خط اول انقلاب سال ۲۰۱۸ حضور داشت و سپس برای مدتی به عنوان رئیس سرویس کنترل دولت فعالیت می‌کرد، دیدار کرد.
در آوریل ۲۰۱۹، سانساریان در پرونده‌ای جزایی متهم شد و با ترک دولت، حزب «ارمنستان حکمفرما» را بنیان گذاشت. این حزب نیز در انتخابات اخیر پارلمانی ارمنستان فقط توانست ۲۸ صدم درصد آرا را از آن خود کند. او در دیدارش با پاشینیان گفت به عنوان یکی از نیروهای سیاسی حاضر در انقلاب سال ۲۰۱۸، همچنان تلاش می‌کند که به آنچه در انقلاب وعده داده شده بود، جامه عمل بپوشاند.
روز سه‌شنبه نیز پاشینیان با رهبران برخی دیگر از احزاب سیاسی ارمنستان دیدار و گفت‌وگو کرد. آرمن باغداساریان، یک تحلیلگر سیاسی در ارمنستان، این دیدارها را «نمایشی» و فاقد اهمیت خوانده است.
این تحلیلگر گفته است که در واقع، گسست جامعه مربوط به این نیروهای سیاسی که پاشینیان با آنها ملاقات می‌کند، نیست. بلکه گسست جامعه و سیاست امروز ارمنستان امر کاملاً متفاوتی است این دیدارها بر حل آن تأثیر چندانی ندارد.
به عقیده ناظران سیاسی، این دیدارهای پاشینیان در واقع تلاشی است در جهت قدردانی او از نیروهایی که در انتخابات شرکت کردند تا علیه روبرت کوچاریان مبارزه کنند. از نظر پاشینیان، این احزاب کوچک در پیروزی او سهیم هستند. به همین دلیل است که او سعی می‌کند با آنان ملاقات کند و به گونه‌ای نسبت به آینده سیاسی‌شان به آنان اطمینان بخشد.
این دیدارها همچنین در حالی است که ممکن برخی از مقام‌های دولت آینده به برخی از همین رهبران سیاسی احزاب کوچک واگذار شود.
در شرایطی که برخی از نیروهای سیاسی که وارد پارلمان شده‌اند مورد دعوت نخست‌وزیر موقت ارمنستان قرار نگرفته‌اند، باغداساریان تأکید کرده که حل بحران سیاسی کنونی، فقط در حالتی صورت می‌گیرد که پاشینیان با برگزاری جلسات با نیروهای سیاسی دست دوم و حتی دست سوم، گامی جدی در جهت گفت‌وگوهای سیاسی بردارد.
آرتور وانتسیان، رهبر بلوک «من مفتخرم» که توانسته وارد پارلمان ارمنستان شود، روز چهارشنبه اعلام کرد که دعوتی از پاشینیان برای دیدار با او دریافت نکرده است. همچنین روبرت کوچاریان، رهبر دومین نیروی سیاسی پارلمان، بلوک «ارمنستان» نیز اظهارات مشابهی را بیان کرد.
در حالی که کشورهای غربی به ویژه آمریکا و اتحادیه اروپا در واکنش به نتایج انتخابات ارمنستان، احزاب این کشور را به همبستگی بیشتر دعوت کرده‌اند، پاشینیان گفته است که او دقیقاً برای همین همبستگی و دستیابی به همکاری‌های پس از انتخابات، آماده دیدار با نیروهایی است که آمادگی گفت‌وگو را دارند.
با این حال، تیگران آوینیان معاون پاشینیان موضعی تندتر اتخاذ کرد و گفت که دراز کردن دست به سمت نیروهای سیاسی، به معنی مدارا با «جرایم» نیست. آوینیان گفت: «ما باید به گونه‌ای رفتار کنیم که جنایت جنایتکاران بخشیده نشود. این [دیدارها] به معنای تشامح در برابر جنایتها نیست، بلکه به معنی تسامح در برابر کسانی است که عقاید سیاسی دیگری دارند.»
در مجموع ۲۱ حزب و چهار اتحاد در انتخابات زودهنگام پارلمانی ارمنستان شرکت کردند، اما بر اساس برخی گزارش‌ها، هنوز دو حزب کوچک که نتوانستند به حد نصاب پنج درصد آرا برای ورود به پارلمان ارمنستان را به دست بیاورند، درباره این انتخابات موضع‌گیری نکردند.
اعتراض کوچاریان به نتیجه انتخابات
روبرت کوچاریان، رئیس‌جمهور پیشین ارمنستان که با اختلاف زیادی از نیکول پاشینیان شکست خورده، روز سه‌شنبه گفت که قصد دارد نتایج انتخابات را در دستگاه قضایی ارمنستان به چالش بکشد و نسبت به آن اعتراض کند.
در حالی که حزب پاشینیان ۵۴ درصد آرا را به دست آورده، حزب مخالف کوچاریان فقط ۲۱ درصد آرا را از آن خود کرده است.
کوچاریان گفته است که به عقیده او، تخلفات زیادی در جریان برگزاری انتخابات صورت گرفته است. او همچنین بار دیگر دولت پاشینیان را به برگزاری تظاهرات مخالفان دولت تهدید کرد و قول داد که به مبارزه در پارلمان و همچنین «در خیابان» ادامه دهد.
کوچاریان تا کنون چندین تظاهرات را برگزار کرده و تا همین روزهای نزدیک به برگزاری انتخابات نیز به اعتراضات علیه دولت پاشینیان ادامه داده بود.
با وجود اعتراض او، ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا که بر انتخابات ارمنستان نظارت داشتند، این انتخابات را «رقابتی و کاملا سازمان‌یافته» دانستند و شمارش آرا را نیز «بسیار شفاف» توصیف کردند.
روبرت کوچاریان ۶۶ ساله که در سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۸ ریاست جمهوری این کشور منطقه قفقاز را برعهده داشته، دارای نوعی نفوذ در سیستم قضایی ارمنستان است. دستگاه قضایی ارمنستان تا پیش از انقلاب سال ۲۰۱۸، تا حدود زیادی تحت کنترل حکومت قرار داشت.
کوچاریان که خود در گذشته به تقلب انتخاباتی و همچنین سرکوب خشونت‌بار معترضان متهم شده بود، اکنون با اتهام‌های مربوط به فساد مالی نیز مواجه است. او از نظر بسیاری از مردم ارمنستان نماد نظام منفوری است که پیش از سال ۲۰۱۸ وجود داشت.
سود انتخابات دوقطبی برای پاشینیان
انتخابات زودهنگام پارلمانی در ارمنستان در شرایطی برگزار شد که این کشور پس از یک جنگ خانمان‌سوز با آذربایجان بر سر منطقه کوهستانی قره‌باغ در پاییز سال گذشته که بیش از شش هزار کشته و هزاران آواره بر جای گذاشت، دوپاره شده است.
نیکول پاشینیان ۴۶ ساله، روزنامه‌نگار و زندانی سیاسی پیشین و همچنین جنگجوی شکست‌خورده [در جنگ اخیر با آذربایجان]، پیشتر به دلیل سیاست‌های اطلاح‌طلبانه‌اش بسیار محبوب بود، اما شکست اخیر مقابل آذربایجان، تاحدودی بر محبوبیت او تأثیر گذاشت.
او زمانی که با میانجیگری روسیه، توافق آتش‌بس با آذربایجان را امضا کرد، از سوی مخالفانش به عنوان «خائن» معرفی شد. بخش‌هایی از ارتش نیز علیه او شوریدند و او ارتش را به کودتا علیه دولت متهم کرد.
اما نخست‌وزیر ارمنستان در پاسخ گفته بود که اگر توافق سه‌جانبه با روسیه و آذربایجان را به امضا نمی‌رساند، خطر تداوم جنگ به‌حدی بود که ممکن بود کل منطقهٔ قره‌باغ از کنترل ارمنستان خارج شود؛ همان طور که کنترل شهر مهم و استراتژیک شوشا از دست نیروهای ارمنی خارج شد.
همچنین مخالفان سیاسی پاشینیان در ماه‌های اخیر بارها تلاش کردند با برگزاری تظاهرات، پاشینیان را از مقام خود کنار بزنند. او در نهایت موافقت کرد که انتخاباتی زودهنگام برگزار کند.
پاشینیان پیش از انتخابات گفته بود که این رأی‌گیری باید آرمان‌های انقلاب سال ۲۰۱۸ را زنده نگاه دارد. او با تکرار شعارهای پیشین خود مبنی بر کنار زدن حکمرانان فاسد گذشته، از رأی‌دهندگان خواست که بار دیگر به او اعتماد کنند.
در واقع، پاشینیان به گونه‌ای، از دوپاره شدن ارمنستان و دوقطبی شدن انتخابات نگران نبود و می‌دانست که اکثریت مردم خواهان بازگشت دوران گذشته نیستند. از نظر هواداران پاشینیان که اغلب در روستاهای ارمنستان هستند، رقبای او یک طبقه فاسد هستند که برای دهه‌ها با از بین بردن منافع مردم، به منفعت شخصی خود رسیدند.
پایشینیان که تا پیش از شیوع کرونا دست به اصلاحات اقتصادی زده بود، تا حدودی توانست که فقر را در این کشور فقیر کاهش دهد و به رشد اقتصادی پایداری دست یابد.
پاشینیان که توانسته بود در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۸، بیش از ۷۰ درصد آرا را از آن خود کند، بر اساس همین کارنامه نسبتاً موفق، در انتخابات اخیر قصد داشت دست‌کم به ۶۰ درصد آرا برسد.
پاشینیان پس از پیروزی در انتخابات نیز قول داد که روابط ارمنستان را با سازمان پیمان امنیت جمعی و اتحادیه اقتصادی اوراسیا اکه هر دو گروه‌های منطقه‌ای به رهبری مسکو هستند، افزایش دهد.
سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تشکیل شد و روسیه از این طریق تلاش دارد ظرفیت‌های خود را بالا ببرد و جمهوری‌های متحد پیشین را همچنان متحد نگاه دارد.
به نظر می‌رسد پاشینیان در دوره جدید نخست‌وزیری خود قصد دارد از مواضع تند و تیزی که در دوره پیشین درباره روسیه اتخاذ کرده بود، فاصله بگیرد. بسیاری از منتقدانش شکست اخیر ارمنستان را ناشی از این مواضع دانسته‌اند و او تلاش خواهد کرد، در این زمینه کمی واقع‌بین‌تر شود.
