دو نشست اضطراری «شورای همکاری خلیج فارس» و «اتحادیه عرب» در بیانیههای پایانی خود اقدامات ایران در منطقه را «بیثباتکننده» خواندند و بهشدت آن را محکوم کردند؛ در مقابل عراق از برخی اظهارات اینچنینی انتقاد کرده و ایران نیز اتهامهای مطرحشده در این بیانیهها را «بیاساس» خواند.
نشستهای اضطراری این دو نهاد عربی و منطقهای روز پنجشنبه، نهم خرداد، در مکه برگزار شد و نشست «سازمان همکاری اسلامی» که ایران نیز هیئتی به آن اعزام کرده قرار است روز جمعه در همان شهر برگزار شود.
بیانیه پایانی نشست سران اتحادیه عرب اقدامات ایران در منطقه را محکوم کرده و تمامی ده بند آن به موارد مرتبط با جمهوری اسلامی اختصاص یافته است.
در این بیانیه از جمله «مداخلات ایران در امور داخلی کشورهای منطقه»، «شلیک موشکهای بالیستیک ساخت ایران به خاک عربستان»، «تداوم حمایت ایران از شورشیان حوثی»، «دخالتهای ایران در امور داخلی بحرین» و «مداخله ایران در سوریه» محکوم شده و از کشورهای عضو خواسته شده است که همکاری و اتحاد خود «برای مقابله با مداخلات ایران در امور داخلی کشورها و بازگرداندن ثبات به منطقه» را افزایش دهند و به ممنوعیت پخش شبکههای تلویزیونی مورد حمایت مالی ایران از ماهوارههای عربی ادامه دهند.
در بیانیه ۹ بندی نشست شورای همکاری خلیج فارس نیز چهار بند آخر به ایران اشاره شده و از جمهوری اسلامی خواسته شده که به میثاقهای جهانی و حقوق بینالملل پایبند باشد، سیاست حسن همجواری را رعایت کند، منطقه را به سوی جنگ نکشاند، کشتیرانی آزاد و انتقال دریایی نفت را تهدید نکند.
این شورا همچنین حمایت خود را از سیاستهای آمریکا در منطقه اعلام کرده است.
سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، در سخنرانی افتتاحیه این نشست بر همکاری بین اعضا برای «مقابله با تمامی چالشها» تأکید کرده و اقدامات ایران نظیر «مداخله در امور داخلی دیگر کشورها»، «گسترش برنامه هستهای» و «به خطر انداختن آزادی حمل و نقل دریایی» را محکوم کرده بود.
قطر نیز به نشستهای مکه دعوت شده بود و با وجود بحران دیپلماتیک دوساله بین عربستان و متحدانش با قطر، نخست وزیر قطر در دو نشست روز پنجشنبه حضور داشت.
با این حال رئیس جمهور عراق در سخنانش در نشست اتحادیه عرب اظهاراتی متفاوت از دیگر سران ایراد کرد و گفت کشورش در همسایگی ایران قرار دارد و ازین رو نمیخواهد امنیت ایران به خطر بیفتد.
برهم صالح، رئیس جمهوری عراق، با اشاره به این که «ما ۱۴۰۰ کیلومتر مرز مشترک و تاریخ و ارتباطی قدیمی با ایران داریم» گفت: «منطقه نیاز به ثباتی بر پایه امنیت مشترک دارد که تضمینکننده عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر و همچنین رد هرگونه خشونت و افراطیگری باشد.»
واکنش ایران
ساعاتی پس از انتشار بیانیههای پایانی دو نشست عربی و منطقهای در مکه، ایران با انتقاد شدید از این بیانیهها، مفاد آنها را رد کرد.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، از این که عربستان سعودی «از شرایط میزبانی»، «فرصت ماه مبارک رمضان» و «مکان مقدس مکه» به گفته او «سوء استفاده» کرده ابراز تأسف کرد.
به گزارش ایرنا، عباس موسوی «اتهامات بیاساس» در بیانیههای پایانی این نشستها را رد و محکوم کرد و در عین حال گفت که جمهوری اسلامی «تلاش عربستان برای بسیج آرای کشورهای همسایه و عربی» را «ادامه فرایند بیسرانجامی» میداند که آمریکا و اسرائیل علیه ایران طی میکنند.
ایران و عربستان سعودی، دو رقیب منطقهای، از دیماه ۹۴ و در پی حمله به اماکن دیپلماتیک سعودی در تهران و مشهد روابط دیپلماتیک با یکدیگر ندارند و تنش بین این دو کشور بالا گرفته است.