در روزهای اخیر و در پی ماجرایی که به «سیسمونی گیت قالیباف» معروف شده، نام میثم نیلی به دفعات در رسانه‌ها شنیده می‌شود. میثم نیلی، برادر داماد ابراهیم رئیسی است؛ نفوذ و شبکه روابط او در میان افراد و نهادهای جمهوری اسلامی اما تنها به نسبت فامیلی‌اش با ابراهیم رئیسی محدود نمی‌شود.
میثم نیلی احمدآبادی، متولد سال ۱۳۵۹، دارای مدرک کارشناسی کشاورزی از دانشگاه اصفهان است. نام او اما ابتدا با تأسیس وبسایت رجانیوز مطرح شد؛ وبسایتی تندرو، بلندگوی حامیان محمدتقی مصباح یزدی، بنگاه رسانه‌ای جریان موسوم به «پایداری» و البته نزدیک به نهادهای امنیتی؛ به طوری که بسیاری از مطالب مربوط به اعتراف‌های اجباری معترضان و زندانیان، نفرت‌پراکنی علیه بهاییان، اقلیت‌ها و اسرائیل مشخصاً در رجانیوز منتشر می‌شود.
از ۱۵ سال پیش تاکنون، به طور قابل ملاحظه‌ای بر شمار سمت‌های گوناگون نیلی -از وزارت ارشاد تا صدا و سیما- افزوده شده و این روند در دوران ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی، سرعت و شتاب بیشتری یافته است.
از ناشران حامی فلسطین تا اتاق فکر شبکه سه
میثم نیلی، عمدتاً سعی می‌کند تا خود را چهره‌ای فرهنگی معرفی کند؛ او از سال‌ها پیش مدیرعامل «مجمع ناشران انقلاب اسلامی» (منا) است؛ مجمعی که سال ۱۳۸۸ با هدف «ترویج گفتمان جبهه انقلاب و سبک زندگی اسلامی» تأسیس شد و کتاب‌های مطلوب این جریان را با رانتی گسترده و بی‌رقیب، در سراسر کشور منتشر و توزیع می‌کند؛ از جمله آنها می‌توان به کتاب «من زنده‌ام»، نوشته معصومه آباد -عضو اصولگرای چهارمین دوره شورای شهر تهران- اشاره کرد.
نام میثم نیلی در میان اعضای هیئت مدیره «مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر» نیز دیده می‌شود. این مؤسسه قدیمی، در سال ۱۳۵۸ با حکم دادگاه انقلاب اسلامی به تصرف سازمان تبلیغات اسلامی درآمد؛ در حال حاضر ریاست این سازمان، با حکم مستقیم علی خامنه‌ای، بر عهده محمد قمی است؛ قمی در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۸ میثم نیلی را به سمت مشاور حوزه نشر و کتاب سازمان تبلیغات اسلامی منصوب کرد.
عضویت در هیئت مدیره روزنامه ایران، شورای سردبیری نشریه ۹ دی (به مدیر مسئولی حمید رسایی)، هیئت مدیره شرکت پخش کتاب ترنج و ریاست شورای سیاست‌گذاری اتحادیه‌های نویسندگان و ناشران حامی فلسطین نیز در میان مشاغل پرتعداد کسی به چشم می‌خورد که کشاورزی خوانده است.
میثم نیلی، در صدا و سیما برو و بیایی دارد؛ او عضو «اتاق فکر شبکه سه» و عضو «شورای عالی کتاب» در سازمان صدا و سیما است.
به تازگی نیز بسیاری از رسانه‌ها گمانه‌زنی کردند که سروش صحت، مجری برنامه «کتاب‌باز»، با فشار میثم نیلی برکنار شده است. این گمانه البته چندان بی‌ربط به نظر نمی‌رسد چرا که نیلی به واسطه عضویت در «شورای عالی کتاب» صدا و سیما، از جمله اصلی‌ترین افراد در برنامه‌های کتاب‌محور تلویزیون ایران است؛ شورایی که یکی از وظایف آن، معرفی کتاب‌های مرتبط با برنامه‌های در حال پخش در تلویزیون، به صورت زیرنویس است.
موقعیت میثم نیلی در سازمان صدا و سیما به گونه‌ای است که در اوایل تیرماه سال ۱۳۹۸ به نمایندگی از این سازمان، عضو هیئت مدیره «انتشارات سروش» شد.
علاوه بر صدا و سیما، نیلی در وزارت ارشاد هم میخ محکمی بر زمین کوبیده؛ او در حال حاضر مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد در دولت ابراهیم رئیسی است و در مهرماه سال ۱۴۰۰ با تصمیم همین وزیر، به عضویت در شورای عالی سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) و همچنین هیئت امنای «بنیاد سینمایی فارابی» منصوب شد؛ بدون هیچ پیشینه‌ای در زمینه فیلم و سینما.
موقعیت کنونی او در وزارت ارشاد بویژه به واسطه ارتباط نزدیکش با بیت خامنه‌ای، در ابعادی است که او را می‌توان «وزیر ارشاد در سایه» نامید که بسیاری از تصمیم‌های کلان بویژه عزل و نصب‌ها در این وزارتخانه با مشورت او انجام می‌شود.
حامی سانسور سیستماتیک؛ مقایسه ناشر با ساندویچ‌فروش
میثم نیلی که در وزارت فرهنگ و ارشاد، سمت‌های مختلفی دارد، از سانسور ناکافی کتاب‌ها در ایران گلایه می‌کند. او معتقد است که «مردم جامعه ما و عامه کتابخوانان و قشر فرهیخته ما دغدغه ممیزی را ندارند» و از وزارت ارشاد انتقاد کرده که در مقابل «انبوه کتاب‌هایی که مروج بی‌‌اخلاقی، نهلیسم و لیبرالیسم هستند، هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد».
نیلی ضمن مقایسه ناشر با ساندویچ‌فروش، خواستار برخورد با ناشرانی است که به گفته او، «اخلاق غربی» را ترویج می‌کنند: «وقتی با یک ساندویچ‌فروشی که ساندویچ مسموم عرضه کرده است، مواجه می‌شویم، آیا فقط با ساندویچ برخورد می‌کنیم، یا با ساندویچ‌فروش؟»
به گفته نیلی، «ناشرانی که محتواهای نادرست و ضد مکاتب اسلامی منتشر می‌کنند»، نباید «صرفاً با یک تذکر مواجه شوند» و وزارت ارشاد در «مکانیزم ممیزی» باید «غیرتمندانه و به صورت جدی، برخورد کند».
نیلی گاه از نهادهایی همچون شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز بابت جدی نگرفتن بحث ممیزی گلایه می‌کند اما در عین حال می‌گوید که آتش به اختیار است: «ما افراد مأیوسی نیستیم. کار خودمان را می‌کنیم و آتش به اختیار پیش می‌رویم، اما از آن سمت هم باید پیگیری‌هایی باشد».
در حلقه مصباح و «پایداری»ها
میثم نیلی از همان آغاز فعالیت رسانه‌ای‌اش در رجانیوز، در حوالی بیت محمدتقی مصباح یزدی پرسه زد و نقش بلندگوی کسانی را برعهده گرفت که بعدها «جبهه پایداری» لقب گرفتند. نیلی خود نیز به عضویت در شورای مرکزی پایداری رسید.
در سابقه او اما فعالیت در ستاد انتخاباتی سال ۱۳۸۴ محمود احمدی‌نژاد نیز دیده می‌شود؛ پاداش این فعالیت او، سمت «مشاور جوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی» در دولت نخست احمدی‌نژاد بود. اما زمانی که آفتاب احمدی‌نژادی‌ها کم‌کم غروب کرد و «جریان انحرافی» نامیده شدند، نیلی نیز تخم مرغ‌های سیاسی‌اش را در سبد مصباح گذاشت؛ آنچنانکه در انتخابات سال ۱۳۹۲ پس از اعلام حمایت مصباح و پایداری‌ها از کاندیداتوری کامران باقری لنکرانی، این میثم نیلی بود که در بسیاری از جلسات، به عنوان نماینده ستاد لنکرانی با نمایندگان سایر کاندیداها به مناظره نشست.
نیلی البته رابطه تشکیلاتی نزدیکی با مداحان هوادار علی خامنه‌ای دارد؛ یعنی همانها که در «قرارگاه عمار» دور یکدیگر جمع شده‌اند.
در میان یک زنجیره
میثم نیلی به تنهایی قابل ارزیابی نیست؛ او را می‌توان در تیپ بسیجی‌های دانشگاه امام صادق تهران دسته‌بندی کرد که آرام آرام خود را از نسل پدران‌شان جدا کردند و حالا بیش از گذشته به آشیانه قدرت در جمهوری اسلامی نزدیک شده‌اند؛ برخی با چراغ خاموش و شماری نیز برعکس، با نور بالا.
نیلی، در یک کلام، از جمله چهره‌هایی است که از سوی رسانه‌های نزدیک به نهادهای امنیتی نظام، «فعالان فرهنگی جبهه انقلاب» یا «افسران جنگ نرم» لقب گرفته‌اند؛ گروهی تقریباً در ۴۰ سالگی که با نهادهای امنیتی ارتباط تشکیلاتی نزدیکی دارند؛ از رابطه خوبی با بیت برخوردارند؛ خواستار بسته‌تر شدن حداکثری فضای سیاسی و اجتماعی هستند؛ به شدت ضدغرب و ضداسرائیلی‌اند و البته همه کارهای خود را، با ربط و بی‌ربط، در چارچوب «فرمایش آقا» تعریف می‌کنند تا از گزند تیرها در امان بمانند. احسان محمدحسنی، رییس سازمان سینمایی اوج و محسن منصوری، استاندار تهران نیز در همین گروه هستند.
میثم نیلی اما تاکنون ترجیح داده که بیشتر بازیگر پشت صحنه باشد آنچنانکه با اعلام پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات سال ۱۴۰۰ نام نیلی به عنوان یکی از نامزدهای وزارت فرهنگ و ارشاد مطرح شد؛ او اما نخواست یا نشد که به وزارت برسد.
سعید حدادیان، حسن عباسی، وحید جلیلی، حسین‌الله کرم، سعید قاسمی، فرزاد جمشیدی و محمدعلی رامین از جمله افرادی هستند که نیلی در دورهمی‌های مداحان، میتینگ‌های سیاسی و مراسم مذهبی و عزاداری به طور مرتب با آنها نشست و برخاست دارد.
رفقای گرمابه و گلستان میثم نیلی اما وحید یامین‌پور و محسن پرویز هستند؛ آنچنانکه نیلی در برخی نشست‌های سیاسی و مذهبی و حتی مراسم امضای کتاب یامین‌پور حضور یافته است.
رفاقت نیلی با محسن پرویز اگرچه در رسانه‌ها هم به چشم آمده اما این همه ماجرا نیست آنچنانکه این دو، در تأسیس برخی شرکت‌ها نیز با یکدیگر همکاری می‌کنند. از جمله نام نیلی و پرویز در میان اعضای هیئت مؤسس «انجمن کتابفروشان انقلاب اسلامی» دیده می‌شود؛ این انجمن در اسفندماه سال ۱۳۹۷ تأسیس شد و به ثبت رسید.
نیلی البته با بیت «مقام عظما» هم رابطه نزدیکی دارد و از میان همه آنها، رابطه‌اش با غلامعلی حداد عادل و علیرضا قزوه گرم‌تر است؛ به طوری که قزوه، اغلب پیام‌ها و نامه‌های خود را از طریق نیلی به ابراهیم رئیسی می‌رساند.
با این حال، از یاد نبریم که میثم نیلی برادر داماد ابراهیم رئیسی است؛ «اگر جمهوری اسلامی استمرار یابد» و فرضاً ابراهیم رئیسی، رهبر شود، هیچ بعید نیست که این میثم نیلی باشد که پس از احمد خمینی و مجتبی خامنه‌ای، «سومین همه‌کاره پنهان بیت» لقب گیرد؛ شاید او این شب‌ها با همین رویا به خواب می‌رود.
نظرات طرح شده در این یادداشت، الزاماً بازتاب دیدگاه رادیوفردا نیست.
