در پی اعلام رسمی خبر کشته شدن ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران، در سقوط بالگرد که روز یک‌شنبه اتفاق افتاد، واکنش بین‌المللی به این حادثه از طرف گروه‌ها و کشورهای مختلف آغاز شد.
در سقوط این بالگرد که در جنگل‌های ارسباران در نقطه مرزی ایران با جمهوری آذربایجان رخ داد، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه دولت رئیسی، محمدعلی آل هاشم امام جمعه تبریز، حسین مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی و چند تن دیگر جان خود را از دست دادند.
در جریان جست‌وجو برای یافتن لاشه این بالگرد و سرنوشت سرنشینان آن، پیش از این یک تیم امداد و نجات به دستور ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، به تبریز اعزام شده بود.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا روز دوشنبه در پیامی به جمهوری اسلامی تسلیت گفت و افزود که «اتحادیه اروپا مراتب همدردی خود را با خانواده‌های قربانیان و شهروندان ایرانی ابراز می‌کند.»
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نیز در آغاز یکی از جلسات کاری خود گفت: «من درگذشت غم‌انگیز رئیس‌جمهور ابراهیم رئیسی، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه و سایر اعضای هیئت همراه را تسلیت می‌گویم. در این زمان سخت، ما به یاد خانواده‌های آنها و مردم ایران هستیم.»
فرح دَخل‌الله، سخنگوی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، نیز در پیامی گفت که «درگذشت رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه ایران و سایر جان‌باختگان حادثه سقوط بالگرد را به ملت ایران تسلیت می‌گوییم.»
واکنش‌ها در روسیه؛ گفت‌وگوی پوتین با جانشین موقت رئیسی
ولادیمیر پوتین روز دوشنبه در پیامی که در وب‌سایت کرملین منتشر شد، به جمهوری اسلامی تسلیت گفت و در حساب خود در شبکه تلگرام نیز نوشت: «لطفا عمیق‌ترین تسلیت مرا در رابطه با فاجعه عظیمی که بر جمهوری اسلامی ایران وارد شد، بپذیرید. حادثه سقوط بالگرد، جان سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور، و تعدادی از مقامات برجسته کشور شما را گرفت».
ولادیمیر پوتین همچنین پیام تسلیتی برای علی خامنه‌ای فرستاد و گفت که «ابراهیم رئیسی دوست واقعی روسیه بود و شخصاً سهم ارزشمندی در توسعه حسن همجواری بین کشورهای ما داشت و تلاش زیادی برای رساندن این روابط به سطح همکاری راهبردی کرد.»
ولادمیر پوتین در پیام خود، ابراهیم رئیسی را «سیاستمداری برجسته» دانست و مرگ او را «ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر» توصیف کرد.
آقای پوتین در همین روز همچنین تماسی تلفنی با محمد مخبر گرفت و در این گفت‌وگو بر نقش ابراهیم رئیسی در «گسترش همکاری دوستانه دو کشور» تأکید کرد. محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهور ایران است که در پی جان باختن ابراهیم رئیسی زمام امور قوه مجریه ایران را در دست گرفته است.
به گزارش خبرگزاری روسی «تاس»، محمد مخبر نیز در این گفت‌وگوی تلفنی به رئیس جمهور روسیه گفته است که ایران در مسیر ادامه گسترش روابط با روسیه گام برخواهد داشت.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز روز دوشنبه، ۳۱ اردیبهشت، مرگ ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، را تسلیت گفت و از او به عنوان «یک میهن‌پرست واقعی جمهوری اسلامی و دوست قابل اعتماد روسیه یاد کرد.»
آقای لاوروف گفت: «در روسیه، ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران به عنوان دوستان واقعی و قابل اعتماد کشور ما شناخته می‌شدند و نقش آنها در تقویت همکاری‌های دوجانبه سودمند روسیه و ایران و مشارکت اعتمادمحور ارزشمند بوده است».
دیمیتری پسکوف، دبیر مطبوعاتی ریاست جمهوری روسیه روز دوشنبه گفت که مقامات ایران از نهادهای امنیتی روسیه برای کمک به تحقیقات در مورد علل سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی درخواست نکرده‌اند.
او در پاسخ به این سؤال که آیا سرویس‌های امنیتی روسیه قصد دارند در تحقیقات سقوط هلی‌کوپتر شرکت کنند، به خبرنگاران گفت: «هیچ سیگنالی در این مورد از سوی دوستان ایرانی ما دریافت نشده است.»
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، در پاسخ به پرسش خبرگزاری روسی «تاس» مبنی بر این‌که آیا همکاری ایران با روسیه در پی مرگ رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه ایران تحت تأثیر قرار خواهد گرفت یا خیر، گفت: «ما همچنین بر این موضع هستیم که همه توافقاتی که قبلاً انجام شده است، اجرایی خواهد شد.»
دیگر واکنش‌ها
شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین نیز «تأسف عمیق» خود را ابراز کرد و سخنگوی وزارت امور خارجه در پکن به نمایندگی از رهبر چین گفت ابراهیم رئیسی «کمک‌های مهمی در حفظ امنیت و ثبات ایران، ارتقای توسعه و شکوفایی ملی و تلاش‌های مثبت برای تحکیم و گسترش همه‌جانبه همکاری راهبردی چین و ایران کرده است.»
سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: «درگذشت تأسف‌بار وی ضایعه بزرگی برای مردم ایران است و مردم چین نیز یک دوست خوب خود را از دست داده‌اند.»
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، نیز روز دوشنبه مرگ ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان را تسلیت گفت و رئیسی را «همکار و برادر ارزشمند» خواند.
اردوغان در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «به عنوان همکار که شخصاً شاهد تلاش‌های او برای پیشبرد صلح برای مردم ایران و منطقه ما در زمان زمامداری او بودم، آقای رئیسی را با احترام و سپاس یاد می‌کنم». او افزود ترکیه در این زمان سخت در کنار ایران است.
بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، متحد نزدیک تهران که جمهوری اسلامی در طول سال‌ها جنگ از او حمایت کرده است، نوشت: «ما با رئیس‌جمهور فقید ایران همکاری کردیم تا شکوفایی روابط راهبردی بین سوریه و ایران همیشه تضمین شود.»
سرویس مطبوعاتی وزارت امور خارجه بلاروس نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که «ما از آخرین اخبار ایران متأثر هستیم. این یک فقدان جبران‌ناپذیر است و نه فقط برای جامعه ایران.»
وزارت خارجه فرانسه نیز با انتشار بیانیه‌ای این حادثه را به خانواده‌های قربانیان تسلیت گفت.
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان نیز در پیامی کتبی به علی خامنه‌ای، به او تسلیت گفته و نوشت که ارمنستان و مردمش در این دوران سخت برای ایران «در کنار همسایه دوست و مردم آن» خواهند ماند.
در سطح بین‌المللی، شارل میشل، رئیس شورای اروپا نیز در واکنش به این خبر در شبکه ایکس نوشت: «اتحادیه اروپا مراتب تسلیت صمیمانه خود را برای درگذشت ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ابراز می‌کند.»
جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، در کانال ۵ تلویزیون این کشور در این باره گفت: «می‌بینم که مقامات ایرانی موضوع تصادف را قبول دارند و نه تئوری‌های توطئه.»
او افزود که «من هیچ تغییری در نظم داخلی ایران نمی‌بینم، ما با متحدان اروپایی خود و گروه هفت در تماس دائمی هستیم زیرا در مورد حادثه‌ای صحبت می‌کنیم که بخشی از یک چارچوب منطقه‌ای پیچیده است. امیدوارم رهبری آینده ایران بخواهد خود را به ثبات و آرام کردن منطقه متعهد کند.»
ژاپن، کره جنوبی، قطر، امارات، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان، ونزوئلا و مالزی روز دوشنبه در پیام‌هایی رسمی مرگ ابراهیم رئیسی و وزیر خارجه جمهوری اسلامی را تسلیت گفتند.
هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه روز دوشنبه در یک نشست خبری مشترک با همتای پاکستانی خود، اسحاق دار، در اسلام‌آباد گفت: «از اولین لحظه‌ای که خبر حادثه را شنیدیم، با مقامات ایرانی در تماس بوده‌ایم و همه ابزارها را برای کمک به تلاش‌های نجات بسیج کردیم اما متأسفانه خبر خوشی نرسید.» او در ادامه به مقامات جمهوری اسلامی تسلیت گفت.
از سوی دیگر، هانا نویمان، عضو آلمانی پارلمان اروپا، در پیامی نوشت که «امروز، من به همه قربانیان او فکر می‌کنم. و با دوستانم در سراسر ایران امیدوارم که هر که بعد از او می‌آید، انسان‌تر باشد.»
ابراهیم رئیسی در پرونده مهم اعدام هزاران زندانی در تابستان سال ۶۷ یکی از اعضای گروه موسوم به هیئت مرگ بود، هیئتی که برای دریافت مجوز اعدام‌های بیشتر با حسینعلی منتظری، قائم مقام وقت خمینی که به این اعدام‌ها معترض بود، دیدار کرد و از منتظری شنید که به خاطر این اعدام‌ها «نام‌شان را در میان جنایتکاران تاریخ می‌نویسند».
هند و پاکستان
نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، با ابراز «تأسف عمیق» از کشته شدن ابراهیم رئیسی، روز دوشنبه در شبکه ایکس گفت که از شنیدن این خبر «شوکه» شده است.
او از ابراهیم رئیسی به عنوان رهبری نام برد که «مشارکت او در تعمیق روابط دوجانبه ایران و هند همیشه به یاد آورده می‌شود.» آقای مودی گفته که هند در این دورهٔ «سوگواری» در کنار ایران خواهد بود.
شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «پاکستان یک روز عزای عمومی را برگزار خواهد کرد و پرچم خود را به نشانه احترام به رئیس‌جمهور ایران و همراهانش و به نشانه همبستگی با کشور برادر، نیمه‌افراشته خواهد شد.»
او افزود: «من به همراه دولت و مردم پاکستان عمیق‌ترین تسلیت و همدردی خود را به ملت ایران در این فقدان وحشتناک ابراز می‌کنم. ملت بزرگ ایران با شجاعت همیشگی بر این تراژدی غلبه خواهد کرد.»
نخست‌وزیر پاکستان در ماه آوریل میزبان ابراهیم رئیسی در اسلام‌آباد برای یک دیدار سه روزه بود تا پس از حملات مرگبار متقابل در اوایل سال جاری، روابط بین دو همسایه را بهبود بخشد.
ملا محمد حسن آخوند، رئیس‌الوزرای طالبان هم در بیانیه‌ای نوشت: «ما در غم جمهوری اسلامی ایران و مردم آن شریک هستیم و به همه خانواده‌های قربانیان، ملت و دولت ایران تسلیت می‌گوییم. در این روزهای سخت در کنار مردم ایران هستیم و برای همه جان‌باختگان این حادثه طلب مغفرت و برای خانواده‌هایشان صبر مسئلت داریم.»
گروه‌های مورد حمایت جمهوری اسلامی
گروه افراطی حماس که در فهرست تروریستی ایالات متحده و اتحادیه اروپا قرار دارد، نیز «عمیقاً» از خبر کشته شدن ابراهیم رئیسی ابراز تأسف کرده و گفته که با علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، و «مردم ایران» برای این «ضایعه عظیم» ابراز همدردی می‌کند.
محمد علی الحوثی، رهبر کمیته انقلابی حوثی‌های یمن که مورد حمایت ایران هستند نیز با ابراز «تأسف عمیق» از خبر کشته شدن رئیسی گفته است: «به درگاه الهی دعا می‌کند که به خانواده رئیس‌جمهور ایران صبر و اجر عطا کند».
او افزوده است که به باور او، «مردم ایران انشاالله از رهبران وفادار به مردم خود همچنان پیروی خواهند کرد».
جهان عرب
لبنان و سوریه از روز دوشنبه برای رئیس جمهور و وزیر امور خارجه ایران که در حادثه سقوط بالگرد کشته شدند، سه روز عزای عمومی اعلام کردند. گروه مسلح حزب‌الله لبنان نیز کشته شدن آنها را تسلیت گفته بود.
ملک سلمان، پادشاه عربستان، و محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور نیز در پیامی نوشتند که جان باختن ابراهیم رئیسی و همراهانش را «به محمد مخبر سرپرست دستگاه اجرایی» تسلیت می‌گویند.
محمد بن زاید آل نهیان، رئیس‌جمهور امارات متحده عربی روز دوشنبه گفت که «امارات متحده عربی در این دوران سخت در کنار ایران ایستاده است.»
تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر نیز در شبکه ایکس نوشت: «تسلیت صمیمانه به دولت و مردم جمهوری اسلامی ایران در پی درگذشت ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و همراهانشان در حادثه دردناک سرنگونی بالگرد، از خداوند متعال برای آنها طلب رحمت و مغفرت و برای خانواده‌هایشان صبر و اجر مسئلت داریم. ما از آن خدا هستیم و به سوی او باز خواهیم گشت.»
محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، نیز در بیانیه‌ای نوشت: «با اندوه فراوان و تأسف عمیق، خبر غم‌انگیز درگذشت ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور جمهوری اسلامی ایران، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و همراهانشان را در سانحه سقوط هواپیما در شمال ایران دریافت کردیم. مراتب تسلیت و همدردی صمیمانه خود را به رهبر بزرگ انقلاب اسلامی، علی خامنه‌ای، و به ملت ایران، دولت و مردم آن ابراز می‌کنیم. همبستگی خود را با مردم برادر ایران و مسئولان جمهوری اسلامی در این فاجعه دردناک ابراز می‌کنیم.»
عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر نیز در پیامی اعلام کرد که مصر «با غم و اندوه فراوان از درگذشت رئیس‌جمهور ایران و دیپلمات ارشد تهران سوگوار است.» سیسی که در سال‌های اخیر به عادی‌سازی روابط با ایران نزدیک شده است، «تسلیت و همدردی صمیمانه خود را» به مردم ایران ابراز کرد.
پس از بهبود ناگهانی سال گذشته مناسبات بین ایران و عربستان سعودی، تهران و قاهره نیز به دنبال اصلاح روابط چندین دهه پرتنش بوده‌اند و مبادلات دیپلماتیک بین دو کشور در ماه‌های اخیر از زمان آغاز جنگ غزه افزایش یافته است.
سیسی و رئیسی برای اولین بار در نوامبر در ریاض با یکدیگر دیدار کردند و رئیسی ماه بعد انتخاب مجدد عبدالفتاح السیسی را تبریک گفت.
روز دوشنبه محمود عباس، رئیس‌جمهور تشکیلات فلسطینی، نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق، احمد ابوالغیط، رئیس اتحادیه عرب، عبدالفتاح البرهان، رئیس شورای حاکمیتی سودان نیز به جمهوری اسلامی تسلیت گفتند.
مخالفان ایرانی جمهوری اسلامی
همزمان با ابراز تأسف مقام‌های داخلی و خارجی از مرگ ابراهیم رئیسی، شماری از چهره‌های مخالف حکومت ابراز تاسف کرده‌اند که فرصت محاکمه او میسر نشد.
حامد اسماعیلیون، از خانواده‌های دادخواه سرنگونی هواپیمای اوکراینی، در شبکه ایکس (توئیتر سابق) نوشته است: «مردم ایران که قربانی جنایت علیه بشریت هستند شایسته‌ی دیدن عدالتند».
او افزود: «سزاوار بود ابراهیم رئیسی (قاضی مرگ، عضو شورای عالی امنیت ملی در زمان سرنگون کردن پرواز پی‌اس۷۵۲ و جنایات آبان خونین) و سایر جنایتکاران حکومت اسلامی، در دادگاهی عادلانه به جرم ارتکاب جنایت علیه بشریت محاکمه شوند».
به گفته آقای اسماعیلیون، «فرصت اجرای عدالت» در مورد ابراهیم رئیسی «از قربانیان گرفته شد اما نامش به سیاهی و جنایت‌پیشگی در تاریخ خواهد ماند».
مسیح علی‌نژاد، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان نیز در پیامی نوشت: «مردم عزیز ایران شادی کردن برای کشته شدن ابراهیم ریسی و قاتلان ملت،. حق شماست. شادی کنید! مردم زخم‌دیده، مردم سرکوب شده، به روحیه برای هم‌افزایی انقلابی نیاز داشتند و از این فرصت باید برای جمع کردن نیروها و توان مردمی استفاده کرد. شادی کنیم.»
نازنین بنیادی، هنرپیشه و فعال سیاسی نیز در پیامی نوشت که «ابراهیم رئیسی، قصاب تهران و مرتکب جنایات علیه بشریت، مرد. او شاید در این دنیا از عدالت گریخته باشد، اما ببنید چگونه نتیجه اعمالش گریبانگیر او شد. باشد که آزادی و عدالت برای مردم ایران حاکم شود. او رفته است.»
