پناهجویانی که در تلاش بودند خود را با قایق به استرالیا برسانند، بنا بر قوانین سخت‌گیرانه آن کشور، از میانه دریا و یا حتی در پایان راه، به دو جزیره در اقیانوس آرام فرستاده شدند. بسیاری از این پناهجویان را ایرانیان تشکیل می‌دهند.
نائورو و پاپوآ گینه نو، دو کشور در اقیانوس آرام هستند، که نام آن‌ها در خبرها و گزارش‌های رسانه‌های فارسی‌زبان، با پناهجویان و سرنوشت آن‌ها درهم‌آمیخته‌است.
در نائورو به‌تازگی یک پناهجوی ایرانی جان خود را از دست داده و در پاپوآ، در روزهای اخیر شورش درگرفته و دولت وضعیت اضطراری اعلام کرده‌است.
اردوگاه‌های نائورو و پاپوآ گینه نو، محل نگهداری صدها پناهجو است. شماری از این پناهجویان را نیز زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.
برپایه برآورد پارلمان استرالیا در سال‌های اخیر، بزرگ‌ترین گروه پناهجویان در هر دو منطقه را ایرانیان تشکیل می‌دهند.
در پی انتقادهای پی در پی سازمان ملل متحد و گروه‌های بین‌المللی مدافع حقوق بشر و حقوق پناهجویان، در زمان دولت باراک اوباما، ایالات متحده و استرالیا بر سر تبادل شماری از پناهجویان بین دو کشور، به توافقی رسیدند. توافقی که قرار بود بر اساس آن، گروهی از پناهجویان ساکن جزایر و مناطق اطراف استرالیا، در صورت موفقیت در مراحل بررسی پیشینه، به ایالات متحده انتقال پیدا کنند.
اما پیروزی دونالد ترامپ، اجرای توافق پیشین را با ابهام روبه‌رو کرد. آقای ترامپ که سیاستی سخت‌گیرانه در قبال مهاجران و پناهجویان در پیش گرفته، از این توافق انتفاد کرده بود. با این همه نخست‌وزیر استرالیا گفته بود در تماس تلفنی با رئیس‌جمهوری آمریکا، ترامپ قول داده به تعهدات امضاشده در دولت اوباما، پایبند بماند. در نهایت دولت آمریکا آغاز به بررسی پشینه پناهجویان و انتقال شماری از آن‌ها به خاک خود کرد.
آمارهای تازه چه می‌گویند
بنابر آمارهای تازه‌ای که «شورای پناهجویان استرالیا»، ۱۵ ژوئن، منتشر کرده و مربوط به پناهجویان نائورو و پاپوآ تا آخرین روز ماه مه می‌شود، شمار کل پناهجویان در هر دو منطقه ۱۶۵۵ نفر برآورد شده‌است. گفته می‌شود در مجموع ۳۱۲۷ نفر در جریان توافقات استرالیا، نائورو و پاپوآ، به این دو کشور فرستاده شده بودند.
اما کاهش این رقم به این معنی نیست که پناهجویان به کشور دیگری، برای نمونه آمریکا، رفته باشند. در واقع گروه بزرگی از آن‌ها، ۸۵۵ نفر، «داوطلبانه» جزایر را ترک کرده‌اند که بیشترین شمار آن‌ها به زادگاه خود بازگشته‌اند. تا آخر ماه آوریل ۲۴۹ نفر به ایالات متحده و هفت نفر نیز به کامبوج رفتند.
«شورای پناهجویان استرالیا» می‌گوید در مجموع، و با در نظر گرفتن شماری که به آمریکا رفته‌اند، دولت ایالات متحده ۳۲۷ نفر را پذیرفته و درخواست ۱۲۱ نفر را رد کرده‌است. به گفته این نهاد در میان کسانی که درخواست آن‌ها رد شده، بزرگ‌ترین گروه را ایرانیان تشکیل می‌دهند؛ درخواست ۷۰ نفر رد شده و البته ۱۵ نفر تا کنون پذیرفته شده‌اند.
پیش از این یک نهاد غیردولتی دیگر در استرالیا به نام «اقدام مشترک برای پناهجویان» گفته بود که شمار دقیق پناهجویانی که ایالات متحده در نهایت حاضر به پذیرش آن‌ها خواهد شد، مشخص نیست. با این همه این سازمان نیز در آغاز بهار تاکید کرده بود که وضعیت شهروندان ایران و سومالی همچنان مبهم است. ایران و سومالی در میان کشورهایی هستند که بر پایه فرمان اجرایی دونالد ترامپ، محدودیت‌های روادیدی شامل آن‌ها می‌شود.
«شورای پناهجویان استرالیا»، نهادی‌ست غیر انتفاعی که خود را چتر ملی حمایتی پناهجویان و پناهندگان استرالیا معرفی می‌کند. آمار این سازمان توسط اعضای آن تهیه شده و رادیو فردا به‌تنهایی قادر به تائید یا رد آن نیست. «اقدام مشترک برای پناهجویان» یک گروه مدافع حقوق پناهجویان در ملبورن استرالیا است.
مرزبانی استرالیا تا آغاز سال ۲۰۱۸، به‌شکل ماهیانه آماری از پناهجویان نائورو و پاپوآ گینه نو اعلام می‌کرد، اما از ژانویه به این سو آمار تازه‌ای در وب‌سایت آن منتشر نشده‌است. آمار مرزبانی استرالیا نشان می‌دهد که در آخرین ماه سال ۲۰۱۷ شماری بالغ بر ۳۳۸ پناهجو در نائورو حضور داشتند، ۱۰ تن به‌شکل «داوطلبانه» از استرالیا خارج شده و سه تن «برپایه تعهدات استرالیا» به شکل غیرداوطلبانه به زادگاه خود فرستاده شده‌اند.
