۲۶ سناتور جمهوریخواه آمریکایی روز جمعه ۲۷ مرداد با انتشار نامه‌ای خواستار توضیح دولت جو بایدن درباره آزاد کردن شش میلیارد دلار پول ایران در چارچوب مبادله زندانیان شدند.
این سناتورها در نامه خود خطاب به آنتونی بلینکن، وزیر خارجه، و جانت یلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا، از «دور زدن احتمالی کنگره ایالات متحده» برای احیای برجام ابراز نگرانی کردند.
سناتورهای یادشده تأکید کرده‌اند: «در هر حالی که ما قاطعانه معتقدیم ایالات متحده باید از هر منبع مناسبی استفاده کند تا آزادی شهروندان آمریکایی که در بیرون از مرزهای کشور به ناحق بازداشت شده‌اند را تضمین کند، اما این تصمیم یک رویه فوق‌العاده خطرناک را تقویت می‌کند و رژیم ایران را قادر می‌سازد تا فعالیت‌های بی‌ثبات‌کنندهٔ خود را در سراسر خاورمیانه افزایش دهد.»
وزارت خارجه آمریکا روز ۱۹ مرداد تأیید کرد که جمهوری اسلامی ایران در برابر آزادی پنج زندانی دوتابعیتی شش میلیارد دلار از پول نفت خود را که از سال‌ها پیش نزد بانک‌های کره جنوبی مسدود شده است، دریافت خواهد کرد.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، با بیان این‌که آزادی این پنج تن «یک گام مثبت است» و «ما با آنها پس از خروج از زندان گفت‌وگو کردیم» افزود: «ما تنها در ابتدای این روند هستیم و بازگشت آنها به خانه (در آمریکا) هنوز مستلزم کار زیادی است.»
اکنون سناتورهای جمهوریخواه «نگرانی قابل توجه» خود را در مورد تصمیم برای آزادسازی حدود شش میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود‌شده ایران ابراز کرده‌اند و از دولت بایدن خواسته‌اند حداکثر ظرف ۳۰ روز با «جلسه توجیهی حضوری و پاسخ کتبی» به سوالات آنها پاسخ دهد.
سناتورها این پرسش را پیش کشیده‌اند که آمریکا چگونه تضمین می‌کند که جمهوری اسلامی ایران بودجه آزادشده را صرف «اهداف بشردوستانه» خواهد کرد و از آن برای «حمایت از شبکه‌های تروریستی»، «اشاعه تسلیحات» و «افزایش غنی‌سازی هسته‌ای» استفاده نمی‌کند.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران و علی باقری کنی، معاون سیاسی این وزارتخانه، در نخستین ساعت‌های بامداد ۲۰ مردادماه «آغاز فرایند آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های توقیف شده ایران» را در کنار شروع روند مبادله چند شهروند دو تابعیتی بازداشت‌شده در ایران در مقابل آزادی چند ایرانی متهم به «دور زدن تحریم‌ها» در آمریکا، تایید کردند.
همزمان نمایندگی ویژه آمریکا در امور ایران با استقبال از انتقال زندانیان آمریکایی به خارج از زندان اوین اعلام کرد: «ما از خبر امروز مبنی بر انتقال پنج شهروند آمریکایی از زندان به حبس خانگی در ایران استقبال می‌کنیم.»
نمایندگی ویژه آمریکا در امور ایران افزود تا زمانی که این پنج شهروند آمریکایی «بتوانند ایران را ترک کنند و به عزیزان‌شان ملحق شوند، آرام نخواهیم گرفت.»
۲۶ سناتور جمهوریخواه در نامه خود به توافق آمریکا بر سر برجام اشاره کرده و نوشته‌اند: «در سال ۲۰۱۶ زمانی که دولت اوباما ۴۰۰ میلیون دلار پول نقد به ایران داد، ما هشدار دادیم که چنین کاری به یک بدعت خطرناک بدل می‌شود که خون بهای آمریکایی‌ها را تعیین می‌کند. هفت سال بعد، دولت کنونی (آمریکا) اکنون به بزرگترین دولت حامی تروریسم در جهان باجی پرداخت می‌کند که دست کم پانزده برابر رقم مبلغ قبلی است که این خود نیز نقض دیگری از سیاست دیرینه «ندادن امتیاز» ایالات متحده است.»
اشاره این سناتورها به گزارش رسانه‌ها در باره اقدام آمریکا در ۱۳۹۴ است که همزمان با آزادی پنج آمریکایی زندانی در ایران معادل ۴۰۰ میلیون دلار پول نقد را با هواپیما به تهران فرستاد.
باراک اوباما با رد «باج دادن» به ایران گفته بود، این پول بخشی از اختلاف مالی قدیمی بین تهران و واشینگتن بر سر دارایی‌های بلوکه شده ایران در سال ۱۹۷۹ بود و به دنبال رای دیوان بین المللی لاهه در خصوص دارایی مسدود شده ایران، وکلا و مشاوران حقوقی توصیه کردند این پول پرداخت شود و گرنه در آینده می‌بایست میلیارد ها دلار خسارت به ایران پرداخت شود.
۲۶ سناتور جمهوریخواه در پایان از دولت بایدن پرسیده‌اند: «آیا متعهد می‌شوید که به ایران اجازه دسترسی به حق برداشت ویژه خود در صندوق بین‌المللی پول (IMF) را ندهید و با هرگونه تلاش صندوق بین‌المللی پول برای تسهیل چنین دسترسی مخالفت کنید؟»
بیل کسیدی، تیم اسکات، جیم ریش، راجر ویکر، تام کاتن، بیل هگرتی، کیتی بریت، چاک گرسلی، لیندزی گراهام، استیو دینز، مارشا بلکبرن، کوین کریمر، تد باد، جی. دی. ونس، جان کورنین، پیت ریکتز، جان هوون، تاد یانگ، مایک کریپو، راجر مارشال، جیمز لنکفرد، جونی ارنست، تام تیلیس، جان کندی، جان باروزو و شلی مور کاپیتو، ۲۶ سناتور جمهوریخواه امضاکننده این نامه هستند.
وزیر خارجه آمریکا روز ۱۹ مرداد اعلام کرد ایالات متحده بابت توافقی که قرار است منجر به آزادی پنج زندانی آمریکایی در ایران شود، تحریم‌های خود علیه جمهوری اسلامی را کاهش نخواهد داد.
آقای بلینکن در پاسخ به سوالی در رابطه با این‌که قرار است شش میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه شده ایران آزاد شود، به خبرنگاران گفت: «به هر حال، هر اتفاقی هم بیفتد، تحریم‌ها علیه ایران کاهش نخواهد یافت.»
در قالب تفاهم میان تهران و واشینگتن، قرار است مراد طاهباز، عماد شرقی و سیامک نمازی، به همراه دو زندانی دیگر که هویت آنها به دلایل شخصی اعلام نشده، آزاد شوند. هر سه نام اعلام‌شده دوتابعیتی هستند و آقای طاهباز علاوه بر تابعیت ایرانی-آمریکایی، تابعیت بریتانیایی هم دارد.
هر چند جمهوری اسلامی ایران ادعا می‌کند که تمامی این افراد توسط مراجع قضایی به جرایم گوناگون از جمله «جاسوسی و همکاری با کشورهای دشمن» محکوم شده‌اند، ولی کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل و دولت آمریکا می‌گویند این اتهامات ساختگی است و این افراد در دادگاه‌های ناعادلانه و بدون رعایت موازین بین‌المللی دادرسی محاکمه شده‌اند.
