دادگاهی در روسیه، ایوان گرشکوویچ، روزنامهنگار «وال‌استریت جورنال» را به اتهام «جاسوسی» به ۱۶ سال زندان در یک اردوگاه کار اجباری با تدابیر شدید امنیتی محکوم کرد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، تصویری که از دادگاه روز جمعه ۲۹ تیرماه این روزنامهنگار ۳۲ ساله منتشر شده، او را در یک محفظه شیشه‌ای در سالن دادگاه نشان می‌دهد.
قاضی دادگاه پس از قرائت حکم گفت با احتساب زمانی که آقای گرشکوویچ از زمان بازداشت در زندان بوده (نزدیک به ۱۶ ماه)، کل دوران محکومیت او ۱۶ سال خواهد بود.
قاضی همچنین دستور داد که تلفن همراه و دفترچه یادداشت این روزنامهنگار را از بین ببرند و وکلای مدافع او نیز ۱۵ روز فرصت دارند تا به حکم اعتراض کنند.
ایوان گرشکوویچ ماه پیش در جریان دادگاه خود در شهر یکاترینبورگِ روسیه اتهامات علیه خود را رد کرد.
دادستان‌های روس ادعا کرده بودند که ایوان گرشکوویچ به دستور سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سی‌آی‌ای، در حال جمع‌آوری اطلاعات محرمانه درباره شرکتی در مسکو است که برای استفاده در جنگ علیه اوکراین تانک تولید می‌کند. آقای گرشکوویچ و وال‌استریت جورنال این ادعا را رد کرده‌اند.
افسران سرویس امنیت فدرال روسیه (اف‌اس‌بی) ۲۹ مارس ۲۰۲۳، ایوان گرشکوویچ را در یک استیک‌فروشی در ۱۴۰۰ کلیومتری شرق مسکو، دستگیر کردند و او از آن زمان تاکنون در زندانی در پایتخت نگهداری می‌شود.
کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا هنوز در مورد حکم صادر شده برای این روزنامهنگار ابراز نظر نکرده‌اند.
اما وال استریت جورنال در واکنش، این محکومیت را «شرم‌آور» خواند و در بیانیه‌ای اعلام کرد تا زمانی که او آزاد نشود هرکاری برای آزادی این روزنامهنگار و حمایت از خانواده‌اش انجام خواهد داد.
وال استریت جورنال در بیانیه خود افزود: «این محکومیت نمایشی پس از ۴۷۸ روزی که ایوان به ناحق زندانی شده، از حرفه خود منع شده و از خانواده و دوستانش دور مانده صادر شده، این محکومیت شرم‌آور است در حالی‌که او تنها در حال انجام وظیفه به عنوان یک روزنامهنگار بوده است».
گرشکوویچ نخستین روزنامهنگار آمریکایی است که از زمان جنگ سرد، در روسیه به جاسوسی متهم شده است.
واکنش‌های جهانی
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، روز جمعه گفت ایالات متحده برای آزادی ایوان گرشکوویچ فشار وارد می‌آورد.
او در بیانیه‌ای گفت: ما با جدیت برای آزادی ایوان تلاش می‌کنیم و به این کار ادامه خواهیم داد.
به گفته جو بایدن، خبرنگار وال استریت ژورنال «هیچ جرمی مرتکب نشده» و مسکو او را تنها به‌دلیل خبرنگار و شهروند آمریکایی بودن «هدف قرار داده است».
کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، نیز حکم دادگاه روسیه برای این خبرنگار آمریکایی را «حقیرانه» خواند و خواستار آزادی فوری او شد.
او در پستی در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشت: «این حکم حقیرانه برای خبرنگار وال‌استریت جورنال، تنها بر بی‌احترامی مطلق روسیه به آزادی رسانه تاکید می‌کند. خبرنگاری جرم نیست و گرشکوویچ باید بلافاصله آزاد شود».
اتحادیه اروپا نیز روز جمعه از حکم سنگین دادگاه روسیه انتقاد کرد و آن را «اقدامی سیاسی برای مجازات کار خبرنگاری» توصیف کرد.
روبرتا متسولا، رئیس پارلمان اروپا، گفت که گرشکوویچ قربانی یک «دادگاه نمایشی» شده است.
او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: حکم ۱۶ سال زندان علیه ایوان گرشکوویچ، خبرنگار وال‌استریت جورنال، برخلاف عدالت است.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز اعلام کرد که روسیه از سیستم قضایی سیاسی‌شده خود برای مجازات خبرنگاری استفاده می‌کند.
او نیز در پلتفرم ایکس نوشت که اتحادیه اروپا به شدت حکم ۱۶ سال زندان برای ایوان گرشکوویچ را محکوم می‌کند.
هر دو مقام خواستار آزادی خبرنگار وال‌استریت جورنال شدند.
احتمال مبادله زندانیان
پرونده‌های جاسوسی اغلب ماه‌ها زمان می‌برد و سرعت غیرعادی دادگاه ایوان گرشکوویچ، که روز جمعه سومین جلسه آن پشت درهای بسته برگزار شد گمانه‌زنی‌هایی در مورد احتمال مبادله زندانیان بین آمریکا و روسیه را تقویت کرد؛ مبادله‌ای که مدت‌هاست گفت‌وگوها درباره آن در جریان است و ممکن است شامل ایوان گرشکوویچ و احتمالا آمریکایی‌های دیگری شود که در روسیه بازداشت شده‌اند.
دیمیتری پسکوف سخنگوی کاخ کرملین در پاسخ به سوال رویترز درباره این احتمال گفته که در این زمینه ابراز نظری نمی‌کند.
رویترز می‌گوید ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا، نیز حاضر به اظهارنظر علنی در مورد مذاکرات مربوط به تبادل زندانیان نشد، اما روز پنجشنبه (یک روز پیش از دادگاه نهایی) گفت واشینگتن در اسرع وقت به‌دنبال آزادی ایوان گرشکوویچ و یک آمریکایی زندانی دیگر، پل ویلن، تفنگدار سابق نیروی دریایی آمریکا، است.
مقام‌های آمریکایی بارها روسیه را به استفاده از ایوان گرشکوویچ و پل ویلن به عنوان ابزار چانه‌زنی برای تبادل احتمالی زندانیان متهم کرده‌اند.
واشینگتن بازداشت این دو نفر را غیرعادلانه می‌داند و گفته که متعهد است آن‌ها را به خانه بازگرداند.
روسیه برای تبادل زندانی که شامل گرشکوویچ می‌شود، اعلام آمادگی کرده، و بنابر گزارش‌ها تماس‌هایی بین روسیه و آمریکا صورت گرفته اما محتوای مذاکرات محرمانه باقی مانده است.
از زمان ورود تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، مسکو و واشینگتن تنها یک تبادل زندانی با اهمیت بالا انجام داده‌اند: روسیه در ازای آزادی ویکتور بوت، قاچاقچی سلاح که به‌دلیل جرایم مرتبط با تروریسم در ایالات متحده زندانی شده بود، بریتنی گرینر، ستاره بسکتبال، را که به‌دلیل قاچاق مواد مخدر بازداشت شده بود، آزاد کرد.
