در هفتهٔ بیستم تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، تحولات نظامی و تأثیر آن بر تمام ابعاد موقعیت داخلی و بین‌المللی روسیه، هم در کانون توجه رسانه‌های وابسته به کرملین بود و هم رسانه‌های روس‌زبانی که فعالیت‌شان در روسیه ممنوع اعلام شده اما در کشورهای همسایه و یا روی پلت‌فرم‌های دیگر به مبارزه با تبلیغات سیاسی روسیه ادامه داده‌اند.
همین هفته روسکوم‌اسووبودا، نهاد حقوق‌بشری ناظر بر آزادی مطبوعات در روسیه، اعلام کرد که شمار رسانه‌ها و پایگاه‌های خبری که از ابتدای جنگ در روسیه مسدود شده‌اند به ۵۳۰۰ رسید.
احتمال ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه
در میان خبرهای مرتبط با جنگ روسیه علیه اوکراین، اظهارات مشاور امنیت ملی کاخ سفید دربارهٔ دستیابی آمریکا دربارهٔ قصد روسیه برای خرید «صدها پهپاد» از ایران در رسانه‌های بین‌المللی غوغا برپا کرده، اما اکثر رسانه‌های روسی پوشش این خبر را به نقل‌قول از جان سالیوان محدود کردند.
دلیل احتمالی این عقیدهٔ رایج است که نیاز به کمک ایران، کشوری که چند دهه است زیر تحت تحریم قرار دارد، به وجههٔ روسیه به‌عنوان صادرکنندهٔ مهم تسلیحات ضربه می‌زند.
گزارش‌های دیگر حاکی است که در این مقطع تأمین نیازهای ارتش روسیه در اولویت است.
هم‌زمان، تارنمای نیوز رو در گزارشی تحلیلی افشای توافق احتمالی روسیه و ایران را به سفر رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان سعودی و اسرائیل مربوط دانسته و مدعی است هدف کاخ سفید تحریک بی‌اعتمادی کشورهای خاورمیانه به روسیه است.
در حالی‌که به‌عقیدهٔ مؤلف این مقاله، گزارش‌هایی که ضعف ارتش روسیه را بزرگ‌نمایی می‌کند بخشی از جنگ خبری است، او کمبود پهپاد در روسیه، توجه مسکو به پهپادهای ایرانی و سودمندی بهره‌برداری از این پهپادها برای استفادهٔ ارتش روسیه در اوکراین را تأیید می‌کند اما نهایتاً این معامله را بعید تلقی می‌کند.
سفرهای جو بایدن و ولادیمیر پوتین به خاورمیانه
سفر رئیس‌جمهور آمریکا به خاورمیانه از مهم‌ترین موضوعات رسانه‌های روسی طی هفتهٔ گذشته بود. در گزارش‌های پیش از این سفر، اهداف آن حل بحران انرژی و کاهش بهای نفت و همچنین تأکید بر حضور آمریکا در منطقه و تلاش‌ها برای کاهش نفوذ روسیه و چین در کشورهای حوزهٔ خلیج فارس اعلام شده است.
از سه‌شنبه که خبر سفر ولادیمیر پوتین به ایران تنها چند روز پس از پایان سفر جو بایدن به اسرائیل و عربستان سعودی منتشر شد، بحث رقابت‌های روسیه و آمریکا در منطقه شدت یافته و این در حالی است که به‌عقیدهٔ برخی تحلیلگران روس، مقابله با چالش‌هایی همچون جلوگیری از عملیات نظامی ترکیه در سوریه و یا حل مسئلهٔ اسرائیل و فلسطین همسو با منافع مسکو و واشینگتن است.
هم‌زمان، مواضع متفاوت و اغلب متضاد مسکو و واشینگتن در مورد ایران از توجه رسانه‌های روسی نیز دور نماند. درحالی‌که مسکو همواره بر حمایت خود از احیای برجام تأکید کرده، برخی تحلیلگران روس معتقدند لغو تحریم‌ها علیه ایران هم‌زمان با تشدید تحریم‌ها علیه روسیه به ضرر مسکوست و کرملین در ادامهٔ تنش‌های تهران و واشینگتن ذی‌نفع است.
به‌رغم انکار بحث خرید پهپاد از ایران هنگام سفر رئيس‌جمهور روسیه به تهران از سوی سخنگوی کرملین، رسانه‌های روسی معتقدند همکاری‌های نظامی بین دو کشور از محورهای کلیدی مذاکرات ولادیمیر پوتین با مقامات ایرانی خواهد بود.
زندگی در شرایط تحریمی
روسیه جویای تجربه‌های ایران در تحمل و دور زدن تحریم‌هاست. نشریهٔ اینسایدر که هفتهٔ گذشته فعالیت آن در روسیه ممنوع اعلام شد، در گزارشی مشروح به تأثیر تحریم‌های نفتی بر اقتصاد ایران، عراق، سوریه و ونزوئلا پرداخت و به این نتیجه رسید که هرچند تحریم‌ها به‌ندرت باعث تغییر رویکرد حکومت‌ها می‌شود اما همواره اقتصاد را فلج و زندگی مردم عادی را مختل می‌کند.
در این گزارش به‌عنوان مثال آمده که هرچند ایران به‌رغم تحریم‌ها به پیشرفت قابل‌توجهی در برنامهٔ موشکی و اتمی خود رسیده و نیروهای قدرتمند نیابتی در منطقه را کنترل می‌کند، اما با تورم، کمبود و بیکاری دست به گریبان است و به برآورد تحلیلگران، مردم ایران تقریباً نیمی از دارایی‌های خود را از دست داده‌اند.
اکنون اقتصاد روسیه با مشکلاتی که ایران طی چهل سال گذشته تجربه کرده دست‌وپنجه نرم می‌کند. تأثیر تحریم‌ها از موضوعات اصلی رسانه‌های روسی است و هفته گذشته راه‌های نجات صنعت ماشین‌سازی، ضرر تولیدکنندگان فولاد و کاهش چشمگیر قدرت خرید شهروندان روس در کانون توجه قرار گرفت.
مشکلات گازی اروپا
کمبود گاز در کشورهای اروپایی و در صدر آن‌ها آلمان مورد توجه رسانه‌های روسی است و اکثر صاحبنظران صراحتاً می‌گویند مسکو از بحران انرژی سود خواهد برد. روسیه از بهار گذشته صادرات گاز به آلمان از طریق خط لولهٔ یامال-اروپا را قطع کرد و از اوایل تابستان به بهانه تعمیر یک توربین گازی که کانادا به دلیل تحریم‌ها آن را پس نمی‌داد، انتقال گاز به آلمان از خط لوله نورد استریم-۱ را نیز ۶۰ درصد کاهش داد.
کانادا تحت فشار آلمان و به‌رغم اعتراض اوکراین سرانجام قبول کرد این توربین را به آلمان پس بفرستد تا آن را به گازپروم تحویل دهد. اما رسانه‌های روسی معتقدند حل این مسئله به ازسرگیری تحویل گاز روسیه به اروپا کمک نخواهد کرد.
جابه‌جایی‌های اساسی در دولت روسیه
روسیه همواره مدعی بوده دارای قدرتمندترین ارتش جهان پس از آمریکاست، از این رو توجه مسکو به پهپادهای ایرانی بسیاری از تحلیلگران را شگفت‌زده کرده است. این در حالی است که ماه گذشته یوری بوریسوف که تا همین اواخر معاون نخست‌وزیر روسیه و مسئول صنایع دفاعی این کشور بود، اذعان کرد روسیه دیر به فکر تولید هواپیماهای بدون سرنشین افتاد و به‌گفتهٔ وی، جبران این ضعف آنی و آسان نخواهد بود.
گزارش‌ها حاکی است این موضوع و سایر مشکلات در تجهیز ارتش روسیه که طی جنگ در اوکراین نمود پیدا کرد، باعث برکناری آقای بوریسوف و انتصاب دنیس مانتوروف، وزیر صنعت و تجارت، به معاونت نخست‌وزیری روسیه شد. هم‌زمان، یوری بوریسوف مسئول سازمان فضایی روسیه شد و دمیتری راگوزین، رئیس پیشین این سازمان، به کرملین می‌رود و مطابق گزارش‌ها رئیس دفتر ریاست‌جمهوری روسیه و مسئول مناطق اشغال‌شدهٔ اوکراین خواهد شد.
روسیه با مناطق اشغال‌شدهٔ اوکراین چه خواهد کرد؟
درحالی‌که مقامات اوکراینی تأکید می‌کنند تمام مناطق اشغال‌شده بازپس گرفته خواهد شد، روسیه رسماً اعلام کرد به‌دنبال تجزیهٔ دونباس است. ارتش روسیه همچنین، از روزهای نخست تهاجم نظامی، مناطق گسترده‌ای در جنوب اوکراین را اشغال کرد و به برآورد صاحبنظران انستیتوی مطالعهٔ جنگ، پژوهشگاه مستقر در واشینگتن که روزانه اخبار جنگ در اوکراین را رصد می‌کند، کرملین مایل است استان خارکیف در شمال اوکراین را هم تحت کنترل خود درآورد.
درحالی‌که رئیس‌جمهور روسیه دربارهٔ آیندهٔ مناطق اشغال‌شده – غیر از کریمه و دونباس – اظهارنظر نکرده، اقدامات روسیه از قصد کرملین برای الحاق این مناطق حکایت دارد و به‌عقیدهٔ تحلیلگران، روسیه همچون هشت سال پیش در کریمه با برگزاری رفراندوم‌های جعلی اعلام خواهد کرد ساکنان مناطق اشغال‌شدهٔ اوکراین به پیوستن به روسیه رأی داده‌اند.
این در حالی است که روسیه همواره گفته بود نیروهای مورد حمایتش در اوکراین جدایی‌طلب هستند و در آستانهٔ تهاجم نظامی علیه اوکراین، جمهوری‌های خودخواندهٔ دونتسک و لوهانسک را به رسمیت شناخت. هفتهٔ گذشته سفارتخانه‌های این شبه‌دولت‌ها در مسکو افتتاح شد و هم‌زمان، کرهٔ شمالی آن‌ها را به رسمیت شناخت. در واکنش، اوکراین روابط دیپلماتیک با کرهٔ شمالی را قطع کرد.
احتمال ازسرگیری صادرات غلات از اوکراین
هفتهٔ گذشته نمایندگان روسیه و اوکراین با میانجی‌گری سازمان ملل و ترکیه دربارهٔ ازسرگیری صادرات دریایی غلات از اوکراین مذاکره کردند و به‌گفتهٔ دبیرکل سازمان ملل، گام اساسی برای تحقق این هدف برداشته شد.
محاصرهٔ بندرهای اوکراینی و مشکلات معاملات مالی با روسیه که بر صادرات غلات از این کشور نیز تأثیر منفی گذاشته، نگرانی دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی از رشد بهای مواد غذایی و افزایش قحطی در جهان را برانگیخته است. انتظار می‌رود طی هفتهٔ جاری توافق نهایی حاصل شود.
صاحبنظران معتقدند این توافق نه تنها از شدت بحران مواد غذایی در جهان می‌کاهد و به نفع اقتصاد اوکراین است بلکه به نفع روسیه نیز خواهد بود، چراکه نشان خواهد داد مشکلات جهانی بدون مشارکت کرملین قابل‌حل نیست.
