رسانه‌های روس طی هفتهٔ گذشته عمدتاً به جمع‌بندی نتایج سال ۲۰۲۲ میلادی پرداختند، سالی که روسیه جنگ تمام‌عیار علیه اوکراین را آغاز کرد، رکورد سرکوب اعتراض‌های داخلی را شکست، با مشکلات بی‌سابقهٔ اقتصادی و فرار مغزها روبه‌رو شد، به طور قابل توجه نفوذ خود را میان متحدان سنتی‌اش را از دست داد و صفحه‌ای نوین در روابط با ایران گشود.
حکومت روسیه می‌خواهد همه طرفدار جنگ باشند
در طول سال گذشته ایدئولوژی و پروپاگاندای روسیه به طور کم‌سابقه بر آن متمرکز بوده تا نه تنها ضرورت جنگ را برای شهروندان روس توجیه کند بلکه جنگ را عنصر لاینفک زندگی روزمره و حتی مطالبهٔ جامعه جلوه دهد. «از بالا تا پایین طرفدار جنگ هستیم» عملاً شعار رسمی شده و حکومت صراحتاً از جامعه خواسته است به جنگی که روسیه آغازگر آن شد افتخار کنند. طرفداران جنگ، پاداش دریافت می‌کنند و مخالفان مورد سرکوب شدید قرار می‌گیرند.
بنابه آخرین نظرسنجی مرکز لوادا، ۷۱ درصد شهروندان روس معتقدند که جنگ علیه اوکراین باید ادامه یابد و تنها ۲۱ درصد شدیداً مخالف جنگ هستند. همزمان حدود ۵۰ درصد خواهان مذاکرات صلح هستند «چراکه کشتارها باید متوقف شود». طرفداران جنگ معتقدند «راهی که آغاز کردیم را باید تا انتها رفت» و «مسیری برای بازگشت وجود ندارد».
جانی یا قهرمان، قهرمان یا خائن؟
سرکوب شدید، از ابزارهای اصلی حکومت است. با وضع بسته‌ای از قوانین جدید که پارلمان روسیه ظرف یک روز تصویب کرد، اعتراض به رویکرد حکومت و مخالفت با جنگ در روسیه مصداق تروریسم به شمار می‌رود. به‌رغم این‌که ولادیمیر پوتین همچنان مردم اوکراین را برادر مردم روسیه می‌خواند، بازنشر نمادهای رسمی اوکراین جرم محسوب می‌شود. نوشته‌های ضدجنگ در شبکه‌های اجتماعی، بی‌اعتبار کردن ارتش روسیه تلقی شده و با جریمه و سپس زندان مجازات می‌شود.
در سال ۲۰۲۲، بیش از ۱۹ هزار معترض بازداشت شدند که بیشترین شمار بازداشت‌شدگان در طول یک سال در روسیه است. از این تعداد تاکنون بیش از پنج هزار تن جریمه شده‌اند و بیش از ۳۰۰ نفر تحت پیگرد کیفری قرار گرفته‌اند. به دلیل مخالفت صریح با جنگ، آلکسی گورینوف، نمایندهٔ شورای شهر مسکو به هفت سال و ایلیا یاشین سیاستمدار مخالف کرملین به هشت سال و نیم زندان و تنها طی یک هفتهٔ گذشته سه نفر در روسیه به دلیل خیانت به میهن مجموعاً به بیش از ۵۰ سال زندان محکوم شده‌اند.
در حالی‌که مخالفان حکومت روانهٔ زندان شده‌اند، هزاران زندانی آزاد و به جبهه‌های اوکراین اعزام می‌شوند. فرماندار کل منطقهٔ فدرال و شهردار ساراتوف در نامه‌ای مشترک، ساکن پیشین این شهر که در اوکراین کشته شده را قهرمان خوانده و مورد ستایش قرار داده‌اند؛ او پیش از عزیمت به اوکراین به دلیل قتل چند نفر با خشونت ویژه به ۲۰ سال زندان محکوم شده بود.
سانسور و پروپاگاندا
طی یک سال گذشته، حکومت روسیه کنترل کامل بر میدان خبری-رسانه‌ای اعمال کرده و پس از این‌که تمام رسانه‌های مخالف، «مامور بیگانه» اعلام و با محدودیت‌های شدید روبرو شده‌اند، صاحبان چند کانال معروف تلگرام بازداشت شدند، کرملین ضمن فشار شدید بر کارمندان دولت برای جلوگیری از درز اخبار پشت پرده، پخش خبرهای دروغین برای بی‌اعتبار کردن مخالفان دولت را تشویق می‌کند و سرانجام رئیس‌جمهور و وزیر دفاع روسیه با سیاست «هویج و چماق» به انتقادهای گزارشگران جبهه پایان دادند.
شرکت یاندکس که از آن به عنوان گوگل روسی نام می‌برند هفتهٔ گذشته یکی از کارمندان خود را اخراج کرد. او متهم است که آلگوریتم سانسور خبرهای این پایگاه را افشا کرده. بسیاری از شهروندان روس، خبرها را در یاندکس نیوز مرور می‌کنند اما پس از آغاز تهاجم نظامی گستردهٔ روسیه علیه اوکراین، این پایگاه تمام رسانه‌ها را به دو گروه «سفید» و «سیاه» تقسیم و تضمین کرده صرفاً خبرهای گروه «سفید» که مورد حمایت کرملین هستند در این پایگاه منتشر شود.
از زمانی‌که ارتش روسیه در جبهه‌های اوکراین با شکست‌های متوالی روبه‌رو شده، وزارت دفاع روسیه به رسانه‌ها پول می‌دهد تا فرماندهان ارشد را ستایش کنند.
جنگ، یگانه موضوع مورد علاقهٔ پوتین
از دید برخی صاحب‌نظران، رئيس‌جمهور روسیه جداً علاقمند به ادامهٔ جنگ و معتقد است سیاست وی کشور را در مسیری درست پیش می‌برد. اما عده‌ای معتقدند که ولادیمیر پوتین خسته و دلخور شده و باور به پیروزی روسیه را از دست داده؛ در عین حال او باور دارد که چاره‌ای جز آغاز جنگ نداشت اما در حالی‌که در ابتدای این جنگ خود را آغازگر تحولات ژئوپلیتیکی می‌دید که «قرار است به جهان تک‌قطبی پایان دهد»، اکنون خود را قربانی این تحولات و جنگی می‌بیند که از دید وی، «نتیجهٔ تلاش‌های مستمر واشنگتن است که مسکو را به جنگ علیه مردم برادر واداشته».
تاتیانا استانوایا از صاحب‌نظران سرشناس روس: «پوتین از ادامهٔ جنگ احساس بدی دارد و حتی پیروزی او را خوشحال نخواهد کرد. او از موقعیت کنونی خود ناراضی‌ست اما به سیاست‌های کنونی ادامه می‌دهد چراکه نمی‌داند جایگزین آن چه می‌تواند باشد.
اقتصاد روسیه: فاجعه است یا بد نیست؟
از گزارش‌ها برمی‌آید اقتصاد روسیه طی سال گذشته با جدی‌ترین چالش‌ها طی چندین دهه روبرو شده که عبارت است از تحریم، فرار سرمایه، از دست رفتن بازارهای سنتی و مشکلات بازاریابی جدید. در عین حال «برخلاف پیشبینی‌ها اقتصاد روسیه ازهم نپاشیده: درآمد ناخالص ملی تنها اندکی کمتر از سال گذشته است، تورم و بیکاری تهدیدآمیز نیست، ارز ملی تاحدودی ارزش خود را احیا کرده،...» اما «بحران اقتصادی گریبان روسیه را گرفته و پیامدهایش دیرتر دیده خواهد شد: مهم‌ترین نتیجهٔ سال ۲۰۲۲ برای اقتصاد روسیه این است که دورنمای توسعهٔ پایدار از بین رفته».
یکی از راه‌های دولت روسیه برای تثبیت درآمد، تضعیف روبل است. روبل ضعیف در کوتاه‌مدت پاسخگوی این هدف خواهد بود اما باعث تشدید تورم و کاهش درآمد شهروندان روسیه می‌شود.
تضعیف نفوذ کرملین در «حیات خلوت» خود؟
از گزارش‌ها برمی‌آید «یک سال پیش نفوذ روسیه در آسیای میانه به گونه‌ای بود که حتی حضور روزافزون چین، موقعیت کرملین را تهدید نمی‌کرد اما با آغاز تهاجم نظامی روسیه علیه اوکراین و از دست دادن شهرهای اشغال شده، نفوذ روسیه در کل جهان به‌ویژه در میان جماهیر سابق شوروی کاهش می‌یابد».
برخی نشانه‌ها روشن است؛ هیچ‌یک از متحدان سنتی روسیه (غیر از بلاروس که عملاً به شریک روسیه در جنگ تبدیل شده) از به رسمیت شناختن مناطق الحاق شدهٔ روسیه سرباز زده‌اند، تحریم‌ها علیه روسیه را رعایت می‌کنند، در پی تقویت مناسبات تجاری-اقتصادی با کشورهایی هستند که از دید روسیه «کشورهای دوست نیستند» و طرح‌های تحت رهبری روسیه مانند اتحادیه اقتصادی اوراسیا ویا پیمان امنیت جمعی به‌کلی جذابیت خود را از دست داده‌اند. کرملین متوجه این نشانه‌هاست و بی‌دلیل نیست مقامات ارشد روسیه ده‌ها بار از آسیای میانه دیدار کردند و خود ولادیمیر پوتین از ابتدای جنگ حضوری و از طریق اینترنت بیش از ۵۰ بار با رهبران کشورهای آسیای میانه گفت‌وگو کرد.
روسیه حتی صراحتاً تهدید کرد هرگونه اقدام ناخوشایند با پاسخ تند تنبیه می‌شود: «روسیه از تمام امکانات برخوردار بود تا نظر آسیای میانه را جلب کند اما به جای آن، کوشیده وضعیت پیشین را حفظ کند، در نتیجه نفوذ روسیه تا زمانی‌که کرملین سیاست منطقه‌ای خود را بازبینی نکند، در حال کاهش خواهد بود و مشخصاً روسیه در دورهٔ پوتین قادر به تغییر خط مشی کنونی خود نیست».
نفوذ روسیه در قفقاز نیز رو به کاهش است و به‌ویژه پس از تشدید تنش‌ها بین آذربایجان و ارمنستان، نقش کرملین زیر سؤال رفته است.
تقویت روابط با ایران؟
ایران از معدود کشورهایی‌ست که حامی روسیه در جنگ علیه اوکراین است و در هیچ سالی مانند ۲۰۲۲ این تعداد دیدوبازدید میان نمایندگان روسیه و ایران انجام نشده است. توجه روسیه به ایران عمدتاً برای بهره‌مندی از تجربه‌های دور زدن تحریم‌ها و مسیر ترانزیتی در زمانی‌ست که روسیه به دنبال بازارهای جدید می‌گردد.
برخی ظرفیت‌های صنعتی ایران که طی چند دهه تحریم توانسته توسعه یابد نیز توجه روسیه را به خود جلب کرده. همزمان صاحب‌نظران معتقدند به‌رغم افزایش ارتباطات سیاسی-نظامی، مناسبات تجاری-اقتصادی روسیه و ایران همچنان اندک خواهد بود.
