عربستان سعودی روز دوشنبه سوم مهر اعلام کرد که قصد دارد به نظارت سطحی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر برنامه هسته‌ای خود پایان داده و از این پس بازرسی همه‌جانبه این نهاد را خواهد پذیرفت. آژانس از سال‌ها پیش خواستار این تغییر بود.
برنامه هسته‌ای عربستان سعودی درحال حاضر نوپا است ولی قصد دارد با توسعه آن، غنی‌سازی مواد هسته‌ای حساس از جمله غنی‌سازی اورانیوم را آغاز کند.
با توجه به این که محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، در سال‌های اخیر بارها تاکید کرده است که در صورت دستیابی ایران به جنگ افزار هسته‌ای عربستان سعودی نیز آن را حق خود می‌داند، معلوم نیست برنامه هسته‌ای رياض در فازهای بعدی تا چه حد توسعه خواهد یافت.
عربستان سعودی راکتور هسته‌ای فعال ندارد و در نتیجه نظارت بر برنامه هسته‌ای این کشور از سوی آژانس در چارچوب «پروتکل مقادیر کم» انجام می‌شود که براساس آن کشورهای مشمول این پروتکل از بسیاری از پادمان‌های آژانس برای گزارش دهی و بازرسی دقیق معاف هستند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این نوع معافیت را یک «نقطه ضعف» نظام بین‌المللی منع اشاعه فناوری هسته‌ای توصیف کرده است و از کشورهای مشمول «پروتکل مقادیر کم» خواسته است آن را لغو و یا تکمیل کنند.
آژانس از سال‌ها پیش با هدف پذیرش و اجرای «پادمان‌های ایمنی همه‌جانبه» با ریاض در حال گفتگو بوده است.
شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان، روز دوشنبه در شورای حکام آژانس گفت: «حکومت عربستان سعودی اخیرا تصمیم گرفته است که همکاری در چارچوب پروتکل مقادیر کم را لغو کند و از این پس پادمان‌های ایمنی همه جانبه را اجرا کند.»
اگر عربستان سعودی سوخت هسته‌ای را وارد اولین راکتور خود کند در عمل «پروتکل مقادیر کم» را نقض خواهد کرد و نمی‌تواند از بازرسی‌های دائمی آژانس معاف بماند.
این راکتور ضعیف در ریاض که برای مصارف تحقیقاتی در حال احداث است به زودی تکمیل خواهد شد.
گذشته از این، با توجه به نگرانی‌های موجود در مورد رقابت کشورهای منطقه از جمله عربستان برای تولید جنگ افزارهای هسته‌ای، ادامه نظارت بر برنامه هسته‌ای ریاض در چارچوب «پروتکل مقادیر کم» همواره بحث برانگیز بوده است.
جمهوری اسلامی ایران غنی‌سازی سوخت هسته‌ای در حد مصارف نظامی را تکذیب می‌کند ولی قدرت‌های غربی می‌گویند میزان و غلظت غنی‌سازی اورانیوم در ایران در حدی است که مصارف غیرنظامی را توجیه نمی‌کند.
وزیر انرژی عربستان سعودی مشخص نکرد که آیا آن کشور علاوه بر پذیرش پادمان‌های ایمنی همه جانبه قصد دارد پروتکل الحاقی را نیز امضا کند یا نه. پذیرش پروتکل الحاقی به آژانس امکان می‌دهد که دامنه بازرسی خود را گسترش داده و در صورت لزوم بدون اطلاع قبلی از تاسیسات هسته‌ای کشوری بازرسی کند.
جمهوری اسلامی ایران در چارچوب برجام اجرای مفاد پروتکل الحاقی را به اجرا گذاشت ولی در پی خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و از سرگیری تحریم‌های شدید در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، اجرای تعهدات خود براساس این پروتکل را متوقف کرد.
