تظاهرات روز «جمعه خشم» در سرزمین‌های فلسطینی در اعتراض به اقدام دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در به رسمیت شناختن اورشلیم (بیت المقدس) به عنوان «پایتخت اسرائیل» و آغاز روند انتقال سفارت آمریکا به این شهر، به کشته شدن یک فلسطینی در غزه و زخمی شدن ده‌ها فلسطینی منجر شد.
همزمان، شامگاه جمعه دو فروند راکت دیگر از غزه به اسرائیل شلیک شد؛ رسانه‌های اسرائیل گفتند که سامانه دفاع راکتی یک راکن را شکار و منحرف کرد و راکت دوم نیز از برد کافی اصابت به اسرائیل برخوردار نبود.
جهادگرایان افراطی همسو با گروه‌های تکفیری در غزه مسئولیت شلیک راکت‌ها را برعهده گرفتند؛ حماس هنوز کنترل غزه را در دست دارد اما واکنشی به این راکت‌پرانی نشان نداده است.
ارتش اسرائیل به هر حمله هوایی از غزه، فارغ از میزان آسیب جانی و مالی، واکنش نشان می‌دهد؛ چنان که شامگاه چهارشنبه نیز بعد از اصابت راکتی به فضای باز در جنوب اسرائیل به غزه حمله هوایی کرد.
حماس اگرچه بعد از اعلامیه چهارشنبه دونالد ترامپ خواهان آغاز انتفاضه جدیدی در دفاع از قدس شده بود، اما ابعاد مشارکت فلسطینیان در شرق بیت المقدس، کرانه باختری و غزه در تظاهرات «جمعه خشم» بسیار کمتر از ارزیابی های پیشین بوده است.
همه گزارش ها حاکی است که با وجود برخی درگیری‌های پراکنده در شرق بیت المقدس، و دستگیر شدن تنها پنج تظاهرکننده، ده‌ها هزار فلسطینی بعد از برگزاری آرام نماز جمعه در مسجدالاقصی، اکثرا در سکوت و بدون درگیر شدن با نیروهای اسرائیلی، به خانه خود بازگشته‌اند.
در همین حال، درگیری‌هایی در نقاط تماس میان فلسطینیان با نیروهای اسرائیلی در کرانه باختری رخ داد که زخمی‌هایی بر جای نهاده است.
در شش نقطه مرزی غزه با اسرائیل، تظاهرکنندگانی که با نزدیک شدن به حصار حائل به سوی نظامیان اسرائیلی در این سوی مرز سنگ پرانی می‌کردند، هدف آتش قرار گرفته و در بخش جنوبی خان یونس، یک مرد سی ساله فلسطینی کشته و بیست فلسطینی زخمی شدند؛ در برخی گزارش ها شمار زخمی ها در این بخش غزه تا ۵۶ تن نیز اعلام شد.
فلسطینیان اما در شهرهای خود در کرانه باختری راهپیمایی‌های گسترده برگزار کردند؛ هزاران عرب نیز در شهرهای شمال و جنوب اسرائیل تظاهرات و بیانیه آمریکا را نکوهش کردند.
در این شرایط رسانه‌های اسرائیل تاکید دارند که نیروهای امنیتی این کشور توانسته‌اند بحران را در این روز به خوبی مدیریت کنند و از گسترش آن جلوگیری نمایند.
اما اسماعیل هنیه رییس دفتر سیاسی حماس جمعه در مصاحبه با شبکه تلویزیونی فلسطین گفت «انتقاضه مبارک آغاز شده است... نه ترامپ و نه هیچ کس دیگر می‌توانند واقعیت تاریخی و هویت شهر مقدس را تغییر دهند؛ کسی که فکر می‌کند موضع ما تنها در چند تظاهرات خلاصه می‌شود، در اشتباه است»؛ اما او توضیح بیشتری در مورد گام‌های بعدی نداد.
همچنین در این روز، تظاهراتی در اندونزی، مالزی، بنگلادش، پاکستان، ایران، اردن، مصر، لبنان و ترکیه علیه تصمیم آمریکا برگزار شد؛ تظاهرات در ترکیه پرشمار و باحرارت توصیف شده است.
روز جمعه در دروازه براندنبورگ برلین، پایتخت آلمان، نیز صدها تن از جمله فلسطینیان و ترکیه‌ای‌های مقیم آلمان با در دست داشتن پرچم‌های فلسطین و ترکیه تظاهرات کردند و پلیس آنها را پراکنده کرد.
موضع متفاوت چک و مجارستان در اتحادیه اروپا
در این میان، با وجود انتقادهای بسیاری از دولت‌های اروپایی از بیانیه آمریکا، شبکه ده تلویزیون اسرائیل می‌گوید که مجارستان و چک مانع از آن شده‌اند که اتحادیه اروپا بیانیه‌ای واحد در نکوهش اقدام رییس جمهوری آمریکا تنظیم کند.
رسانه‌های اسرائیل در روزهای گذشته گفته بودند که مجارستان و چک گام‌های کاملا ابتدایی را برای احتمال انتقال سفارت خود به اورشلیم به آگاهی وزارت امور خارجه اسرائیل رسانده بودند و رودریگو دوترته رییس جمهوری فیلیپین نیز تمایل خود به این اقدام را اعلام کرده است.
رییس جمهوری چک پنجشنبه با تایید این امر گفته بود که او تمایل دارد چک نیز با پیروی از آمریکا در اورشلیم سفارت داشته باشد؛ اما نخست وزیر چک جمعه گفت با این امر مخالف است و سفارت این کشور کماکان در تل آویو باقی خواهد ماند.
نشست اضطراری شورای امنیت در رابطه با تصمیم ترامپ
همزمان، شورای امنیت جمعه نشست اضطراری خود را به درخواست فلسطینیان و کشورهای عرب که خواهان لغو بیانیه آمریکا هستند، برگزار کرد؛ ریاض منصور نماینده دایم فلسطین در سازمان ملل در این نشست گفت از آمریکا می‌خواهیم تصمیم «غیر قانونی، تحریک آمیز، متکبرانه و ناقض قوانین بین المللی» را لغو کند.
نماینده سازمان ملل در امور خاورمیانه نیز در این نشست گفت «وخیم شدن اوضاع بعد از بیانیه رییس جمهوری آمریکا موجب نگرانی است».
نیکی هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل در این نشست گفت دولت ترامپ از راهکار دو کشوری (استقلال کشوری برای فلسطین در کنار اسرائیل)، اگر مورد رضایت دو طرف باشد، پشتیبانی می‌کند.
خانم هیلی گفت که آمریکا با اقدام اخیر خود «در وضعیت تپه معبد تغییری نداده و رییس جمهوری ترامپ خواهان حفظ وضعیت کنونی در اماکن مقدسه است».
سفیر آمریکا این را نیز گفت که «مسئله مرزها باید توسط اسرائیلی‌ها و فلسطینیان و در مذاکرات بین آنها تعیین شود».
دانی دنون سفیر اسرائیل در سازمان ملل نیز در نشست شورای امنیت گفت بیانیه ترامپ برای اسرائیل و جهان یک نقطه عطف و تحولی سازنده و تاریخی است و یک ظلم تاریخی در مورد حق دیرینه یهودیان بر شهری که سه هزار سال در آن حضور داشته‌اند، جبران شده است.
اما صائب عریقات دبیر اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین جمعه در مصاحبه با شبکه «روسیه الیوم» گفت، تا زمانی که آمریکا از تصمیم خود عدول نکند، مذاکرات و تماسی با دولت واشینگتن برقرار نخواهد شد.
آقای ترامپ جمعه ویدیوهایی از سه رییس جمهوری پیشین آمریکا، بیل کلینتون، جرج بوش و باراک اوباما را در صفحه توییتر خود منتشر کرد که آن سه نیز در دوران ریاست جمهوری خود گفته بودند که اورشلیم «پایتخت اسرائیل است». آقای ترامپ تاکید کرده است که اما او تنها رهبر در آمریکا بود که قول خود را در زمینه به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل عملی کرد.
همزمان، رکس تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا که در پاریس به سر می‌برد، جمعه ارزیابی کرد که کار انتقال سفارت کشورش از تل آویو به اورشلیم دست کم دو سال طول بکشد.
