محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران شامگاه دوشنبه در پستی اینستاگرامی اعلام کرد که از سمت وزیر خارجه جمهوری اسلامی کناره‌گیری می‌کند.
این خبر غیرمنتظره که مثل بمب ترکید و به سرعت در شبکه‌های اجتماعی همرسان شد، به فاصله کمی، در رسانه‌های خبری فارسی‌زبان نیز منتشر شد و به نوعی رسمیت یافت.
خبر استعفای ظریف، اندکی پس از انتشار تصاویر دیدار بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه با رهبر و رئیس‌جمهور ایران منتشر شد و به گمانه‌ها مبنی بر بی‌اطلاعی ظریف از این دیدار دامن زد.
خود ظریف در این زمینه به وب‌سایت انتخاب گفته بود که بعد از عکس‌های ملاقات‌های امروز اسد در ایران، «دیگر جواد ظریف به عنوان وزیر خارجه در جهان اعتباری ندارد.»
وی همچنین ضمن تشکر از همکارانش در وزارت خارجه گفته که «برای بنده خدمت در کنار شما افتخار بود و امیدوارم استعفای بنده تلنگری برای بازگشت وزارت امور خارجه به جایگاه قانونی‌اش در روابط خارجی باشد. از همه شما ممنونم.»
در همین حال خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ضمن انتشار این اظهار نظر آقای ظریف خبر داد که این واکنش او به «استعفای جمعی از دیپلمات‌ها و مدیران وزارت امور خارجه در صورت قطعی شدن استعفای» وی است.
ابراز امیدواری ظریف مبنی بر «بازگشت وزارت خارجه به جایگاه قانونی» خود، این گمانه را تقویت کرد که وزیر خارجه و دستگاه دیپلماسی ایران از این شرایط گله دارند و مذاکرات پشت پرده نیز به جایی نرسیده است.
پیش از این نیز شماری از تحلیلگران نوشته بودند که وزیر خارجه «واقعی» جمهوری اسلامی، قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس است و سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی از سوی وی پیگیری می‌شود.
اگرچه هنوز خبری رسمی از واکنش حسن روحانی نسبت به استعفای محمدجواد ظریف منتشر نشده، اما شماری از نمایندگان مجلس در نامه‌ای به حسن روحانی از وی خواسته‌اند با این استعفا مخالفت کند و محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی هم موافقت رئیس جمهور با این استعفا را «قویا تکذیب» کرده است.
استعفای محمدجواد ظریف واکنش‌های گسترده‌ای را نیز در فضای مجازی ایجاد کرده است.
مایک پومپیو، همتای آمریکایی ظریف در واکنش به این خبر، او و حسن روحانی را «ویترین یک مافیای فاسد مذهبی» نامیده بود و توئیت کرده که «ما می‌دانیم خامنه‌ای همه تصمیم‌های نهایی را می‌گیرد.»
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل هم با ابراز خوشحالی از این استعفا، توئیت کرده بود که «ظریف رفت، از دستش راحت شدیم!»
علاوه بر این، شماری از کاربران متعلق به جریان حزب‌الله در توئیتر، از کناره‌گیری ظریف ابراز خوشحالی کرده‌اند و جمع گسترده‌ای از دیگر کاربران، شرایط پس از ظریف را «ترسناک» توصیف کرده‌اند. برخی هم با توجه به برقراری دوباره تحریم‌ها علیه ایران، استعفای ظریف را «بدموقع» خوانده‌اند.
کاربری به نام «ستاره» با استفاده از هشتگ #فرار_ظریف نوشته «آقای وزیر سابق خارجه کاشکی بعد اون همه خیانت لااقل کمی وقت شناس بودی.»
«آ وحدتیان» هم توئیت کرده «محمد جواد یا مثل یک مرد بایست و مسؤلیت پذیر و پاسخ گو باش یا اگر هم رفتی مرد باش و برای ثبت در تاریخ اعتراف کن که چشم بستن به آمریکا چیزی جز ضرر ندارد و چگونه در طول پنج سال مردم را فریب دادید، چگونه صنعت هسته‌ای و فضایی را برای هیچ برباد فنا دادید.»
این در حالی است که «جاوید آف تبریز» توئیت کرده «اگر محمدجواد ظريف را در میدان دیپلماسی از دست بدهیم مثل این است که سردار سلیمانی را در جبهه نبرد از دست داده‌ایم.»
«متین رمضان‌خواه» هم توئیت کرده که «حس عدم امنیت، بی‌تفاوتی، کاهش اعتماد نهادی، کاهش مشروعیت فرآیندهای دموکراتیک، خشونت اجتماعی، ترس و ده‌ها پدیده دیگر، پیامد کنار رفتن عاملیت‌های موثر، خردمند، کاربلد و جسور است.»
جاوید سیدرنجبر هم نوشته «تنها موضوعی که در نیم قرن اخیر سبب خوشحالی وطن فروشان داخلی و خارجی شد همین استعفای محمدجواد_ظریف بو د! کور سوی امید رفت.»
محمود صادقی، نماینده مجلس هم در واکنش به استعفای ظریف توئیت کرده «استعفا راه حل مناسبی برای مواجهه با مشکلات و چالش‌ها نیست؛ با پرهیز از تداخل وظایف، زمینه را برای هم‌افزایی قوای کشور و تقویت مدیران اجرایی فراهم کنیم.»
به باور مرتضی کاظمیان، فعال سیاسی ملی-مذهبی هم «نه ظریف نیروی اجتماعی حامی ِ جدی و متعین دارد که روانه خیابان شوند و خواهان بازگشت وی؛ نه او، برخلاف تبلیغ مصدق است که چنین کند؛ نه خامنه‌ای، استعفای مهم او، در روز سفر و دیدار معنادار بشار_اسد را خواهد بخشید؛ استعفاء_ظریف را می‌توان پرده‌برداری از جمهوری اسلامی جدید خواند.»
مهدی خلجی هم توئیت کرده استعفای ظريف «نقطه عطفی است در نظامی‌شدن حکومت، گذار از سلطه فقها به اقتدار نظامیان، آمادگی برای دوران پس از خامنه‌ای.»
سارا معصومی، خبرنگار نیز موضوع «اطلاع» وزارت خارجه از سفر ظریف از اول بهمن‌ماه را «دروغ هدفمند» خوانده و نوشته «این خبر قویا از سوی یک منبع آگاه در وزارت‌خارجه تکذیب‌شد. به گفته این منبع، چنین خبری از پایه‌واساس کذب و ساختگی است.»
این در حالی است که «شبکه خبری افسران جوان جنگ نرم» توئیت کرده «قهرهای درون دولتی را پای استعفا بابت سیاست‌های کشور ننویسیم. استعفای ظریف برخلاف ادعاهای رسانه‌های اصلاح‌طلب بابت اعتراض به سیاست‌های نظام نیست، بلکه بخاطر تلاش تیم حاضر در دفتر ریاست جمهوری برای کنار زدن وی است.»
عزت‌الله ضرغامی، رئیس پیشین سازمان صداوسیما نیز توئیت کرده «ظریف رکورددار تعریف و تمجید و تحسین از سوی رهبر انقلاب است.. یک ناهماهنگی قابل درک نباید او را به اینجا بکشاند. ظریف باید برگردد و نگذارد شیرینی این دیدار تاریخی در کام ها تلخ شود. دو قطبی شدن استعفا مغایر منافع ملی است.»
به جز او که موضوع «موازی‌کاری» در سیاست خارجی را تأیید کرده و از آن به عنوان «ناهماهنگی قابل درک» نام برده، حسام‌الدین آشنا، مشاور حسن روحانی هم خواستار ادامه کار ظریف شده است.
آشنا توئیت کرده «عزت ایران در گرو تکریم وزیر خارجه قدرتمند است. حکمت اقتضا می‌کند منافع ملی در اولویت قرارگیرد. مصلحت نه در استعفا که در استقامت و احیای دیپلماسی است.»
