ولید معلم، وزیر خارجه سوریه، سه‌شنبه ۳ تیر در یک نشست خبری در دمشق به صراحت بیان کرد که سوریه پشتیبان «ارتش ملی» لیبی به فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر است.
وزیر خارجه سوریه سپس گفت دمشق هشدار روزهای گذشته ژنرال عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهوری مصر، خطاب به دولت «وفاق ملی» لیبی را در خصوص خودداری از پیشروی علیه نیروهای حفتر در شرق لیبی، دلگرم‌کننده یافته است.
این امر تازه‌ترین نشان پایبندی دمشق به مواضع و منافع خود است حتی اگر به بهای همراهی با برخی کشورهای غربی و دولت‌های عربی مانند مصر و عربستان باشد.
همراستا شدن سوریه و مصر در قضیه لیبی در حالی است که از آغاز سربرآوردن ژنرال خلیفه حفتر و شکل‌گیری «ارتش ملی» لیبی، برخی مقامات و رسانه‌های نزدیک به حاکمیت ایران و به ویژه جناح اصولگرا و پرقدرت در تهران، آقای حفتر را به عنوان یک «مهره» و «عروسک دست‌نشانده آمریکا» و «تعلیم‌دیده سیا» معرفی کردند.
جنگ داخلی ۹ ساله لیبی بیشتر از جنگ سوریه، صحنه تضادها و منافع کشورهای مختلف است و در این کشور کلافی سردرگم از اتحادها و تضادهای جهانی ایجاد شده است.
ژنرال حفتر از حمایت مصر، امارات متحده عربی، روسیه و تا حدی اردن، برخوردار است در حالی که «دولت وفاق ملی» فائز سراج، ضمن تکیه به حمایت سازمان ملل متحد، همچنان مورد پشتیبانی ترکیه، قطر و ایتالیا است.
ژنرال سیسی، رئیس جمهوری مصر، که حکومت محمد مُرسی، نماینده اخوان‌المسلمین در مصر را برکنار کرد، تقویت دولت «وفاق ملی»، یعنی دولتی در لیبی را که مورد حمایت ترکیه باشد، نظر به همراستا بودن ترکیه با اخوان‌المسلمین، تحمل نمی‌کند.
مقاماتی در ایران همواره ژنرال عبدالفتاح سیسی را که با ساقط کردن دولت محمد مرسی، نماینده اخوان المسلمین در رویدادهای تابستان ۲۰۱۳ در مصر به قدرت رسید، مجری خواسته‌های آمریکا نامیده و در مواردی نیز حفتر و سیسی را در یک ترازو گذاشته و گفته‌اند که سیسی دولت دونالد ترامپ را به حمایت از حفتر کشاند.
دمشق اما که از حضور «اشغال‌گرانه» ترکیه در بخش‌هایی از سوریه عمیقاً ناخشنود است، در ادامه ستیز با سیاست‌های آنکارا، در بیان حمایت از حفتر و نیروهایش، از آماده‌باش کنونی ارتش مصر نیز برای مقابله با نیروهای دولت «وفاق ملی» در صورت پیشروی به سوی سرت، اعلام حمایت کرده است.
افتادن لیبی به دست یک نظام دیگر مورد حمایت آمریکا که ممکن است با اسرائیل هم رابطه برقرار کند، برای جمهوری اسلامی ایران چندان خوشایند نخواهد بود ولی ایران ظاهراً نمی‌تواند بدون لحاظ کردن موضع روسیه در قبال لیبی، به موضع منفعلانه و آرام خود در خصوص لیبی ادامه دهد.
به نظر می‌رسد که سوریه با تکیه به موضع قاطع روسیه در ارتباط با لیبی، حمایت صریح از حفتر را از زبان ولید معلم، یکی از کارکشته‌ترین دیپلمات‌های نسل حافظ اسد، پدر بشار اسد، بیان کرده است.
ایران به دیدگاه سوریه درمورد لیبی واکنش نشان نداده اما اظهارات هفته گذشته حسین دهقان، مشاور نظامی رهبر ایران، که گفت «ادعاهای حمایت ایران از حفتر در لیبی، شایعه است» ممکن است این پرسش را مطرح کند که سوریه و بیش از آن، اتحاد با روسیه که او نیز حامی حفتر است، این توان را دارد که ایران را به چرخش موضع در لیبی بکشاند حتی اگر آقای ظریف در سفر به ترکیه همراهی عملی در خصوص حمایت آنکارا از فائز سراج نشان داده باشد؟
بشار اسد که این روزها بیستمین سال حکومتش را جشن می‌گیرد و به گفته خود از یک «جنگ جهانی» سربلند بیرون آمده، نشان داده که تنها نصب‌العین او مانند ایام پدر، منافع دولتش و حفظ حکومت ۵۰ ساله خاندان علوی است و ترکیهٔ اردوغان نیز در یارگیری‌های منطقه‌ای و جهانی، با گریز از اردوگاهی به اردوگاه دیگر، منافع و خواسته‌های خود را جستجو می‌کند و متحد یا دشمن «همیشگی» نمی‌شناسد.
در این هفته که یک نماینده ژنرال حفتر از اسرائیل نیز درخواست حمایت کرد، روزنامه اسرائیلی جروزالم پست، بدون اشاره به موضع سوریه در حمایت از حفتر، ابراز نظر کرده که همنوا شدن ایران و ترکیه در خصوص لیبی ممکن است سرآغاز همکاری جدیدی میان تهران و آنکارا علیه اسرائیل باشد.
ترکیه که به صراحت علیه ژنرال حفتر موضع گرفته، یاری عملی از نیروهای وفادار به فائز سراج را تشدید کرده و گفته‌است که باکی نیز از گسیل نیروی نظامی به لیبی ندارد.
ترکیه و کشورهایی مانند قطر با تأکید بر این‌که سازمان ملل دولت مستقر در طرابلس در شمال غرب لیبی به فرماندهی فائز سراج را «دولت قانونی» لیبی می‌داند؛ حمایت از او را در راستای سیاست سازمان ملل می‌دانند اما مصر، عربستان و امارات حامی ژنرال حفتر رهبر دولت مستقر در طبرق در شمال شرق لیبی هستند و حالا سوریه نیز آشکارا به صف حامیان حفتر پیوسته است.
آمریکا، ایتالیا و فرانسه که از جمله از طریق برقراری منطقه پرواز ممنوع در لیبی در آغاز شورش‌های ضد حکومت معمر قذافی نقش مهمی در سرنگونی رژیم او داشتند، هر یک در جستجوی منافع خود در لیبی هستند.
فرانسه که از تقویت و تحرکات اسلامگرایان افراطی در کشورش نگران است، با چشمداشت به سرکوب اسلامگرایان در لیبی بدست خلیفه حفتر از او حمایت می‌کند؛ ایتالیا عمدتاً ایستادن در کنار فائز سراج را ترجیح می‌دهد؛ آمریکا ضمن برخی حمایت‌هایی که از فائز سراج داشت، به تازگی اما سیاست خود را در خصوص لیبی هر چه بیشتر با نظر به تضعیف روسیه که حامی حفتر است، تنظیم می‌کند.
در جنگ قدرت‌ها برای یافتن جای پا در سرزمینی بشدت پهناور و غنی از منابع نفت، موضع رسمی ایران در موضوع دو شقه شدن حکومت لیبی ظاهراً فراخوان به مذاکرات بین رقیبان و خودداری از تجزیه لیبی است.
موضع‌گیری‌های قاطع لیبی در دوران اوج قدرت سرهنگ معمر قذافی در راستای حمایت از انقلابیون منطقه و قضیه فلسطین برای حاکمان ایران که با حمایت‌های گسترده و عملی او به قدرت رسیدند، یک رؤیای دور است.
