کاخ کرملین می‌گوید که ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، رؤسای جمهور روسیه و ایران، درباره تحولات سوریه گفت‌وگوی تلفنی کرده‌اند. از سوی دیگر گزارش‌ها از افزایش تلفات نبرد میان شورشیان اسلامگرا و نیروهای دولتی سوریه حکایت دارد.
بر اساس این گزارش که روز دوشنبه ۱۲ آذر منتشر شد، موضوع این گفت‌وگو «تشدید وضعیت» در سوریه بوده است.
این بیانیه می‌افزاید طرفین بر «حمایت بی قید و شرط از اقدامات مقامات قانونی سوریه برای بازگرداندن نظم قانون اساسی، ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی سوریه» تاکید کردند.
ریاست‌جمهوری ایران نیز اعلام کرد مسعود پزشکیان در این مکالمه گفته «تحرکات گروه‌های تروریستی» در شمال سوریه با حمایت و پشتیبانی اسرائیل انجام می‌شود و دوباره منطقه را در «وضعیت هشدار» قرار داده است.
او همچنین از آمادگی جمهوری اسلامی برای «هرگونه همکاری با روسیه» برای حمایت از تمامیت ارضی سوریه خبر داده است.
در همین روز، مسعود پزشکیان با بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، نیز تلفنی گفت‌وگو کرد.
به نوشته خبرگزاری فرانسه، بشار اسد در این گفت‌وگو، حمله تازه گروه‌های جهادی که بخش‌هایی از قلمرو دولت سوریه را تصرف کرده است، «به منظور ترسیم مجدد نقشه منطقه در راستای منافع آمریکا» دانسته است.
خبرگزاری ایسنا هم می‌نویسد که او در این گفت‌وگوی تلفنی گفته است که «هدف اصلی آنها تجزیه سوریه و ایجاد یک کشور در شمال کشور ما با عاملیت اسرائیل و آمریکاست.»
بنابر این گزارش، مسعود پزشکیان هم در این گفت‌وگو بر «حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه» تأکید کرده است.
دیده‌بان حقوق بشر سوریه اعلام کرد از روز چهارشنبه که شورشیان اسلامگرا و جهادی به رهبری گروه «تحریرالشام» پیشروی خود را آغاز کردند، بیش از ۵۰۰ تن کشته شده‌اند.
این نهاد مستقر در لندن اعلام کرد از میان ۵۱۴ کشته‌شده این درگیری‌ها ۹۲ نفر غیرنظامی بودند.
بر اساس این گزارش ۲۶۸ شورشی عضو تحریرالشام و متحدانش و ۱۵۲ سرباز ارتش و شبه‌نظامیان جامی حکومت سوریه نیز طی پنج روز اخیر کشته شدند.
سفر عراقچی به ترکیه
وزیر خارجه ایران پس از سفری که به دمشق داشت، دوشنبه در بدو ورود خود به آنکارا در مورد وضعیت سوریه گفت که حکومت آن کشور در «شرایط سختی» قرار دارد.
عباس عراقچی در مورد اوضاع سوریه گفت که «طبیعتاً شرایط سختی است» و افزود که «در مورد تحولات جاری در منطقه و سوریه با آقای بشار اسد تبادل نظر خوبی داشتیم.»
عباس عراقچی سپس تأکید کرد که جمهوری اسلامی و گروه‌های وابسته به آن «پشتیبان سوریه هستند و هرگونه پشتیبانی که لازم باشد، انجام خواهند داد.»
حکومت بشار اسد در سوریه ازجمله هم‌پیمانان جمهوری اسلامی به‌شمار می‌رود و عباس عراقچی گفت که این حکومت اکنون «با تهدیدات جدید» روبه‌رو است و با اشاره به حملات اسرائیل به غزه و لبنان، نسبت به «بهره‌برداری دشمنان» جمهوری اسلامی از وضعیت سوریه هشدار داد.
او ساعتی بعد و در پی دیدار با وزیر خارجه ترکیه، با اشاره به همکاری‌های مشترک بین تهران و آنکارا، اذعان کرد بین دو کشور «اختلاف نظرهایی» وجود دارد.
عباس عراقچی همچنین خبر داد که ایران و ترکیه توافق کرده‌اند که جلسه بعدی «روند آستانه» در سطح وزرای امور خارجه به زودی برگزار شود.
«روند آستانه» مجموعه نشست های سران سه کشور ایران، ترکیه و روسیه با تمرکز بر مناقشه‌های سوریه بود که در زمان جنگ داخلی این کشور شکل گرفت.
روز دوشنبه اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، نیز در نشست خبری خود در مورد آخرین وضعیت کنسولگری ایران در حلب که هدف حمله مخالفان اسد قرار گرفته گفت که «کنسولگری ایران به موقع تخلیه شد و برای هیچ کدام از همکاران ما مشکلی ایجاد نشد.»
ورود شبه‌نظامیان عراقی به سوریه
همزمان با این سخنان، روز دوشنبه خبر رسید که بر اساس گزارش‌های منابع ارتش سوریه، شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران شب گذشته از عراق وارد سوریه شده و به سمت شمال این کشور حرکت کردند تا به نیروهای ارتش سوریه که در برابر شورشیان در تنگنا قرار دارند، کمک کنند.
ده‌ها نیروی حشد الشعبی عراق از طریق مسیر نظامی نزدیک گذرگاه البوکمال وارد سوریه شدند. یکی از منابع ارشد ارتش سوریه اعلام کرد این نیروها شامل گروه‌هایی مانند کتائب حزب‌الله و فاطمیون هستند و به عنوان نیروهای کمکی به جبهه‌های شمالی اعزام شده‌اند.
ساعتی بعد، فالح الفیاض، رهبر گروه موسوم به حشدالشعبی ورود نیروهای آن به خاک سوریه را تکذیب کرد و گفت این نیروهای خارج از خاک عراق عملیاتی انجام نمی‌دهند.
در جریان جنگ داخلی سوریه، ایران با روانه کردن هزاران نیروی شبه‌نظامی شیعه و حمایت هوایی روسیه به بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، کمک کرد تا شورشیان را سرکوب کرده و بخش عمده‌ای از خاک کشور را بازپس گیرد.
با این حال، کمبود نیروهای کمکی در روزهای اخیر یکی از دلایل عقب‌نشینی سریع ارتش سوریه از مناطق شمالی، از جمله شهر حلب، بوده است. شبه‌نظامیان متحد ایران به رهبری حزب‌الله همچنان در منطقه حلب حضور دارند.
با این حال خبرگزاری رویترز به نقل از سه منبع نزدیک به حزب‌الله اعلام کرد این گروه قصد ندارد اعضای خود را برای جنگ علیه شورشیان به سوریه اعزام کند.
این منابع گفته‌اند دولت سوریه از این گروه مورد حمایت ایران درخواست کمک نکرده و به‌علاوه حزب‌الله در پی حدود دو ماه نبرد زمینی سنگین با اسرائیل آماده اعزام نیرو به سوریه نیست.
جزب‌الله در جنگ داخلی سوریه در کنار دیگر گروه‌های مورد حمایت ایران وارد جنگ داخلی سوریه شد و نیروهایش برای حفظ جکومت بشار اسد جنگیدند.
از سوی دیگر، اسرائیل در ماه‌های اخیر حملات خود به پایگاه‌های ایرانی در سوریه را افزایش داده و همزمان عملیاتی در لبنان انجام داده که توان نظامی حزب‌الله را تضعیف کرده است.
دانیل هگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل روز دوشنبه در گفت‌وگو با شبکه عربی اسکای‌نیوز گفت «حکومت ایران نیروهای کمکی به سوریه می‌فرستد. ما وضعیت در سوریه را دنبال کرده و تأکید می‌کنیم که اسرائیل بر اساس مواضع مناسب خود عمل خواهد کرد و از انتقال تسلیحات ایرانی به سوریه جلوگیری خواهد کرد».
شهر حلب، دومین شهر بزرگ سوریه، به‌طور کامل از کنترل دولت سوریه خارج شده و به دست نیروهای مخالف به رهبری گروه «تحریر الشام» افتاده است. به گزارش دیده‌بان حقوق بشر سوریه، این نیروها به‌جز چهار محله تحت کنترل نیروهای کُرد، سایر بخش‌های شهر را تصرف کرده‌اند.
در حمله غافلگیرکننده شورشیان که از روز چهارشنبه آغاز شد، نیروهای «تحریر الشام» یک نیروگاه برق، پایگاه هوایی نظامی و چند مرکز آموزشی ارتش را در حومه حلب تصرف کردند. شورشیان مورد حمایت ترکیه نیز دو شهر و یک پایگاه هوایی در شرق حلب را از کنترل نیروهای دولتی خارج کرده‌اند.
هیئت تحریر شام، گروهی اسلامگرا و سنی‌مذهب با ریشه‌های وابسته به القاعده، در سال ۲۰۱۱ با نام «جبهه نصرت» تأسیس و به یکی از مرگبارترین مخالفان دولت بشار اسد تبدیل شد.
این گروه در سال ۲۰۱۶ از القاعده جدا شد و پس از تغییر ساختار، نام جدید خود را انتخاب کرد.
آمریکا در سال ۲۰۱۸ رسماً گروه تحریر الشام را به عنوان سازمانی تروریستی معرفی کرد. اتحادیه اروپا، بریتانیا، ترکیه و شمار دیگری از کشورها نیز این گروه را در فهرست تروریستی خود قرار داده‌اند.
در طول چهار سال گذشته که به نظر می‌رسید که جنگ داخلی سوریه فروکش کرده، در شمال غرب کشور، استان ادلب تحت کنترل گروه‌های اسلامی افراطی و شورشی، ازجمله «تحریر شام» قرار داشته که در اوج جنگ به این منطقه رانده شدند.
روسیه به عنوان متحد دولت سوریه، در روزهای اخیر نیز حملات هوایی گسترده‌ای را علیه مناطق تحت کنترل مخالفان در استان‌های ادلب و حماه انجام داده که منجر به کشته شدن ده‌ها غیرنظامی و زخمی شدن تعداد زیادی شده است.
این تحولات که بزرگ‌ترین حمله شورشیان به حلب از سال ۲۰۱۶ تاکنون محسوب می‌شود، به آوارگی هزاران نفر انجامیده است. بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، با تأکید بر «ضرورت نابودی تروریسم»، وعده اقدام قاطع علیه شورشیان را داده است.
فرستاده ویژه سازمان ملل به سوریه، گیر پدرسن، این درگیری‌ها را نشانه‌ای از «شکست جمعی» در یافتن راه‌حل صلح‌آمیز دانست و خواستار مذاکرات میان طرف‌های درگیر شد.
ایالات متحده و سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) در بیانیه‌ای مشترک خواستار کاهش تنش، حفاظت از غیرنظامیان و زیرساخت‌ها در سوریه شده‌اند و بر ضرورت دستیابی به راه‌حل سیاسی مطابق با قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت تأکید کرده‌اند.
در همین حال، حملات هوایی روسیه و سوریه به مناطق تحت کنترل شورشیان در استان‌های حلب و ادلب، دست‌کم ۲۵ کشته و ده‌ها زخمی برجای گذاشته است. سازمان امدادی معروف به «کلاه‌سفیدها» اعلام کرد مجموع قربانیان این حملات از چهارشنبه تاکنون به ۵۶ کشته و ۲۳۸ مجروح رسیده است. روسیه نیز از حامیان حکومت بشار اسد است.
در این میان، گزارش‌هایی از برکناری فرمانده نیروهای روسیه در سوریه پس از پیشروی شورشیان منتشر شده است. همچنین نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا مواضع شبه‌نظامیان وابسته به ایران در دیرالزور را هدف حمله قرار داده‌اند.
جلوگیری اسرائیل از فرود هواپیمای باربری ایران در دمشق
رسانه‌های اسرائیل گزارش دادند جنگنده‌های این کشور با به پرواز درآمدن در آسمان سوریه مانع از فرود یک فروند هواپیمای باربری جمهوری اسلامی ایران در فرودگاه دمشق شده و هواپیما را وادار به بازگشت در مسیر آمده کردند.
یک منبع دفاعی اسرائیلی به تایمز اسرائیل گفت جنگنده‌های نیروی هوایی این کشور، هواپیمای ایرانی را بر فراز سوریه رهگیری کرده و به آن «دستور دادند» به مسیری که از آن آمده بازگردد و خلبان هواپیمای ایرانی زمان کوتاهی پس از دریافت هشدار، چرخید و از فرود در فرودگاه دمشق خودداری کرد.
به نوشته تایمز اسرائیل، رهگیری پرواز ایرانی بخشی از تلاش اسرائیل برای جلوگیری از رسیدن جنگ‌افزار ایرانی برای حزب‌الله در شرایطی است که اسرائیل و حزب‌الله از هفتم آذر به آتش‌بس در جنگ ۱۴ ماهه خود دست یافته‌اند.
این رویداد در فاصله شنبه شب تا بامداد یکشنبه رخ داده است. ایران یا سوریه به این خبر واکنش نشان نداده‌اند. وای.نت، وبسایت خبری روزنامه یدیعوت آحرونوت، روزنامه هاآرتص و شبکه کان اسرائیل نیز این رویداد را گزارش کرده‌اند.
تایمز اسرائیل نوشت این چندمین بار در ماه‌های اخیر است که ارتش اسرائیل شماری از پروازهای ایران را مجبور به چرخش بر فراز آسمان سوریه یا عراق کرده زیرا مظنون به حمل سلاح برای حزب‌الله بودند.
مورد مشابه پیشین حدود دو هفته پیش رخ داد و هواپیمای ایرانی در آسمان عراق و پیش از ورود به حریم سوریه وادار به بازگشت شد.
رئیس ستاد ارتش اسرائیل گفته است «با قدرت» آتش‌بس را اعمال خواهد کرد و به هر تخطی احتمالی واکنش نشان خواهد داد.
ارتش اسرائیل نقل و انتقالات محموله‌های تسلیحاتی برای حزب‌الله در سوریه، لبنان و مرزهای این دو کشور را رصد می‌کند و آن را نقض آتش‌بس بدست آمده می‌داند.
اسرائیل ساعاتی قبل از آغاز آتش‌بس در هفتم آذر «مسیرهای قاچاق سلاح برای حزب‌الله» را در مرزهای سوریه و شمال لبنان هدف بمباران‌های سنگین قرار داد.
نگرانی دوگانه اسرائیل از عواقب عدم سرکوب شورش سوریه
رسانه‌های اسرائیل از نگرانی این کشور درباره تحولات اخیر سوریه و پیامدهای آن برای امنیت خود خبر داده‌اند. اسرائیل نگران افتادن تسلیحات ارتش سوریه به دست گروه‌های شورشی، به‌ویژه تسلیحات شیمیایی، و همچنین تقویت حضور ایران و حزب‌الله در سوریه است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرد این کشور وضعیت سوریه را از نزدیک دنبال می‌کند و جلسات دولتی برای بررسی تهدیدات امنیتی تشکیل داده است. به گفته مقامات اسرائیلی، ایران در حال اعزام نیرو و تسلیحات برای حمایت از بشار اسد است.
وزیر دارایی اسرائیل، بتسال‌ئل اسموتریچ، تأکید کرد که اکنون زمان مقابله جدی با حضور ایران در منطقه است و ارتش اسرائیل به هرگونه تخلف حزب‌الله در لبنان واکنش نشان خواهد داد.
اسرائیل از سال‌ها پیش صدها حمله هوایی به مواضع ایران و حزب‌الله در سوریه انجام داده و فرماندهان ارشد سپاه پاسداران را هدف قرار داده است. با این حال، مرز سوریه با اسرائیل در ماه‌های اخیر آرام‌ترین مرز برای این کشور بوده است.
