گزارش‌ها از شرق سوریه حاکی است که نیروهای کُرد مورد حمایت آمریکا (اس‌اف‌دی) در پی خروج ارتش سوریه و شبه‌نظامیان عراقی مورد حمایت ایران، وارد بخش‌هایی از شهر دیرالزور شده‌اند.
دو منبع امنیتی روز جمعه ۱۶ آذر به خبرگزاری رویترز گفتند که نیروهای سوریه دموکراتیک موسوم به اس‌اف‌دی یا «قسد»، تا عصر جمعه کنترل کامل دیرالزور را در دست خواهند گرفت.
شورای نظامی متحد نیروهای سوریه دموکراتیک نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد جنگجویان این گروه وارد بخش‌هایی از شهر دیرالزور شده‌اند.
عمر ابولیل، فعال رسانه‌ای که با این شهر در ارتباط است، به رویترز گفته که نیروهای دولتی سوریه و جنگجویان عراقی تحت حمایت ایران، پیش از ورود نیروهای سوریه دموکراتیک از دیرالزور عقب‌نشینی کرده بودند.
کمی بعد دو منبع ارتش سوریه به رویترز گفتند نیروهای سوریه دموکراتیک به سمت شهر البوکمال در مرز عراق پیشروی می‌کنند.
یک منبع امنیتی عراقی نیز خبر داده که این نیروها در مسیر شهر البوکمال هستند و ممکن است طی ۲۴ ساعت آینده آن را تصرف کنند.
واکنش عراق
در همین حال همزمان با سفر عباس عراقچی به بغداد و دیدار او با وزرای خارجه عراق و سوریه، سخنگوی دولت عراق اعلام کرد بغداد قصد «دخالت نظامی» در سوریه را ندارد.
به گزارش خبرگزاری رسمی عراق، باسم العوادی روز جمعه در عین حال گفت تجزیه سوریه «خط قرمز» عراق است.
او تأکید کرد که دولت این کشور در جست‌وجوی یک «راه‌حل سیاسی متعادل» درباره تحولات اخیر سوریه است.
وزیر خارجه ایران نیز در کنفرانس خبری مشترک با همتایان عراقی و سوری خود گفت که جمهوری اسلامی از سوریه در «مبارزه با گروه‌های تروریستی با تمام قوا حمایت کرده و می‌کند»
او اما بار دیگر اعلام کرد اقدامات ایران بر اساس درخواست دولت سوریه خواهد بود.
او روز ۱۳ آذر و در میانه درگیری شورشیان اسلامگرا و نیروهای ارتش سوریه گفته بود اگر دولت دمشق درخواست اعزام نیرو کند، جمهوری اسلامی این درخواست را بررسی خواهد کرد.
پیشروی نیروهای سوریه دموکراتیک در شرق این کشور همزمان با حمله شورشیان اسلامگرای سوری به رهبری گروه «هیئت تحریر الشام»، که پیشتر با القاعده مرتبط بود، به سمت شهر مرکزی حمص در روز جمعه صورت گرفت.
آمریکا در سال ۲۰۱۸ رسماً گروه یا «هیئت تحریرالشام» را به عنوان سازمانی تروریستی معرفی کرد؛ اتحادیه اروپا، بریتانیا، ترکیه و شمار دیگری از کشورها نیز این گروه را در فهرست تروریستی خود قرار داده‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر سوریه گفته است که هیئت تحریر الشام و گروه‌های متحدش بامداد جمعه وارد شهرک‌های مرکزی راستان و تلبیسه در شمال شهر حمص در مرکز سوریه شده‌اند و به این سومین شهر بزرگ سوریه نزدیک می‌شوند.
در همین حال خبرگزاری رویترز به نقل از دو منبع امنیتی ارشد لبنان خبر داده که گروه حزب‌الله لبنان شب گذشته گروه کوچکی از «نیروهای ناظر» به سوریه اعزام کرده تا به کمک دولت سوریه بروند و از سقوط شهر حمص جلوگیری کنند.
به گفته یکی از این دو منبع، گروه مورد اشاره شامل افسران ارشدی است که قصد دارند بر کار نیروهای شبه‌نظامی حزب‌الله که از سال‌ها پیش در داخل خاک سوریه و نزدیکی مرز لبنان بوده‌اند، نظارت کنند.
از سوی دیگر یک افسر ارتش سوریه و دو منبع نزدیک به تهران به همین خبرگزاری گفتند که نیروهای «نخبه» حزب‌الله وارد سوریه شده و در شهر حمص موضع گرفته‌اند.
شورشیان پیش از این در هفته گذشته با تصرف شهر شمالی حلب و اوایل این هفته شهر حما بزرگ‌ترین ضربه را به حکومت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، وارد کردند.
دیرالزور از جمله محل استقرار یک مرکز فرهنگی و مستشاران ایرانی بود که پس از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ به این کشور آمده‌اند.
شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در طول جنگ، که با سرکوب یک قیام طرفدار دموکراسی آغاز شد، نیروی جنگی دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه را تقویت کردند.
استان دیرالزور، یک منطقه نفتخیز هم مرز با عراق، بین نیروهای کرد در شرق فرات و نیروهای دولتی سوریه تحت حمایت ایران و نیروهای نیابتی آن‌ها در غرب تقسیم شده است.
بخش تحت کنترل دیرالزور در نزدیکی مرز با عراق، یک مرکز کلیدی برای نیروهای مورد حمایت ایران، از جمله جنگجویان شبه‌نظامی عراقی است.
ارتش سوریه عقب‌نشینی از حمص را تکذیب کرد
دیده‌بان حقوق بشر سوریه مستقر در بریتانیا ساعتی پیشتر اعلام کرد که نیروهای دولتی سوریه در پی حمله‌ای از سوی شورشیان اسلامگرای هیئت تحریرالشام از شهر مرکزی حمص عقب‌نشینی کرده‌اند، با این حال وزارت دفاع سوریه این گزارش را رد کرد.
به گفته رامی عبدالرحمن، مدیر دیده‌بان حقوق بشر سوریه مستقر در بریتانیا، «سربازان سوری از شهر حمص به حومه آن عقب‌نشینی کرده‌اند»؛ وزارت دفاع سوریه اما اعلام کرد که اخبار عقب‌نشینی ارتش از حمص صحت ندارد.
همزمان ارتش اسرائیل روز جمعه اعلام کرد که نیروهای هوایی و زمینی خود را در بلندی‌های اشغالی جولان تقویت می‌کند تا به پیشروی‌های گسترده شورشیان اسلامگرا در سوریه پاسخ دهد.
ارتش اسرائیل در بیانیه‌ای اعلام کرد که «تحولات را رصد می‌کند و برای همه سناریوها، چه تهاجمی و چه دفاعی، آماده است».
ارتش اسرائیل همچنین تأکید کرده که «هیچ تهدیدی در نزدیکی مرز اسرائیل را تحمل نخواهد کرد».
در همین حال خبرگزاری دولتی تاس خبر داد که سفارت روسیه در سوریه از اتباع روس خواسته است که پس از آغاز حمله شورشیان علیه ارتش سوریه، از طریق پروازهای تجاری این کشور را ترک کنند.
اداره کل امنیت عمومی لبنان نیز اعلام کرد که این کشور تمامی گذرگاه‌های مرزی خود با سوریه را، به‌جز گذرگاه اصلی که بیروت را به دمشق، پایتخت سوریه متصل می‌کند، تا اطلاع ثانوی خواهد بست.
این تصمیم پس از آن گرفته شد که یک حمله هوایی اسرائیل به گذرگاه مرزی عریضه در شمال لبنان، که تنها چند روز است بازگشایی شده، خسارات جدی وارد کرد.
اداره امنیت عمومی لبنان گفته که «برای امنیت مسافران، گذرگاه‌های مرزی تا اطلاع ثانوی بسته خواهد بود» و گذرگاه مسنعه در دره بقاع لبنان به عنوان تنها گذرگاه باز باقی خواهد ماند.
گسترش درگیری به جنوب سوریه
ساعتی پیشتر، مازن الفرایه، وزیر کشور اردن نیز خبر داد که تنها گذرگاه مرزی مسافرتی و تجاری خود به سوریه را بسته است.
بر اساس این تصمیم، شهروندان اردن و کامیون‌های اردنی که در سوریه هستند می‌توانند از طریق این گذرگاه، که از سوی طرف اردنی به نام گذرگاه جابر شناخته می‌شود به کشور بازگردند اما هیچ‌کس اجازه ورود به سوریه را نخواهد داشت.
به گفته این منبع که در گزارش رویترز نامی از او نیامده «گروه‌های مسلحی که به این گذرگاه نفوذ کرده‌اند، به پست‌های ارتش سوریه در آنجا حمله کرده‌اند».
او همچنین اشاره کرده که ده‌ها کامیون و مسافر در نزدیکی این منطقه سرگردان هستند.
در ادامه تحولات جنوب سوریه، مبارزان محلی سوری و مخالفان سابق، یکی از پایگاه‌های اصلی ارتش به نام «لیوا ۵۲» در استان درعا و در نزدیکی شهر «حراک» را تصرف کردند، این در حالی است که درگیری‌ها به مرز جنوبی کشور با اردن نیز گسترش یافته است.
دو منبع وابسته به مخالفان به رویترز گفته‌اند که آن‌ها بخش‌هایی از گذرگاه مرزی «نصیب» را نیز تصرف کرده‌اند، جایی که بخش گمرک قرار دارد و ده‌ها کامیون و خودروی مسافری متوقف شده‌اند.
