داوید گروسمن، نویسندهٔ سرشناس اسرائیلی، همزمان با اولین سالگرد حملهٔ بی‌سابقه و مرگبار گروه افراطی حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر سال ۲۰۲۳، کتاب جدیدی را منتشر کرده که بخشی از آن را پس از این حمله نوشته است.
این نویسنده در عین حال در گفت‌وگو با روزنامهٔ لوموند تأکید کرده که در شرایط کنونی، روشنفکران و نویسندگان صلح‌طلب اسرائیل ابزارهای بسیار کمی برای قانع کردن مخاطبان‌شان در دست دارند.
داوید گروسمن کیست؟
داوید گروسمن سال ۱۹۵۴ در اورشلیم به دنیا آمده و در همین شهر تحصیل کرده و زندگی می‌کند و تاکنون آثار متعددی در قالب رمان، مقاله و کتاب کودک نوشته است.
این نویسندهٔ ۷۰سالهٔ اسرائیلی از نویسندگان «صلح‌طلب» به شمار می‌رود و در محافل جهانی کتاب و ادبیات از او بسیار استقبال می‌شود.
این توجه به ویژه پس از درگذشت عاموس عوز، دیگر نویسندهٔ اسرائیلی که بارها نامش به‌عنوان نامزد جایزهٔ نوبل ادبیات مطرح شده بود، بیشتر شده است.
برای نمونه، گروسمن در سال ۱۳۹۹ سخنران افتتاحیه نمایشگاه کتاب فرانکفورت، مهمترین نمایشگاه کتاب جهان، بود و مضمون سخنرانی خود را به شعار نمایشگاه (نشانه‌های امید) اختصاص داده بود.
او در آن سخنرانی چنین گفت:
«ابتدا فکر کردم که چگونه می‌توانم از امید حرف بزنم درحالی‌که شرایطی که در آن زندگی می‌کنم، در حال حاضر آغشته به یأس و سرخوردگی است... ولی بعداً به خودم گفتم که همین دعوت به سخنرانی در بارهٔ امید را به فال نیک می‌گیرم، شاید که نیرویی پیدا کنم برای مقابله با ترس و اندوهی که کرونا بر زندگی من مستولی کرده است.»
گروسمن تأکید کرد که «امید» لنگری است که انسان از وضعیتی یأس‌آلود به سوی آینده‌ای آزاد و بهتر پرتاب می‌کند.
چند سال قبل از آن، جایزهٔ ۲۵ هزار یورویی اتحادیه ناشران آلمان به این نویسندهٔ اسرائیلی تعلق گرفته بود که به‌گفتهٔ هیئت داوران این جایزه، آثارش نمایانگر «تعهد» او «به برقراری آشتی میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها» است.
آقای گروسمن در ماه‌های اخیر از منتقدان دولت بنیامین نتانیاهو بوده و با سخنرانی در برخی اعتراضات ضددولتی در اسرائیل، از اسرائیلی‌ها خواسته با حضور در خیابان‌ها برای کشورشان بجنگند.
کتاب جدید گروسمن چیست؟
کتاب «قلب متفکر؛ تأملاتی دربارهٔ هرج‌ومرج پیش‌بینی‌شده» نوشتهٔ داوید گروسمن شامل مقالاتی است که این نویسنده سرشناس اسرائیلی پیش و پس از حملهٔ حماس به اسرائیل نوشته است.
گروه افراطی حماس از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود.
گروسمن خودش دربارهٔ این کتاب چنین نوشته است:
«این مجموعه مقالات و سخنرانی‌ها بیانگر افکار و احساسات فردی است که حتی یک روز صلح واقعی در کشور خود ندیده و بدون شک به این دلیل است که او ده‌ها سال برای رسیدن به آن مبارزه کرده است.»
آقای گروسمن این کتاب را با الهام از نوشته‌های اتی هیلسوم، یک زن جوان یهودی که در سال ۱۹۴۳ در آشویتس جان باخت، نوشته است.
گروسمن چه می‌گوید؟
انتشار کتاب «قلب متفکر» همزمان با اولین سالگرد حمله حماس به اسرائیل است و لوموند، اصلی‌ترین روزنامه فرانسه، به سراغ نویسنده‌اش رفته تا نظرش را درباره این حمله بپرسد.
آقای گروسمن که یکی از مدافعان سرسخت برقراری صلح میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها است، در پاسخ به این پرسش که یک سال پس از حمله هفتم اکتبر چه احساسی دارد، چنین می‌گوید:
«احساس ماتم، درد. چرا که از نظر من، روندی که منجر به توافق احتمالی با فلسطینی‌ها می‌شود، ضربهٔ هولناکی را متحمل شده که نمی‌دانم می‌تواند از آسیب‌های این ضربه خارج شود یا نه.»
او ادامه می‌دهد: «اما قبل از فرصت ازدست‌رفته برای صلح، به گروگان‌هایمان فکر می‌کنم که در شرایط غیرانسانی نگهداری می‌شوند. من همچنین به هوشیار شدن اسرائیلی‌ها فکر می‌کنم، زیرا در این توهم زندگی می‌کردند که می‌توانند برای همیشه شکست‌ناپذیر بمانند؛ توهمی که سال‌ها توسط رهبران ما حفظ شد.»
این نویسنده امیدوار است که روزی «اسرائیل در نهایت نیاز به صلح با همسایگان خود را درک کند، زیرا بهترین کار برای آیندهٔ این کشور این است که هر چه سریع‌تر به توافقی با تضمین قدرت‌های بزرگ و با حمایت کشورهای عربی میانه‌رو برسد؛ کشورهایی که به حمایت اسرائیل علیه ایران نیاز دارند.»
با این حال، او تأکید می‌کند که «البته، در خاورمیانه، این ممنوع است که سپر خود را زمین بگذارید. اما هدف، دستیابی به بهترین تعادل ممکن بین دو طرفی است که به هر حال یکدیگر را دوست ندارند».
وضعیت «زرادخانه» روشنفکران صلح‌طلب اسرائیلی
داوید گروسمن می‌گوید اسرائیلی‌ها باید از حملهٔ هفتم اکتبر درس بگیرند، هرچند که به‌گفتهٔ او، مردم اسرائیل سال‌ها زمان نیاز دارند تا به وضعیت عادی بازگردند؛ به‌ویژه این‌که جامعه اسرائیل پیش از این حمله نیز دچار اختلافات سیاسی بود.
او با تأکید بر این‌که اسرائیل یک کشور دموکراتیک است، می‌گوید که برای پایان دادن به تناقض‌ها در این کشور، اسرائیل باید به راه‌حل دو کشوری مورد نظر جامعهٔ جهانی تن دهد. در چنین حالتی، فلسطینیان نیز می‌توانند، به‌گفتهٔ آقای گروسمن، در آزادی زندگی کنند و عزت خود را بازیابند.
اما آیا در شرایط بحرانی کنونی، سخن گفتن از صلح و چنین طرحی خریداری دارد؟
آقای گروسمن چنین پاسخ می‌دهد:
«گلولهٔ هفت‌تیر همیشه مؤثرتر و قانع‌کننده‌تر از هزار سخنرانی در یک میدان عمومی خواهد بود. ترس، قدرت بسیار زیادی دارد و تروریسم ترسی را برمی‌انگیزد که به نفرت تبدیل می‌شود.»
این نویسنده تأکید می‌کند که در چنین شرایطی، «زرادخانهٔ ما، (یعنی) روشنفکران و نویسندگان صلح‌طلب اسرائیل، بسیار ضعیف است.»
گروسمن ادامه می‌دهد: «ما آمده‌ایم تا به اسرائیلی‌ها بگوییم که همه‌چیز درست خواهد شد، دشمن به‌تدریج مزایای صلح را درک خواهد کرد. اما واقعیت پیچیده‌تر و مملو از تهدیدها است. هیچ طرفی حاضر نیست دستاوردها یا تندروی خود را کنار بگذارد.»
ادبیات می‌تواند فاجعه را بازگو کند؟
در پایان گفت‌وگو، این نویسندهٔ ۷۰سالهٔ اسرائیلی در پاسخ به این‌که چرا نسل جدید نویسندگان اسرائیل در حال رویگردانی از سیاست هستند و بیشتر به موضوعات شخصی تمایل دارند، می‌گوید: «وظیفهٔ نویسنده بیش از هر چیز نوشتن داستان‌های خوب است و یک داستان خوب می‌تواند از واقعیت دور باشد.»
گروسمن معتقد است که رویدادهای کنونی در خاورمیانه موجب شده نویسندگان تقریباً دیگر ننویسند؛ «دست‌کم به همان شیوهٔ معمول خودشان».
او می‌گوید: «همهٔ نویسندگانی که اخیراً ملاقات کرده‌ام، همین را به من می‌گویند. خود من هم دارم سکوت می‌کنم. با این حال گاهی به این فکر می‌کنم که شاید کمبود کلمات در این لحظهٔ وحشتناک چیز بدی هم نباشد؛ زیرا گاهی اوقات، کلمات یک راه‌حل [زیاده] آسان برای یک وضعیت پیچیده ارائه می‌دهند.»
