رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه، «ترت»، و روزنامه صباح، از رئیسجمهوری آن کشور نقل کردهاند که آماده است برای کاهش تنشها و یافتن راه مشترکی برای حل مشکلات، بین تهران و واشینگتن میانجیگری، و با علی خامنهای و حسن روحانی، گفتوگو کند.
رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه ۱۳ تیر ماه از رجب طیب اردوغان نقل کرده که نخست وزیر ژاپن این پیشنهاد را مطرح کردهاست. این سخنان روز چهارشنبه در دیدار رسمی اردوغان از چین مطرح شد.
او گفته «[شینزو] آبه (نخستوزیر ژاپن) از من پرسید آیا میتوانیم بهطور مشترک در این زمینه اقدام کنیم. من گفتم: چراکه نه. من میتوانم با هر دو، [آیتالله علی] خامنهای و [رئیسجمهوری اسلامی حسن] روحانی، حرف بزنم».
به گفته رئیسجمهوری ترکیه، او و آبه سپس برای مذاکره در مورد گامهای بعدی توافق کردهاند.
این اظهارات هنوز از سوی توکیو تائید یا رد نشدهاست.
روزنامه ترکیهای صباح به نقل از اردوغان گفته طرفها باید بر یافتن نتایجی قطعی تمرکز کنند چراکه «هیچکس در جامعه جهانی نمیخواهد بخشی از بحران باشد».
اردوغان هفته پیش در نشست گروه ۲۰ در اوساکای ژاپن شرکت کرده بود و سپس برای دیدار با رهبران چین، راهی پکن شد.
گلوبالتایمز، روزنامه انگلیسیزبان وابسته به کمیته مرکزی حزب حاکم چین، دو روز پیش گفته بود اردوغان در جریان سفر به پکن قصد دارد با چین در مورد پیامد تحریمهای آمریکا علیه ایران گفتوگو کند.
دونالد ترامپ، که توافق اتمی دوره باراک اوباما با ایران را «ناکارآمد» میداند دولت خود را از «برجام» خارج کرده و تحریمهای شدیدی را علیه ایران اعمال کرده تا به گفته واشینگتن، تهران مذکرات تازهای را ز سر گیرد و «رفتارهای مخرب خود را تغییر دهد».
تحریمها اکنون شامل مهمترین منبع درآمد ایران، یعنی نفت شدهاست. هم ترکیه، هم ژاپن و هم چین از مشتریان اصلی نفت ایران بودند. توکیو و آنکارا بارها تلاش کرده بودند از ایالات متحده معافیتهایی بگیرند.
آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، مذاکره با آمریکا را رد کردهاست. او از جمله در دیدار با شینزو آبه، نخستوزیر ژاپن، اعلام کرد که آمریکا «صداقت ندارد» و مذاکرهای در کار نخواهد بود.
آبه خود در حالی به تهران سفر کرده بود که گفته میشد هدف اصلی او میانجیگری بین تهران و واشینگتن است.
اندکی پس از سفر نخستوزیر ژاپن، دونالد ترامپ که تمایل خود برای مذکرات «بدون پیششرط» با ایران را مطرح کرده اعلام کرد برای حل تنشها «عجلهای ندارد».
حسن روحانی گفته ایران بهزودی غنیسازی «تا هر اندازهای که بخواهد» را از سر میگیرد. ترامپ روز چهارشنبه هشدار داد که تهدیدهای ایران در نهایت دامن این کشور را خواهد گرفت.
مقامهای رسمی ایران یا آمریکا هنوز واکنشی به اظهارات رجب طیب اردوغان نشان ندادهاند. سخنان آقای اردوغان در خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی، ایرنا، بازتاب یافتهاست.