دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید که از زمان سرنگون کردن هواپیمای اوکراینی توسط سپاه پاسداران در دی‌ماه ۹۸ تاکنون، خانواده‌های جان‌باختگان این پرواز به شکل سازمان‌دهی‌شده هدف آزار و اذیت مقامات حکومت ایران قرار گرفته‌اند.
این نهاد بین‌المللی که روز پنجشنبه ۶ خرداد گزارشی در این زمینه منتشر کرده است، می‌افزاید دولت‌های حاضر در تحقیقات پرواز ۷۵۲ باید از اعضای خانواده قربانیان در مسیر عدالت و پاسخگویی حمایت و پشتیبانی کنند.
هواپیمای اوکراینی با شماره پرواز پی‌اس ۷۵۲، در تاریخ ۱۸ دی‌ماه ۱۳۹۸ با شلیک دست‌کم دو موشک پدافند سپاه پاسداران سرنگون شد و تمام ۱۷۶ سرنشین آن که اکثرا ایرانی و شهروندان دوتابعیتی ایرانی-کانادایی بودند، جان باختند. همچنین شهروندان (از جمله دوتابعیتی‌ها) کشورهای افغانستان، بریتانیا، آلمان، سوئد و اوکراین نیز در این حادثه کشته شدند.
مایکل پیج، معاون مدیر بخش خاورمیانه دیده‌بان حقوق بشر، می‌گوید که «سپاه پاسداران بدون کمترین مسئولیت‌پذیری ۱۷۶ نفر را کشته است و حالا نهادهای امنیتی بی‌رحم ایران دست به آزار اعضای خانواده قربانیان می‌زنند تا هر امیدی به عدالت را نابود کنند».
او افزود: «به جای تلاش برای بازسازی اعتماد مردم از طریق تحقیقی شفاف و جبران خسارت خانواده‌ها، مقامات بار دیگر در حال ساکت کردن تلاش‌ها برای پاسخگو کردن هستند».
دیده‌بان حقوق بشر گزارش داده است که از اکتبر ۲۰۲۰ تا ژانویه ۲۰۲۱ با ۳۱ نفر از اعضای خانواده‌های جان‌باختگان و افراد مطلع از نحوه رفتار مقامات با خانواده‌ها صحبت کرده است. تحقیقات نشان می‌دهد که نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی طی این مدت به شکل «خودسرانه» دست به بازداشت، احضار، بازجویی توام با آزار، شکنجه و بدرفتاری با خانواده‌های بازمانده زده‌اند.
این نهادها در عین حال، از بازگرداندن اموال قربانیان به بازماندگان‌شان خودداری کرده و آشکارا کوشیده‌اند که مراسم‌های خاکسپاری و یادبود قربانیان را مصادره کنند.
روز یکم خردادماه امسال، گزارشی منتشر شد مبنی‌بر آن‌که دولت کانادا پیام اخوان، حقوقدان و از بازپرسان پیشین دیوان لاهه، را به سمت مشاور ارشد خود در پرونده پرواز ۷۵۲ منصوب کرده است.
انجمن خانواده‌های جان‌باختگان هواپیمای اوکراینی روز ۱۲ اردیبهشت در اطلاعیه‌ای گفت که دادسرای نظامی ایران برای افراد رده بالای حکومت در این پرونده قرار منع تعقیب صادر کرده است. به گفته این انجمن، دادسرای نظامی تنها «برای ده نفر بی‌نام‌ونشان» قرار جلب صادر کرده و «مراجعه وکلای خانواده‌ها برای مطالعه پرونده، اطلاع از نحوه کارشناسی و بازجویی‌ها و اظهارات متهمان و یافتن نام آن‌ها نیز به جایی نرسیده است».
تاکنون گزارش‌های متعددی از اقدام نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی برای ارعاب خانواده‌های جان‌باختگان پرواز ۷۵۲ منتشر شده است. سازمان اطلاعات و امنیت کانادا نیز چند هفته پیش در گزارش سالانه خود خاطرنشان کرد که از آزار و ارعاب خانواده‌ها و بستگان قربانیان در کانادا «گزارش‌های معتبری» در دست است.
دادگاه عالی اونتاریو در کانادا روز پنجشنبه ۳۰ اردیبهشت در حکمی اعلام کرد که سرنگونی هواپیمای اوکراینی توسط سپاه پاسداران اقدامی «عامدانه» و «تروریستی» بود.
این در حالی است که جمهوری اسلامی تا چند روز ساقط کردن این هواپیما را انکار کرد و وقتی سرانجام تحت فشار بین‌المللی پذیرفت که هواپیما توسط موشک‌های سامانه دفاعی سپاه ساقط شده، دلیل آن را «خطای انسانی» عنوان کرد.
سرنگونی پرواز ۷۵۲ساعاتی پس از حمله موشکی ایران به پایگاه نیروهای آمریکایی در عراق رخ داد، حملاتی که واکنشی به کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران، در حمله پهپادی ایالات متحده بود.
