بازرسان سازمان ملل متحد در تحقیقات خود در مورد سوریه، برای نخستین بار این احتمال را مطرح کردهاند که روسیه ممکن است مرتکب «جنایت جنگی» شده باشد. بازرسان گفتهاند حملات ائتلاف به رهبری آمریکا و روسیه در سال گذشته، به کشتهشدن غیرنظامیان «در مقیاس بزرگ» انجامیدهاست.
هیئت تحقیقاتی ملل متحد ۱۵ اسفند میگوید در جریان حملات روسیه در اتارب، در نوامبر سال گذشته میلادی، دستکم ۸۴ نفر کشته و بیش از ۱۵۰ نفر زخمی شدهاند. این حملات به یک بازار انجام شده بود.
اتارب واقع در غرب استان حلب، بخشی از «منطقه کاهش تنش» بود که اوائل سال ۲۰۱۷ کشورهای روسیه، ایران و ترکیه بر سر ایجاد آن به توافق رسیده بودند. این منطقه در کنترل شورشیان سوری قرار داشت.
بازرسان سازمان ملل تاکید کردهاند که ممکن است حملات با هدف بمباران غیرنظامیان صورت نگرفته باشد، اما استفاده از بمبهای غیرهدایتشونده در منطقهای پرازدحام که محل حضور غیرنظامیان است، میتواند مصداق «جنایت جنگی» باشد. استفاده از برخی جنگافزارها در مناطق غیرنظامی، بهویژه آندسته از ادوات که به حملات فلهای میانجامد، بنا بر معیارها و قوانین بینالمللی، «جنایت جنگی» محسوب میشود.
این بار نخست است که هیئتی از سوی سازمان ملل، گزارشی از احتمال وقوع جنایت جنگی توسط روسیه، در سوریه، منتشر میکند.
در هر صورت از آنجایی که هیئت سازمان ملل، حق داوری قضائی ندارد، عملا نمیتواند به تحقیقاتی، بیش از آنچه روز سهشنبه منتشر شده، دست بزند. روسیه هنوز به گزارش منتشرشده واکنش نشان ندادهاست، اما روزنامه گاردین تاکید کرده این نتایج عملا برخلاف اظهارات مقامهای مسکو در مورد «نبرد با گروههای تروریستی» در سوریهاست.
دیگر نتایج منتشرشده در تحقیقات بازرسان مربوط به حملات ائتلاف به رهبری آمریکا میشود؛ بازرسان میگویند در نتیجه سه مورد حمله در ماه مارس بهوسیله ائتلاف، به مدرسهای در نزدیکی رقه، مرکز پیشین گروه داعش در سوریه، ۱۵۰ نفر کشته شدهاند. خبرگزاری رویترز یادآوری کرده که این شمار از تلفات، حدودا پنج برابر بیشتر از شماریست که پنتاگون پذیرفتهاست. وزارت دفاع ایالات متحده گفته بود در جریان حملات دهها تن از شبهنظامیان داعش، و نه غیرنظامیان، کشته شدند.
بازرسان ملل متحد گفتهاند مدرکی دال بر حضور نفرات داعش در محل حمله پیدا نکردهاند و ائتلاف قوانین بینالمللی را زیر پا گذاشتهاست چراکه ممکن است به حضور آوارگان و یا جابهجاشدگان توجهی نکرده باشد. هیئت تحقیقاتی در عین حال تاکید کرده هیچ مدرکی در دست ندارد که ثابت کند هدف از انجام حمله، غیرنظامیان یا مناطق مسکونی بودهاست، اما ائتلاف زمان و منابع و ابزارهای لازم برای آنکه تحقیقات کافی در مورد محل انجام دهد، را در اختیار داشت.
از دیگر نتایج منتشرشده، حملات شیمیایی توسط نیروهای بشار اسد در نزدیکی دمشق است. بازرسان گفتهاند «نیروهای دولتی [سوریه] به حملات شیمیایی علیه گروههای مسلح در منطقه غوطه (شرقی، در اطراف دمشق) ادامه دادهاند».
پیش از این نیز هیئت تحقیقاتی ملل متحد از ۳۳ مورد حمله شیمیایی در سوریه سخن گفته بود. دولت سوریه استفاده از جنگافزارهای شیمیایی را رد کردهاست.
بازرسان، گروه حکومت اسلامی را نیز متهم به جنایت جنگی کردهاند.
هیئت ملل متحد از همه طرفها خواستهاست اجازه دهند دسترسی به مناطق تحت محاصره، و اسیران و زندایان، در سوریه ممکن شود. گزارش بازرسان برپایه ۵۰۰ مورد مصاحبه و گفتوگوی محرمانه با آسیبدیدگان و شاهدان، منتشر شدهاست. حکومت بشار اسد هرگز اجازه ورود بازرسان و انجام تحقیقات مستقل توسط آنها را ندادهاست.
در حالیکه جنگ و نبردها در سوریه، در غوطه، ادلب و عفرین، شدت گرفته، پائولو پینریو، رئیس گروه بازرسان ملل متحد، گفتهاست «به نقطه بسیار تاریکی در بحران» سوریه نزدیک میشویم.